000447b |
Previous | 5 of 74 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
|
This page
All
|
ye%enia SiOTorite-fy-r - "w " V"'A %
tó nmiMfla l¥IlSQWRl
n'iq:flAę najlepszych Życzeń
Radosnym Dniu Bożego Narodzenia
iv:o Pomyślności w Nowym Roku
zasyła
onourable
Parliamenf Bniidings
Toron
sstgiscŁssasetssstsisesctcisłcstg
mCGia rSaisH
OTT71 '
nu w
Met -- $$:
d
Tr
NAJLEPSZE j
ŻYCZENIA !
Z OKAZJI ŚWIĄT
BOŻEGO j
NARODZENIA ! ' i !
NOWEGO ROKU j
SKŁADA I
e
!
a
taniszewski
o
IBERALNY PROWINCJONALNY
NDYDAT WtNOWYM REJONIE
"HIGHARC" 1
ttSisaaaaaaasiaaaaąaaaaaaaaaaaaaaaa
wesołych Świąt Bożego Narodzenia
i Szczcśliivego Nowego Roku ]
życzy I
J i ilYS
ALDERMAN WARD7 gs
jPierwszy Alderman polskiego pochodzenia 55
w Radzie Mieskie Toronto W
I Rayensbourne Cresc Tel 239-662- 8 w?
stcpgigisłstsigtepsirerełrewrewrewsj
jtiLiuuY fa
Dużo Szczęścia i Radości
Siuiąt Bożego Narodzenia
i Nowego Roku zasyła
John F Stróż
S3lSa2S3£3iS3!33£SSiaS3SjV
I "ŁYCH ŚWIĄT BOŻEGO NARODZENIA
SZCZĘŚLIWEGO NOWEGO ROKU
życzy
0 J KIERSNOWSKI
i
V
S?
Jfc? n wjf
53 £ samochody V? f£
&
Z?
tzpieczenia na żvrie chorobv
pożar innei
' Roncesvolle: Tornnro
Tl 531-09- 45 232-055- 6
1
I
Si
I
1I
-- TMtTIll UłUŁŁu- -
Ave Ont g
-- Res
(Dalszy ciąg ze str 4)
polach tuż pod miastem Pła-ckiułypiencikmiei
rzzyamtrszkyiemuwjąycperawsiyę
w tym osiedlu w drodze na
Bałtyk po bursztyn
_
Te pieniążki jednak nie pa-sjonowały
mnie Zachwycały
pnie natomiast współczesne
im zapewne ale należące do
kultury rodzimej urny Tych
także znajdowano na poblis-kich
polach bez liku Nieraz
rozchodziła się wieść że ktoś
kopiąc zawadził łopatą o sko-rupę
i wyciągnął z ziemi nad-tłuczo- ny relikt pochodzący
może z czasów gdy Chrystus
chodził po ziemi czy też nie-wiele
późniejszych Urny te
są małe co powiększa ich u-r- ok
czarne z gładko polero-waną
powierzchnią a linia ich
jest pełna niezwykłego wdzię-ku
Wątpię aby dziś umiano
tak piękną rzecz wyproduko-wać
a wyrabiali przecież te
urny ludzie o których skłon-ni
bywamy myśleć jako o
pierwotnych barbarzyńcach
Miałem takie jedno cudo
Niekiedy jeżeli wiązało mi
się to jakoś z tematem lekcji
brałem tę urnę do szkoły W
odpowiedniej klasie stawia-łem
ją przed sobą na stole
Nie była dla sztubaków rewe-lacją
bo to w Kaliszu rzecz
bardzo powszednia Ale stwa-rzała
sprzyjający celom lekcji
nastrój
Droga zaczynająca się na
skraju parku miejskiego i
prowadząca z miasta ku po-lom
to jedna z tych sześciu
czy siedmiu wydłużonych ni-tek
pajęczyny o którycli pi-sałem
Idzie wzdłuż Prosny
płynącej tutaj już jednym tyl-ko
korytem Mija się naprzód
ustawione szeregiem liczne
przystanie wioślarskie a po-tem
ukazują się domki przy-bierające
coraz bardziej siel-ski
charakter Po prostu cha-ty
tonące w drzewach otoczo-ne
opłotkami Wśród nich
schowany jest nie większy
od nich stary kościółek drew-niany
św Wojciecha O kilka-naście
kroków płynie Prosną
w pogodnej zadumie wśród
obfitości krzewów i ziół
Mąci co prawda harmonię
ukazujący się nagle dość po-kaźny
dom piętrowy cegla-n- }'
nie budzący większego
zaufania Na szczęście odsu-nięty
jest dość daleko od dro-gi
Niby to hotel a równocze-śnie
niby to restauracja pod-miejska
Z knajp kaliskich
jedne miały reputację dobrą
inne — słusznie czy nie słusz-nie
— złą Ale o tej tutaj
nikt z jako tako szanujących
się ludzi nic absolutnie powie-dzieć
nie umiał A to już było
najgorsze ze wszystkiego
Przeważnie była nieczynna a
co się tam działo gdy przy-padkiem
była czynna o tym
mało kto wiedział Jakaś bar-dzo
podejrzana ponura meli-na
Mimo jej istnienia jednak
cały ten zakątek Kalisza jest
uroczy A nosi nazwę Starego
Miasta Zaskoczyła mnie ta
nazwa gdy ją po raz pierwszy
usłyszałem "Miasto"? Wcale
nie miasto nawet nie bardzo
przedmieście wieś raczej
"Stare"? Wcale znów nie tak
stare Kościółek jedynie jest
stary ale i on ma chyba nie
więcej jak jakieś dwa stule-cia
za sobą Chaty mogły
Dochodzić z wieku ubiegłego
Melina dość niedawnej daty
W sje
Starego Miasta nie od
nosiła się do tego wszystkie-go
co dziś tu istnieje lecz do
przeszłości o wiele dawniej-szej
po której nie zostało śla-du
~A opowieść „ gminna przed-stawia
rzecz następująco
Tu właśnie we wcześniej-szym
polskim średniowieczu
mieścił się cały Kalisz Osie-dle
to upodobał sobie szcze-gólnie
jako miejsce swego
jeden z synów
Krzywoustego Mieszko HI
Stary- - Nie znaczy to bynaj-mniej
by ambicje jego ogra-niczały
się do tego zakątka
Zwracały się na Kraków
przez jaMJ czas księciem
zwier7chnim krakowskim to
znaczy praktycznie morąt
„-Di-nrnnow-anvm
królem pol- -
tui-- ji i ti-"- f~ł"n-"?o"l--- -" "yT'
ogromnie chciwy na władzę
i to władzę mocnej rękłmko--
mu cugli nie Dla
zasilenia skarbu chwytał się
różnych sztuczek nawet ta- -
tZtnbiić Tjrafpkmieaśdze poNdaedjrozjaandeło
?T _ _ _ __ -- Trull 1
czas w swej wielkopolskiej
dzielnicy może również choć
nie stale w swym ukochanym
kaliskim "Starym Mieście"
Ale co jakiś czas wyprawiał
się podstępnie do Krakowa
próbując nim zawładnąć U-p- ór
jak wiadomo w końcu
zwycięża Ambitny ten sta-ruch
na samym schyłku ży-wota
wdarł się na dobre do
Krakowa i umocnił tu swą
władzę I umarł jako książę
zwierzchni krakowski! Ale nie
w Krakowie tylko w tym wła-śnie
ustroniu Kalisza zwanym
dziś Starym Miastem Tu mu
się widocznie najbardziej je-dnak
podobało Tutaj też zo-stał
pochowany Gdzie dokła-dnie?
Nie wiadomo "Gdzieś
na tej łące" — mówią starzy
kaliszanie wskazując ją rę-ką
Trudno domyślić się czy
stał tam kościół w którego
podziemiach były zwłoki księ-cia
czy też był tam jakiś od-dzielnie
stojący sarkofag W
każdym razie nie ma śladu
ani po jednym ani po drugim
Całe osiedle było najpewniej
drewniane nic z niego nie
zostało A prochy księcia Mie-szka
III rozniósł wiatr
Taka jest tradycja ustna
Historia oficjalna tu i owdzie
koryguje ją tu i owdzie po-daje
co tamta przemilcza
Można więc się z niej dowie-dzieć
że Mieszko III miał ró-wnież
swoje duże zalety Ale
w zasadniczych punktach ist-nieje
między obiema wersja-mi
zgodność
Nie sposób zrozumieć dla-czego
w tym miejscu a nie w
innym zbudowano to wcześ-niejsze
osiedle? Miejsce jest
płaskie wcale nie wygląda
na obronne A tak niedaleko
stąd Prosną rozgałęzia się
Ramiona jej tworzą dwie wiel-kie
wyspy Tam na jednej z
tych wysp było właściwe miej-sce
na Kalisz
I tam też między głównym
korytem a wschodnią odnogą
rzeki jeden z potomków Mie-szka
711 książę kaliski Bole-sław
Pobożny założył swą sto-licę
— już w całym tego sło-wa
znaczeniu miasto muro-wane
już wtedy najpewniej
I tam po dziś dzień jest ser-ce
Kalisza Akt lokacyjny zo-stał
przez księcia Bolesława
wydany w roku 1258 Odtąd
miasto rosło a za Kazimierza
Wielkiego doszło do wielkiego
rozkwitu '
Z czasów tych datują się
dwa ciekawe zabytki gotyc-kie
Jeden z nich — to koś-ciół
św Mikołaja z grubymi
murami pełen sędziwej po-wagi
z ciemnej cegły Zapa-da
się coraz głębiej w ziemię
— tak to się określało pod
wpływem pierwszego wraże-nia
Ale ściśle biorąc to nie
tak było Starzec nie drgnął
nawet i nie poruszył się na
pewno ani o centymetr od sa-mych
początków swego istnie-nia
To poziom ulicy podniósł
się tak znacznie bo z biegiem
wieków narastały na niej no-we
warstwy Mieści ten koś-ciół
w swym wnętrzu cenny
skarb jakim jest należące już
do późniejszej epoki wielkie
arcydzieło sztuki europejskiej
"Zdjęcie z Krzyża" PiUben-s- a
Drugi ze średniowiecznych
gotyków kościół
został doszczętnie zbu-rzony
w 1914 roku ale potem
odbudowany z pietyzmem i
tym jednak cała rzecz zep]anUł z daIa już ufoje
nazwa
za-mieszkania
Był
crrn7nv
sKun
popuszczał
Franciszka-nów
dokładnie według dawnego
jego wyniosła śmiała strze
lista sylweta
Król Kazimierz Wielki ka-zał
jak wiadomo otoczyć
wszystkie ówczesne większe
polskie miasta obronnymi
murami Kalisz był jednjm z
nich Pozostał z tych murów
tj-lk- o żałosny szczątek blok
ceglany o powierzchni najwy-żej
dwóch metrów kwadrato-wych
stojący dziś na jednej
z głównych ulic Wśrubowa-n- o
w ten mur mosiężną tabli-cę
pamiątkową ale to tak
bardzo sprawy nie ratuje Aż
przykro patrzeć! Zachował się
jednak w Innej części miasta
ciekawy fragment średniowie-cznych
urządzeń fortyfikacyj-n}xh- :
dórotka Jest to basz-ta
obronna- - zaokrąglona od
strony zewnętrznej pokryta
stożkowym dachem gonto-wym
niezbyt wysoka ale bar-dzo
kształtna Znajduje się
nad rzeką obudowana jest z
obu stron i' dostęp do niej
trudny ale i z daleka miło
było na nią popatrzeć
RynekŁgłównyf£tanowxący
średniowieczne centruraTKa
AZKOWTECy-B- CtE
czasów Księstwa vWar- - ąv"y-_--- i j-'--APi--~-łs-
V-iw"ŁfMł-szawskiego
koszary' korpusu 31 WCZenia -- X4 OrOrBl٩ fiilf
l(Bn' -- o -
lisza pozostał w tym sanrym
miejscu gdzie był zawsze Do- -
my jednak wszystkie i tutaj
uległy w 1914 r całkowitemu
zniszczeniu Pradawny cha-rakter
rynku został w pew-nej
mierze zachowany a to
dzięki temu że kamienice są
wąskie trzyokienne a dachy
tworzą sharmonizowaną linię'
Wystylizowany również
modłę dawnych czasów jest
wznoszący się środku ryn-ku
nowy ratusz
Pozostanie mi zawsze w
pamięci jeszcze jeden piękny
kościół w początkach swych
jezuicki w późniejszym cza-sie
aż po lata gdy byłem w
Kaliszu — protestancki Za-licza
się go w niektórych bro-szurach
i książkach do budow-li
barokowych Nie zgadzam
się Barokowe jest jedynie
wnętrze mniej ciekawe Ale
Iwetę ma ten kościół gotyc-ką
z piękną absydą z tyłu
wśród starych drzew parku
fionton zaś od strony placu
miejskiego — renesansowy z
czasów Batorego najpewniej
z okienkami tworzącymi zna-komity
rytm — pełen uśmie-chu
jest ten fronton
Niezbyt wyraźnie zarysowu-ją
mi się w oczach trzy kościo-ły
barokowe z XVII wieku
Jeden z nich św Józefa jest
bardzo okazały a wszystkie
pamiętają czasy szwedzkiego
najazdu i dni tryumfów So-bieskiego
Nie jestem jednak
wielkim wielbicielem tego
stylu architektury
Co pozostawiła po sobie w
Kaliszu doba Stanisława Au-gusta
domyślać się jedynie
można Oko przechodnia u-chw- ycić
tego nie zdoła
Tyle o Kaliszu z epoki Pol-ski
przedrozbiorowej
Po II rozbiorze 1793 r zna-lazł
się Kalisz pod panowa-niem
pruskim szczęśliwie nie
bardzo długo bo tylko
lat Pozostawiło panowa-nie
po sobie w Kaliszu pom-nik
swej wątpliwej sławy
Wiadomo jaki: więzienie Du-ży
ciemny ponury gmach
dość odległym przedmieściu
Na szczęście nie włazi w oczy
ze środka miasta w ogóle się
go nie widzL
potem epoka napoleoń-rk- a
W Księstwie Warszaw-skim
był Kalisz stolicą depar-tamentu
Wchodził w okres
swej świetności Powstała
wtedy najpiękniejsza z jego
ulic za mego pobytu w tym
mieście nosząca oficjalnie na-zwę
Alei Aleksandry Piłsud-skiej
Ale starzy kaliszanie na-zywali
ją po dawnemu: Aleją
Józefiny
Mam wielką cześć dla zmar-łej
niedawno Pani Aleksan-dry
Piłsudskiej Ale dla uho-norowania
jej należało wy-brać
inną ulicę w tymże Ka-liszu
lub którąś z ulic w in-nym
mieście Nie należało za-cierać
tak zroslych z Kaliszem
tradycji napoleońskich
Aleja prowadząca wzdłuż
Prosny do parku szerokością
swą obfitością zieleni i sce-nerią
zasługiwałaby może
porównanie z Alejami Ujaz-dowskimi
w Warszawie i ale-jami
innych stolic Europy ty-le
tylko że jest od nich znacz-nie
krótsza Stanowi prome":
nade Kalisza jest zarazem je-go
ulicą reprezentacyjną I
tutaj także po zniszczeniach
1914 r zostały same gruzy
W zadziwiająco krótkim cza-sie
wzniesiono nowe budowle
nieco unowocześnione ale ży-wo
przypominające tamte z
czasów księcia Józefa - Bank
Polski gmachy kilku innych
banków sąd okręgowy bu-dynki
dla rozmaitych instytu-cji
Duch dawnych lat znako-micie
tu" się łączy z teraźniej-szością
Przechadzały się tą aleją w
niedzielę przed południem
tłumy nieprzebrane powol-nym
świątecznym krokiem
Górowała nad wszystkimi wi-dziana
już z bardzo daleka
głowa niezwykle wysokiego
prawnika Sabowskiego Lubił
się przechadzać z reguły sam
nigdy prawie nie brakło w tłu-mie
tej wyniosłej' głowy Nie
mogę sobie bez niej i dziś
Alei Józefiny wyobrazić
Aleja Józefiny nie jest je-dynym
nabytkiem z czasów
napoleońskich Całe miasto
wówczas rozrastało się Ogar-nęło
po i brzegi drugą z wysp
między głównym korytem
Prosny i jej zachodnią odno-gą
przewalać się już zaczęło
poza obie odnogi Na skraju
ówczesnego Kalisza powstała
rogatka gdzie pobierano cło
wjazdowe Celowa temu służył
mały domek w stylu klasyce
nej świątynia Pozostał do
dziś dnia- - jak również tuż o-bokfw- ielka
ruchoma platfor-ma
drewniana wpuszczona w
chodniki którą ongiś wje- -
żdżałyfwozyby ulec procedu--
nież ówczesnego miasta' ale
U jnvł-ft- y -- -
'Ł- - 3X-ITŁciMui- n Z0Lr2 TB3VJ'r 1 NARODZEME (yn) PL
no za
H
na
na
na
sj
na na
14 to
na
A
ta
na
na
kadetów Te również zacho- - Sfc J "''!_ r" J'r'Z'l"'' uń' tl wały się Jest to nie odznacza
jacy się niczym szczególnym
(jak to wszelkie koszary) a-- le i niebrzydki piętrowy sza-ry
budynek zajmujący swą
szerokością znaczną cjcść uli-cy
Z tego gniazda adeptów
sztuki wojskowej wyfrunął
(już za czasów Królestwa
Kongresowego) słynny Lud-wik
Mierosławski oficer lis-topadowego
powstania a póź-niej
w czasie Wiosny Ludów
wódz naczelny wojsk rewolu-cyjnych
w trzech krajach Eu-ropy
Asnyk przyszedł w Kaliszu
na świat w roku 1838 i tu tak-że
się kształcił w gimnazjum
które przed 1939 r nosiło naz-wę
jego imienia Bywałem
niekiedy w tej szkole Cóż?
Budynek już trochę za małyi
jak na dzisiejsze potrzeby a-- le
jakoś przytulny a uroku
mu dodawały na pewno do-brze
pamiętające poetę skro-mne
kolumny w hallu wejś-ciowym
i na korytarzach
Głównym jednak sanktua-rium
kultu pamięci Asnyka
jest wyodrębniony jemu wy-łącznie
poświęcony zakątek
Muzeum Ziemi Kaliskiej w
ratuszu Wisi tu na ścianie
naturalnej prawie wielkości
portret poety w pozycji sie-dzącej
— rzecz prosta w za-dumie
bo zaduma nigdy go
chyba nie opuszczała
Gdy spojrzałem po raz pier-wszy
na ten obraz przyszły
mi na myśl słowa Wyspiań-skiego
wypowiedziane jak
fama głosi w którejś z ka-wiarń
krakowskich uczęszcza-nych
przez artystów i literat-ów:
— Asnyk? No tak orzeł
Dziób oczy Tylko że nie po-leci
Co do słów ostatnich trzeba
by dziś oceniając rzeczy 'z
perspektywy oddalenia w
czasie założyć protest Asnyk
nie wzleciał wprawdzie nigdy
tak wysoko jak' sam Wyspiań-ski
ale lot w jego poezji o-czywi- ście
jest Pomińmy jed-nak
ten złośliwy przytyk W
twarzy Asnyka jest istotnie
coś orlego trzeba było jed-nak
geniuszu Wyspiańskiego
by na to tak świetne określe-nie
wpaść Bo nos nie ma gar-bu
jaki zwykliśmy przypisy-wać
"orlim nosom" A jednak
dziób orli przypomina Podob-nie
orlego coś mają oczy Jak
gdyby zaokrąglone przenikli-wie
spoglądające
Pod portretem stoi potężny
fotel poety
— Toż to tron nie fotel —
myśli się pod wpływem pier-wszego
wrażenia
Nie fotel jednak nic ża-den
tron Nie ma na nim
żfldnych złoceń pokrywa go
natomiast ciemna skóra Po-ręcze
czarne Mimo całą swą
solidność i ciężar do sali tro-nowej
nie nadaje się Jedyne
miejsce właściwe dla takiego
fotela to duży ale nie zanad-to
duży koniecznie trochę za-ciemniony
pokój
W gablotce obok dziecinny
rękopis pierwszego utworu A-sny- ka
Miał wówczas lat sie-dem
Jest to bajka o rzcźnłku
i wole
Szkoda że ltak niewiele za-chowało
się w Kaliszu pamią-tek
po Konopnickiej Ale i
ona także poetka tak pokrew-na
duchem Asnykowi przez
jakiś czas w mieście tym mie-szkała
Miałem w ręku ciekawy
plik druków odnoszących się
do lat 1861-180- 2 Stanowią o-- ne
wymowne świadectwo pa-triotycznego
poruszenia sze-rokich
mas tego miasta w do-skonałej
harmonii z nastro-jem
ówczesnej Warszawy Są
tu niezliczone podobne do
warszawskich zaproszenia na
nabożeństwa "za pomyilność
Ojczyzny" a każda grupa spo-łeczna
zawodowa i tak dalej
za punkt honoru uważała wy-danie
drukiem własnej odez-wy
Sa tu szewcy mechanicy
krawcy "stowarzyszenia stro--
ży kamienicznych" "zjedno- -
czenie dorożkarzy" a także
'panny trudniące się" szyciem'
i "Polki-izraelitki- " — bez
końca tych porwanych prą--
dem wyzwoleńczym zespołów
Czego nie zrobiłem w Ka--
liszu to nie zrobiłem Ale cle--
szyć się mogę z fteg'o choćby
że zebrałem materiały do 'Zie--
mi Kaliskiej w powstaniu sty- -
czniowym jak zatytułowałem
swą broszurę Wymagało to
włóczenia się po pobojowis- -
kach wśród niezliczonych je--
zior i rozległych lasów w pół-nocnej
części tego rejonu By-ło
to połączenie z pożytecz-nym
przyjemnego bo piękne
są te okolice szczególnie
wczesną jesienią Było natym
obszarze bitew1 większych' i
mnieiszych'bez liku W pobli
żu samego Kalisza'' bitew nie
g£$g
-- a orTyi-- 9 - c-rre- y_ ft?is-i-l t V?-- 4 s
j iiiiHiH ufr'r~ "
Jn v łi'Tfi i
' PS iii
1 RlwS % fllr
k BtfiBa fs ii
S
Serdeczne życzenia Wesołych Świąt
Szczęśliwego Nowego Roku
składa
jakieś b wmm
POSEŁ PARLAMENTU ONTARIO
PARKDALE
372 BAY TORONTO
R5 g:ittctiiteisi5iciccic!iefcsis(S!€!sieiici?ipwtiS!
& WIĄZANKĘ SERDECZNYCH ŻYCZEŃ
'& OKAZJI ŚWIĄT BOŻEGO NARODZENIA S 1 NOWEGO ROKU
n sic
Wielebnemu
Duchowieństwu
Organizacjom
polonijnym
swoim Klientom
całej Polonii
MECENAS
Kazimierz
BIELSKI
Były Prezes KPK
hOkręgtTorsonto t'ivi tntmn4nmttmtw&titmtinimiiMiMMijstMitiMłMi4inimjiMiMtiMiMłj0uMiMtMtMi
Wielebnemu
Duchowieństwu
Polonijnym nĄ
Organizacjom
wszystkim swym
Przyjaciołom
Znajomym
przesyłam
okazji Świąt $ Bożego k Narodzenia
S Nowego Roku
Kg najserdeczniejsze S życzenia
gę
&
ft
K
S
g £5
V
§§
ttigt
-- as?sar"'
err wf orfr fc-- rr Su
lnu
DO
Z
ST
l
Z
I
"t
oraz
r"1 - : K I
tfisiii &
-- '#
l
z
i
g
$
J
iłfSw'
i
—
i ''Ml
iCiC!CiieiiCt''l!!Ce!CCtSlS!1CltC5tt!W€ł
- i
m a vr r--
S V
WESOŁYCH ŚWIĄT- - BOŻEGO NARODZENIA
1 SZCZĘŚLIWEGO NOWEGO ROKU '
życzy swoim polskim Klientom
"~"~ Paweł Malak
życzy swoim
:'$
Jerzym
Dobrzański ?
Tcl" Biuro 251-956- 2
Domowy 766-010- 2
W?
'-v'-
j!4y-k
a
-- j
--ił
Klientom "oraz całej Polonii
UNCLE GUTENBERG PRESS
890 Bathurst Sh — Tcl 532-467- 0
m ?ceceieicc!P8!Cic!!ct£ips tewsesweswe wre i
WESOŁYCH ŚWIĄT
l SZCZĘŚLIWEGO' NOWEGO ROKUr
fec wszystkim
S Henryk W: Marajewicz
BIUROASEKURACYJNEfV """
możnowłaacom ?'-?£- £ wlinnej
cviirnwa--MeazMij'- "J
''łS-5Tiib-6STlitS- "
Iii
& Ul
8 Iw
i i
ul
S!
479 RoncesfyaHć5s3AfrY09e4T5bffóritoOnt S " '&'
--$&MMJT mwMMw4mMMĘmn' to i jęgojczęściźbudowat
- - - i _-- wr w&myTmyrAmyz&mffsm s„u'- L- —--— '$
~ N$ X 4
s
v ! Bił WJ Ifi
'JW Rit
' Ai
v
p f
r( " 6Ci w
32
t %
-- 4
]
el
'
i
"'
li
m
m
-- ?
Object Description
| Rating | |
| Title | Zwilazkowiec Alliancer, December 17, 1966 |
| Language | pl |
| Subject | Poland -- Newspapers; Newspapers -- Poland; Polish Canadians Newspapers |
| Date | 1966-12-17 |
| Type | application/pdf |
| Format | text |
| Rights | Licenced under section 77(1) of the Copyright Act. For detailed information visit: http://www.connectingcanadians.org/en/content/copyright |
| Identifier | ZwilaD3000354 |
Description
| Title | 000447b |
| Rights | Licenced under section 77(1) of the Copyright Act. For detailed information visit: http://www.connectingcanadians.org/en/content/copyright |
| OCR text | ye%enia SiOTorite-fy-r - "w " V"'A % tó nmiMfla l¥IlSQWRl n'iq:flAę najlepszych Życzeń Radosnym Dniu Bożego Narodzenia iv:o Pomyślności w Nowym Roku zasyła onourable Parliamenf Bniidings Toron sstgiscŁssasetssstsisesctcisłcstg mCGia rSaisH OTT71 ' nu w Met -- $$: d Tr NAJLEPSZE j ŻYCZENIA ! Z OKAZJI ŚWIĄT BOŻEGO j NARODZENIA ! ' i ! NOWEGO ROKU j SKŁADA I e ! a taniszewski o IBERALNY PROWINCJONALNY NDYDAT WtNOWYM REJONIE "HIGHARC" 1 ttSisaaaaaaasiaaaaąaaaaaaaaaaaaaaaa wesołych Świąt Bożego Narodzenia i Szczcśliivego Nowego Roku ] życzy I J i ilYS ALDERMAN WARD7 gs jPierwszy Alderman polskiego pochodzenia 55 w Radzie Mieskie Toronto W I Rayensbourne Cresc Tel 239-662- 8 w? stcpgigisłstsigtepsirerełrewrewrewsj jtiLiuuY fa Dużo Szczęścia i Radości Siuiąt Bożego Narodzenia i Nowego Roku zasyła John F Stróż S3lSa2S3£3iS3!33£SSiaS3SjV I "ŁYCH ŚWIĄT BOŻEGO NARODZENIA SZCZĘŚLIWEGO NOWEGO ROKU życzy 0 J KIERSNOWSKI i V S? Jfc? n wjf 53 £ samochody V? f£ & Z? tzpieczenia na żvrie chorobv pożar innei ' Roncesvolle: Tornnro Tl 531-09- 45 232-055- 6 1 I Si I 1I -- TMtTIll UłUŁŁu- - Ave Ont g -- Res (Dalszy ciąg ze str 4) polach tuż pod miastem Pła-ckiułypiencikmiei rzzyamtrszkyiemuwjąycperawsiyę w tym osiedlu w drodze na Bałtyk po bursztyn _ Te pieniążki jednak nie pa-sjonowały mnie Zachwycały pnie natomiast współczesne im zapewne ale należące do kultury rodzimej urny Tych także znajdowano na poblis-kich polach bez liku Nieraz rozchodziła się wieść że ktoś kopiąc zawadził łopatą o sko-rupę i wyciągnął z ziemi nad-tłuczo- ny relikt pochodzący może z czasów gdy Chrystus chodził po ziemi czy też nie-wiele późniejszych Urny te są małe co powiększa ich u-r- ok czarne z gładko polero-waną powierzchnią a linia ich jest pełna niezwykłego wdzię-ku Wątpię aby dziś umiano tak piękną rzecz wyproduko-wać a wyrabiali przecież te urny ludzie o których skłon-ni bywamy myśleć jako o pierwotnych barbarzyńcach Miałem takie jedno cudo Niekiedy jeżeli wiązało mi się to jakoś z tematem lekcji brałem tę urnę do szkoły W odpowiedniej klasie stawia-łem ją przed sobą na stole Nie była dla sztubaków rewe-lacją bo to w Kaliszu rzecz bardzo powszednia Ale stwa-rzała sprzyjający celom lekcji nastrój Droga zaczynająca się na skraju parku miejskiego i prowadząca z miasta ku po-lom to jedna z tych sześciu czy siedmiu wydłużonych ni-tek pajęczyny o którycli pi-sałem Idzie wzdłuż Prosny płynącej tutaj już jednym tyl-ko korytem Mija się naprzód ustawione szeregiem liczne przystanie wioślarskie a po-tem ukazują się domki przy-bierające coraz bardziej siel-ski charakter Po prostu cha-ty tonące w drzewach otoczo-ne opłotkami Wśród nich schowany jest nie większy od nich stary kościółek drew-niany św Wojciecha O kilka-naście kroków płynie Prosną w pogodnej zadumie wśród obfitości krzewów i ziół Mąci co prawda harmonię ukazujący się nagle dość po-kaźny dom piętrowy cegla-n- }' nie budzący większego zaufania Na szczęście odsu-nięty jest dość daleko od dro-gi Niby to hotel a równocze-śnie niby to restauracja pod-miejska Z knajp kaliskich jedne miały reputację dobrą inne — słusznie czy nie słusz-nie — złą Ale o tej tutaj nikt z jako tako szanujących się ludzi nic absolutnie powie-dzieć nie umiał A to już było najgorsze ze wszystkiego Przeważnie była nieczynna a co się tam działo gdy przy-padkiem była czynna o tym mało kto wiedział Jakaś bar-dzo podejrzana ponura meli-na Mimo jej istnienia jednak cały ten zakątek Kalisza jest uroczy A nosi nazwę Starego Miasta Zaskoczyła mnie ta nazwa gdy ją po raz pierwszy usłyszałem "Miasto"? Wcale nie miasto nawet nie bardzo przedmieście wieś raczej "Stare"? Wcale znów nie tak stare Kościółek jedynie jest stary ale i on ma chyba nie więcej jak jakieś dwa stule-cia za sobą Chaty mogły Dochodzić z wieku ubiegłego Melina dość niedawnej daty W sje Starego Miasta nie od nosiła się do tego wszystkie-go co dziś tu istnieje lecz do przeszłości o wiele dawniej-szej po której nie zostało śla-du ~A opowieść „ gminna przed-stawia rzecz następująco Tu właśnie we wcześniej-szym polskim średniowieczu mieścił się cały Kalisz Osie-dle to upodobał sobie szcze-gólnie jako miejsce swego jeden z synów Krzywoustego Mieszko HI Stary- - Nie znaczy to bynaj-mniej by ambicje jego ogra-niczały się do tego zakątka Zwracały się na Kraków przez jaMJ czas księciem zwier7chnim krakowskim to znaczy praktycznie morąt „-Di-nrnnow-anvm królem pol- - tui-- ji i ti-"- f~ł"n-"?o"l--- -" "yT' ogromnie chciwy na władzę i to władzę mocnej rękłmko-- mu cugli nie Dla zasilenia skarbu chwytał się różnych sztuczek nawet ta- - tZtnbiić Tjrafpkmieaśdze poNdaedjrozjaandeło ?T _ _ _ __ -- Trull 1 czas w swej wielkopolskiej dzielnicy może również choć nie stale w swym ukochanym kaliskim "Starym Mieście" Ale co jakiś czas wyprawiał się podstępnie do Krakowa próbując nim zawładnąć U-p- ór jak wiadomo w końcu zwycięża Ambitny ten sta-ruch na samym schyłku ży-wota wdarł się na dobre do Krakowa i umocnił tu swą władzę I umarł jako książę zwierzchni krakowski! Ale nie w Krakowie tylko w tym wła-śnie ustroniu Kalisza zwanym dziś Starym Miastem Tu mu się widocznie najbardziej je-dnak podobało Tutaj też zo-stał pochowany Gdzie dokła-dnie? Nie wiadomo "Gdzieś na tej łące" — mówią starzy kaliszanie wskazując ją rę-ką Trudno domyślić się czy stał tam kościół w którego podziemiach były zwłoki księ-cia czy też był tam jakiś od-dzielnie stojący sarkofag W każdym razie nie ma śladu ani po jednym ani po drugim Całe osiedle było najpewniej drewniane nic z niego nie zostało A prochy księcia Mie-szka III rozniósł wiatr Taka jest tradycja ustna Historia oficjalna tu i owdzie koryguje ją tu i owdzie po-daje co tamta przemilcza Można więc się z niej dowie-dzieć że Mieszko III miał ró-wnież swoje duże zalety Ale w zasadniczych punktach ist-nieje między obiema wersja-mi zgodność Nie sposób zrozumieć dla-czego w tym miejscu a nie w innym zbudowano to wcześ-niejsze osiedle? Miejsce jest płaskie wcale nie wygląda na obronne A tak niedaleko stąd Prosną rozgałęzia się Ramiona jej tworzą dwie wiel-kie wyspy Tam na jednej z tych wysp było właściwe miej-sce na Kalisz I tam też między głównym korytem a wschodnią odnogą rzeki jeden z potomków Mie-szka 711 książę kaliski Bole-sław Pobożny założył swą sto-licę — już w całym tego sło-wa znaczeniu miasto muro-wane już wtedy najpewniej I tam po dziś dzień jest ser-ce Kalisza Akt lokacyjny zo-stał przez księcia Bolesława wydany w roku 1258 Odtąd miasto rosło a za Kazimierza Wielkiego doszło do wielkiego rozkwitu ' Z czasów tych datują się dwa ciekawe zabytki gotyc-kie Jeden z nich — to koś-ciół św Mikołaja z grubymi murami pełen sędziwej po-wagi z ciemnej cegły Zapa-da się coraz głębiej w ziemię — tak to się określało pod wpływem pierwszego wraże-nia Ale ściśle biorąc to nie tak było Starzec nie drgnął nawet i nie poruszył się na pewno ani o centymetr od sa-mych początków swego istnie-nia To poziom ulicy podniósł się tak znacznie bo z biegiem wieków narastały na niej no-we warstwy Mieści ten koś-ciół w swym wnętrzu cenny skarb jakim jest należące już do późniejszej epoki wielkie arcydzieło sztuki europejskiej "Zdjęcie z Krzyża" PiUben-s- a Drugi ze średniowiecznych gotyków kościół został doszczętnie zbu-rzony w 1914 roku ale potem odbudowany z pietyzmem i tym jednak cała rzecz zep]anUł z daIa już ufoje nazwa za-mieszkania Był crrn7nv sKun popuszczał Franciszka-nów dokładnie według dawnego jego wyniosła śmiała strze lista sylweta Król Kazimierz Wielki ka-zał jak wiadomo otoczyć wszystkie ówczesne większe polskie miasta obronnymi murami Kalisz był jednjm z nich Pozostał z tych murów tj-lk- o żałosny szczątek blok ceglany o powierzchni najwy-żej dwóch metrów kwadrato-wych stojący dziś na jednej z głównych ulic Wśrubowa-n- o w ten mur mosiężną tabli-cę pamiątkową ale to tak bardzo sprawy nie ratuje Aż przykro patrzeć! Zachował się jednak w Innej części miasta ciekawy fragment średniowie-cznych urządzeń fortyfikacyj-n}xh- : dórotka Jest to basz-ta obronna- - zaokrąglona od strony zewnętrznej pokryta stożkowym dachem gonto-wym niezbyt wysoka ale bar-dzo kształtna Znajduje się nad rzeką obudowana jest z obu stron i' dostęp do niej trudny ale i z daleka miło było na nią popatrzeć RynekŁgłównyf£tanowxący średniowieczne centruraTKa AZKOWTECy-B- CtE czasów Księstwa vWar- - ąv"y-_--- i j-'--APi--~-łs- V-iw"ŁfMł-szawskiego koszary' korpusu 31 WCZenia -- X4 OrOrBlŁ© fiilf l(Bn' -- o - lisza pozostał w tym sanrym miejscu gdzie był zawsze Do- - my jednak wszystkie i tutaj uległy w 1914 r całkowitemu zniszczeniu Pradawny cha-rakter rynku został w pew-nej mierze zachowany a to dzięki temu że kamienice są wąskie trzyokienne a dachy tworzą sharmonizowaną linię' Wystylizowany również modłę dawnych czasów jest wznoszący się środku ryn-ku nowy ratusz Pozostanie mi zawsze w pamięci jeszcze jeden piękny kościół w początkach swych jezuicki w późniejszym cza-sie aż po lata gdy byłem w Kaliszu — protestancki Za-licza się go w niektórych bro-szurach i książkach do budow-li barokowych Nie zgadzam się Barokowe jest jedynie wnętrze mniej ciekawe Ale Iwetę ma ten kościół gotyc-ką z piękną absydą z tyłu wśród starych drzew parku fionton zaś od strony placu miejskiego — renesansowy z czasów Batorego najpewniej z okienkami tworzącymi zna-komity rytm — pełen uśmie-chu jest ten fronton Niezbyt wyraźnie zarysowu-ją mi się w oczach trzy kościo-ły barokowe z XVII wieku Jeden z nich św Józefa jest bardzo okazały a wszystkie pamiętają czasy szwedzkiego najazdu i dni tryumfów So-bieskiego Nie jestem jednak wielkim wielbicielem tego stylu architektury Co pozostawiła po sobie w Kaliszu doba Stanisława Au-gusta domyślać się jedynie można Oko przechodnia u-chw- ycić tego nie zdoła Tyle o Kaliszu z epoki Pol-ski przedrozbiorowej Po II rozbiorze 1793 r zna-lazł się Kalisz pod panowa-niem pruskim szczęśliwie nie bardzo długo bo tylko lat Pozostawiło panowa-nie po sobie w Kaliszu pom-nik swej wątpliwej sławy Wiadomo jaki: więzienie Du-ży ciemny ponury gmach dość odległym przedmieściu Na szczęście nie włazi w oczy ze środka miasta w ogóle się go nie widzL potem epoka napoleoń-rk- a W Księstwie Warszaw-skim był Kalisz stolicą depar-tamentu Wchodził w okres swej świetności Powstała wtedy najpiękniejsza z jego ulic za mego pobytu w tym mieście nosząca oficjalnie na-zwę Alei Aleksandry Piłsud-skiej Ale starzy kaliszanie na-zywali ją po dawnemu: Aleją Józefiny Mam wielką cześć dla zmar-łej niedawno Pani Aleksan-dry Piłsudskiej Ale dla uho-norowania jej należało wy-brać inną ulicę w tymże Ka-liszu lub którąś z ulic w in-nym mieście Nie należało za-cierać tak zroslych z Kaliszem tradycji napoleońskich Aleja prowadząca wzdłuż Prosny do parku szerokością swą obfitością zieleni i sce-nerią zasługiwałaby może porównanie z Alejami Ujaz-dowskimi w Warszawie i ale-jami innych stolic Europy ty-le tylko że jest od nich znacz-nie krótsza Stanowi prome": nade Kalisza jest zarazem je-go ulicą reprezentacyjną I tutaj także po zniszczeniach 1914 r zostały same gruzy W zadziwiająco krótkim cza-sie wzniesiono nowe budowle nieco unowocześnione ale ży-wo przypominające tamte z czasów księcia Józefa - Bank Polski gmachy kilku innych banków sąd okręgowy bu-dynki dla rozmaitych instytu-cji Duch dawnych lat znako-micie tu" się łączy z teraźniej-szością Przechadzały się tą aleją w niedzielę przed południem tłumy nieprzebrane powol-nym świątecznym krokiem Górowała nad wszystkimi wi-dziana już z bardzo daleka głowa niezwykle wysokiego prawnika Sabowskiego Lubił się przechadzać z reguły sam nigdy prawie nie brakło w tłu-mie tej wyniosłej' głowy Nie mogę sobie bez niej i dziś Alei Józefiny wyobrazić Aleja Józefiny nie jest je-dynym nabytkiem z czasów napoleońskich Całe miasto wówczas rozrastało się Ogar-nęło po i brzegi drugą z wysp między głównym korytem Prosny i jej zachodnią odno-gą przewalać się już zaczęło poza obie odnogi Na skraju ówczesnego Kalisza powstała rogatka gdzie pobierano cło wjazdowe Celowa temu służył mały domek w stylu klasyce nej świątynia Pozostał do dziś dnia- - jak również tuż o-bokfw- ielka ruchoma platfor-ma drewniana wpuszczona w chodniki którą ongiś wje- - żdżałyfwozyby ulec procedu-- nież ówczesnego miasta' ale U jnvł-ft- y -- - 'Ł- - 3X-ITŁciMui- n Z0Lr2 TB3VJ'r 1 NARODZEME (yn) PL no za H na na na sj na na 14 to na A ta na na kadetów Te również zacho- - Sfc J "''!_ r" J'r'Z'l"'' uń' tl wały się Jest to nie odznacza jacy się niczym szczególnym (jak to wszelkie koszary) a-- le i niebrzydki piętrowy sza-ry budynek zajmujący swą szerokością znaczną cjcść uli-cy Z tego gniazda adeptów sztuki wojskowej wyfrunął (już za czasów Królestwa Kongresowego) słynny Lud-wik Mierosławski oficer lis-topadowego powstania a póź-niej w czasie Wiosny Ludów wódz naczelny wojsk rewolu-cyjnych w trzech krajach Eu-ropy Asnyk przyszedł w Kaliszu na świat w roku 1838 i tu tak-że się kształcił w gimnazjum które przed 1939 r nosiło naz-wę jego imienia Bywałem niekiedy w tej szkole Cóż? Budynek już trochę za małyi jak na dzisiejsze potrzeby a-- le jakoś przytulny a uroku mu dodawały na pewno do-brze pamiętające poetę skro-mne kolumny w hallu wejś-ciowym i na korytarzach Głównym jednak sanktua-rium kultu pamięci Asnyka jest wyodrębniony jemu wy-łącznie poświęcony zakątek Muzeum Ziemi Kaliskiej w ratuszu Wisi tu na ścianie naturalnej prawie wielkości portret poety w pozycji sie-dzącej — rzecz prosta w za-dumie bo zaduma nigdy go chyba nie opuszczała Gdy spojrzałem po raz pier-wszy na ten obraz przyszły mi na myśl słowa Wyspiań-skiego wypowiedziane jak fama głosi w którejś z ka-wiarń krakowskich uczęszcza-nych przez artystów i literat-ów: — Asnyk? No tak orzeł Dziób oczy Tylko że nie po-leci Co do słów ostatnich trzeba by dziś oceniając rzeczy 'z perspektywy oddalenia w czasie założyć protest Asnyk nie wzleciał wprawdzie nigdy tak wysoko jak' sam Wyspiań-ski ale lot w jego poezji o-czywi- ście jest Pomińmy jed-nak ten złośliwy przytyk W twarzy Asnyka jest istotnie coś orlego trzeba było jed-nak geniuszu Wyspiańskiego by na to tak świetne określe-nie wpaść Bo nos nie ma gar-bu jaki zwykliśmy przypisy-wać "orlim nosom" A jednak dziób orli przypomina Podob-nie orlego coś mają oczy Jak gdyby zaokrąglone przenikli-wie spoglądające Pod portretem stoi potężny fotel poety — Toż to tron nie fotel — myśli się pod wpływem pier-wszego wrażenia Nie fotel jednak nic ża-den tron Nie ma na nim żfldnych złoceń pokrywa go natomiast ciemna skóra Po-ręcze czarne Mimo całą swą solidność i ciężar do sali tro-nowej nie nadaje się Jedyne miejsce właściwe dla takiego fotela to duży ale nie zanad-to duży koniecznie trochę za-ciemniony pokój W gablotce obok dziecinny rękopis pierwszego utworu A-sny- ka Miał wówczas lat sie-dem Jest to bajka o rzcźnłku i wole Szkoda że ltak niewiele za-chowało się w Kaliszu pamią-tek po Konopnickiej Ale i ona także poetka tak pokrew-na duchem Asnykowi przez jakiś czas w mieście tym mie-szkała Miałem w ręku ciekawy plik druków odnoszących się do lat 1861-180- 2 Stanowią o-- ne wymowne świadectwo pa-triotycznego poruszenia sze-rokich mas tego miasta w do-skonałej harmonii z nastro-jem ówczesnej Warszawy Są tu niezliczone podobne do warszawskich zaproszenia na nabożeństwa "za pomyilność Ojczyzny" a każda grupa spo-łeczna zawodowa i tak dalej za punkt honoru uważała wy-danie drukiem własnej odez-wy Sa tu szewcy mechanicy krawcy "stowarzyszenia stro-- ży kamienicznych" "zjedno- - czenie dorożkarzy" a także 'panny trudniące się" szyciem' i "Polki-izraelitki- " — bez końca tych porwanych prą-- dem wyzwoleńczym zespołów Czego nie zrobiłem w Ka-- liszu to nie zrobiłem Ale cle-- szyć się mogę z fteg'o choćby że zebrałem materiały do 'Zie-- mi Kaliskiej w powstaniu sty- - czniowym jak zatytułowałem swą broszurę Wymagało to włóczenia się po pobojowis- - kach wśród niezliczonych je-- zior i rozległych lasów w pół-nocnej części tego rejonu By-ło to połączenie z pożytecz-nym przyjemnego bo piękne są te okolice szczególnie wczesną jesienią Było natym obszarze bitew1 większych' i mnieiszych'bez liku W pobli żu samego Kalisza'' bitew nie g£$g -- a orTyi-- 9 - c-rre- y_ ft?is-i-l t V?-- 4 s j iiiiHiH ufr'r~ " Jn v łi'Tfi i ' PS iii 1 RlwS % fllr k BtfiBa fs ii S Serdeczne życzenia Wesołych Świąt Szczęśliwego Nowego Roku składa jakieś b wmm POSEŁ PARLAMENTU ONTARIO PARKDALE 372 BAY TORONTO R5 g:ittctiiteisi5iciccic!iefcsis(S!€!sieiici?ipwtiS! & WIĄZANKĘ SERDECZNYCH ŻYCZEŃ '& OKAZJI ŚWIĄT BOŻEGO NARODZENIA S 1 NOWEGO ROKU n sic Wielebnemu Duchowieństwu Organizacjom polonijnym swoim Klientom całej Polonii MECENAS Kazimierz BIELSKI Były Prezes KPK hOkręgtTorsonto t'ivi tntmn4nmttmtw&titmtinimiiMiMMijstMitiMłMi4inimjiMiMtiMiMłj0uMiMtMtMi Wielebnemu Duchowieństwu Polonijnym nĄ Organizacjom wszystkim swym Przyjaciołom Znajomym przesyłam okazji Świąt $ Bożego k Narodzenia S Nowego Roku Kg najserdeczniejsze S życzenia gę & ft K S g £5 V §§ ttigt -- as?sar"' err wf orfr fc-- rr Su lnu DO Z ST l Z I "t oraz r"1 - : K I tfisiii & -- '# l z i g $ J iłfSw' i — i ''Ml iCiC!CiieiiCt''l!!Ce!CCtSlS!1CltC5tt!W€ł - i m a vr r-- S V WESOŁYCH ŚWIĄT- - BOŻEGO NARODZENIA 1 SZCZĘŚLIWEGO NOWEGO ROKU ' życzy swoim polskim Klientom "~"~ Paweł Malak życzy swoim :'$ Jerzym Dobrzański ? Tcl" Biuro 251-956- 2 Domowy 766-010- 2 W? '-v'- j!4y-k a -- j --ił Klientom "oraz całej Polonii UNCLE GUTENBERG PRESS 890 Bathurst Sh — Tcl 532-467- 0 m ?ceceieicc!P8!Cic!!ct£ips tewsesweswe wre i WESOŁYCH ŚWIĄT l SZCZĘŚLIWEGO' NOWEGO ROKUr fec wszystkim S Henryk W: Marajewicz BIUROASEKURACYJNEfV """ możnowłaacom ?'-?£- £ wlinnej cviirnwa--MeazMij'- "J ''łS-5Tiib-6STlitS- " Iii & Ul 8 Iw i i ul S! 479 RoncesfyaHć5s3AfrY09e4T5bffóritoOnt S " '&' --$&MMJT mwMMw4mMMĘmn' to i jęgojczęściźbudowat - - - i _-- wr w&myTmyrAmyz&mffsm s„u'- L- —--— '$ ~ N$ X 4 s v ! Bił WJ Ifi 'JW Rit ' Ai v p f r( " 6Ci w 32 t % -- 4 ] el ' i "' li m m -- ? |
Tags
Comments
Post a Comment for 000447b
