Zwilazkowiec Alliancer, December 17, 1966

              lfelRt5- - fef %0I£%'
irtVit5
pwsIaistzri&ir-uzaJ?!r?refrraij-rm4- -fę-jl TA-- ' iiP iv
r
:n-- j
Mr
F
t
?7
H
8
1 V
I- - ATJŁłiiI A( U S£
n-łj- -B a ' tri&M
lAIik tg
ife-- I
tm
W?
m
mm
lii 11
fF fi
M
Ii
fe
m
urn hh
MW 3 i l:' ir'c v h ii:? $$
' s ? s fS ' ?
1 r ą ' i _x-t- v !a m MmM
& If f5t Q i
— !rr inni umiiruf-irri-f-W- — h"::łrtTJl''"fa ""
Życzenia z Toronto
"Nie bójcie się albowiem
zwiastuję wara radość wielką
która będzie wszystkiemu
ludowi iż się wam dziś narodził
Zbawiciel który jest Chrystus Pan
w mieście Dawidowym"
Ewang św Łukasza r 2 w 10 i 11
ŁAMIĄC SIC NASZYM POLSKIM ZWYCZAJEM
OPŁATKIEM ŻYCZY BŁOGOSŁAWIONYCH
ŚWIĄT NARODZENIA PAŃSKIEGO
ORAZ OBFITYCH ŁASK BOŻYCH
W NADCHODZĄCYM NOWYM ROKU
Parafia św Pawła
Polskiego Kościoła
Ewangelickiego
RADA KOŚCIELNA
KS A FRELICII Pastor
54 Clinton St Toronto Ont
fcftfc2]3ia5l&SS2iftSiftftJi&SftSi! i
wJmmmwW
Kaplica Pełnej Ewangelii
159 Claremont Sr — Toronto 3 Ont
(poniżej Dundas St W)
Zebrania niedzielne godz 10 rano
O 'KodfiK 11 Uwielbienie Pańskie
O 7 viccv zebranie ewangeliczne
W 'tygodniu — f środy i soboty o 730 wiecz
Uwaga: Uzdrowienie1 chorych przez modlitwy na
wszystkich powyższych zebraniach
Wstęp wolny dla wszystkich
WESOŁYCH ŚWIĄT NARODZENIA PAŃSKIEGO
Użyczy
WSZYSTKIM RODAKOM
KAZNODZIEJĄ FRANCISZEK BEREZOWSKI
pastor
TEL 92M806 &m3hmIRfcmftiSmillfc2
St Stanislans Parish
(Toronto)
Credit Union Limited
WSZYSTKIM CZŁONKOM I SYMPATYKOM
Z okazji śiuiąt Bożego Narodzenia
i Nowego Roku Najlepsze Życzenia
156 Roncesyalles Ave
12 Dcnison Ave Iłiififl
:i5łl5itPSlClStSi5i5iCi5!5!C'StSlCil-'€t5ei5i5icnicic- i
Stowarzyszenie Polskich
Kupców Przemysłowców
Profesjonalistów
Toronto i
W Włudyka
J Rajca wiceprezes
L Żukowski wiceprezes j Gębski sekretarz
S Gronkowski sekr finansowy
J Stefaniak skarbnik
Z organizator
A Sakowski M Nicowski —
kontrolerzy
1330 Bloor St W Toronto 4
1 SkfANRP- - lii
WCPPSsPCSspPCiCSiKiCSiCCPPPPICCPPSSSiSJpsicętppctc J
NAJSERDECZNIEJSZE ŻYCZENIA
"WESOŁYCH ŚWIĄT
SZCZĘŚLIWEGO NOWEGO ROKU
składa
Olympia Resiauranł
Delicaiessen
4 - Smaczne potrawy europejskie tWi Si ?- - -- Teł
V& - ~_
Lk
_:
I
i
- Toronto
366-514- 9
łi
s
JA
i
1
i i
w
prezes
Soja
Ont
&
dobre
Ont
Józef
wwytra'K w''M"Wiwj™™n£ Esmii#3s?3
Żmigrodzki
Miałem pisać o czymś zu-pełnie
innym: o Bruges uro-czym
mieście belgijskim
gdzie spędziłem we wrześniu
tego roku pełen radości krze-piący
na duchu tydzień Na
czar tego niezwykłego miasta
wiele się składa przede wszy-stkim
jednak przecinające je
w różnych kierunkach co
krok ukazujące się w coraz
to innej postaci kanały W
głębokim zamyśleniu pogrą-żone
płyną wśród starych
ocieniających je drzew i star-szych
jeszcze poczerniałych
od czasu flamandzkich do-mów
nadbrzeżnych
O tym przepięknym mieś-cie
zacząłem już pisać i oto
wypadło mi pióro z reki bo
zupełnie nieoczekiwanie na-sunęło
mi się pewne skojarze-nie
Wiadomo — reminiscen-cje
z lat bardzo dawnych wci-skające
się w każdą komórkę
mózgu Na to niema rady U-świadomi-łem
sobie nagle że
jest i w Polsce bardzo dobrze
mi znane miasto w tym typie
co Bruges Nie ma w nim ka-nałów
ale przepływają przez
nie trzy ramiona pięknej rze-ki
Ta rzeka to Prusna Nad
nią — jak w Bruges — prze-chylające
się ku sobie z obu
brzegów gałęzie wierzb i klo-nów
Gdzie stąpisz ukazuje
ci się rzeka to czy inne jej
ramię Mosty nowsze i mniej
efektowne niż w Bruges ale
jest ich ilość niebywała: nali-czyłem
ichT łącznie z drewnia-nymi
kładkami na dalekich
przedmieściach aż czterdzieś-ci
siedem Jedyne miasto pol-skie
w tym rodzaju Miastem
tym jest Kalisz
Najznakomitszy z synów
Kalisza Adam Asnyk poświe-cił
mu wzruszający wiersz
który należy do najpiękniej-szych
w całej jego twórczości
— ba! w całej naszej literatu-rze
Tytuł prosty niewyszuka-ny:
"Rodzinnemu miastu"
" I moja dusza wyrywa się
smutna
Tam gdzie młodością była
tak rozrzutna"
Losy życia rzuciły go w da-lekie
strony Był jakiś czas
na studiach za granicą potem
na krótko przed rokiem 1863
w konspiracji w Warszawie
Przez jakiś czas nawet mimo
bardzo młodego wieku w
czerwonym Rządzie Narodo-wym
to znów w szeregach
walczących na placu boju Po
tym już nigdy ze względu na
swą przeszłość powstańczą do
Kalisza wrócić nie mógł I
przez całe dalsze dość długie
życie ciągnął za sobą nostal-gię
człowieka oderwenego od
rzeczy i spraw bliskich sercu
I ja przeżywam coś podob-nego
Rzecz prosta między
Asnykiem i mną zachodzi róż-nica
olbrzymia Przede wszyst-kim
dysproporcja zasług i zna
czenia — w ogóle ludzkiego
wymiaru Ale nie tylko to W
danym wypadku jego wyż-szość
nade mną i w tym się
P
V --
-'H
również wyraża że był kali-szanine- m
w całym tego słowa
znaczeniu ja zaś nirn nie jes-tem
Właściwie sam nie wiem
kim jestem To jest kim jes-tem
z przekonań z zawodu
i tak dalej oczywiście wiem
Ale pytanie z którym tak czę-sto
się tu na obczyźnie spoty-kam:
— "A pan skąd jest z
Polski?" — wDrawia mnie
zawsze w wielkie zakłopota-nie
Bo co mam odpowie-dzieć?
Losy rodzinne gdy by-łem
dzieckiem potem losy
moje własne przerzucały
ńinie wielokrotnie z miasta
do miasta Zresztą — co tu u-kryw- ać?
Nie lubiłem wówczas
stabilizacji byłem lekkodu-che- m
i dlatego nie zagrzewa-łem
nigdzie zbyt długo miej-sca
Ale w Kaliszu siedziałem
jak na swoje włóczęgowskie
nawyki stosunkowo długo:
okrągło pięć lat z przerwami jedynie w czasie wa-kacji
letnich To było przy
tym z "moich" miast ostatnie
przed drugą wojną światową
Po kampanii wrześniowej by-łem
w nim raz jeszcze przez
kilka tygodni a potem w koń-cu
1939 roku przemknąwszy
się już tylko przez Warszawę
i Lwów opuściłem Polskę
Odtąd już ani Kalisza ani Pol-ski
w ogóle nie widziałem
Okres który spędziłem w
Kaliszu to nie była już pier-wsza
moja młodość Ale zaw-szeć
młodym się jeszczebyło
Miałbym prawo za Asnykiem
powiedzieć o sobie że mło-dość
moja spędzona w tym
mieście była rozrzutna I to
nie tylko dlatego że w tam-tych
czasach pieniądze mnie
się nie trzymały Poeta zresz-tą
na pewno nie o takiej roz
rzutności myślał pisząc ten
wiersz Chodzi tu o młodość
bujną i intensywną która wy:
ładowuje się ustawicznie w
niespokojnej aktywności Mo-je
lata kaliskie były podobne
Mógłby mnie ktoś podejrze-wać
o silenie się na patos
gdybym napisał że zostawi-łem
na pewno coś co człowie-kowi
do ostatnich chwil życia
pozostaje bUskie i drogie: ra-dość
młodych lat i młode na
dzieje
I oto pojawiają przede
mrią obrazy z tamtych lat na
przemian radosne i mgłą me
lancholii osnute częściej je--
wstała
szare częściej jednak koloro
we Tłoczą się nieproszone
Stają przede mną na krótką
chwilę i nikną jeden po dru-gim
bez żadnego ładu j skła-du
zdarza że rzeczy
widziane tuż przed wojną na-przód
a po nich sprawy wcze-śniejsze
Jak w nieuporząd
kowanym filmie Boję się że
to co pisać zamierzam będzie
równie chaotyczne
MHfMttftinMntHIMMIHMtUinłMMMłMntłfUnittMiitrtiUliUUłUtWUnłJMtMUtiłMnUtnoiMlttNłUMlUłłtUnnnilJlllItlMHUNti
KS SENIOR J NIEMIŃSKI
I
Parafia Senioracka św Jana
186 Cowan Ave Toronto
Ks J Niemiński prób
Parafia św Trójcy
Barton St E Hamilton
Ks B prób
Parafia św Krzyża
4211 Esplanade Aye
Montreal PQ
Ks A Ćwikliński prób
Parafia Misyjna św Józefa
Court SŁ
Oshawa Ont
się
się
Tak to było już trzydzieści
iiiiultnitlmilitilf
Mikado Saski
w „_„ j--
i yy
j__- - 11 „_-_- „! Ua IdUi icjuu nii£Bicu _iu„iłu czwarte m$vs a
1934 Zjechałem wówczas do
Kalisza "na rok względnie na
dłużej" jak mówiłem sobie
Stanąłem oczarowany na i-da- cei
śmiałym zyskiem u-li- cy
Piłsudskiego Nic w niej
nie było z bezdusznei geome-trii
nowoczesnych miast Szła
i?k chciała Z obu stron dłu-d- e
rzędy domów wszystkie
trzypiętrowe Jeden tylko
tam na rogu
Dom każdy ma swoje własne
oblicze i styl
sie w odmienności gzymsów
i balkonów a wszystkie two-rzą
znakomitą harmonię jaką
chciało by się widzieć w ludz-kim
"Grają z
sobą" chciało by się powie-dzieć
Ten
razi tu swą odcinająca sie od
innych wyniosłością Stoi na
straży rogu ma wiec prawo
do pewnych przywilejów
Na piętrach długi jak o-ki- em
sięgnąć rząd stykają-ca
eh się niemal ze sobą balko-nów
Na wszystkich wypełnia-jące
całą ich krawędź drew-niane
donice Ulica tonie w
powodzi kwiatów na zmianę
granatowych i białych powo-jów
nastur-cji
purpurowych pelargonii
wszelkich odcieni astrów Nie-które
z roślin pną się inne
zwisają Wielkie bogactwo ko-lorów
i kształtów
Z mało kto
się o tej porze dnia pokazy-wał
Ulica była cicha jak
gdyby zaczarowana w bezru-chu
Wydawało mi się że jes
tem na scenie teatru udeko-rowanej
ze szczególnym kun-sztem
Nieregularny nieco załamu-jący
się miejscami kierunek
ulicy kształtował się widocz-nie
samorzutnie w ciągu mi-nionych
wieków Natomiast
w ustawieniu domów ich kon-strukcji
i stylu a także w
sposobie zdobienia ich kwia-tami
balkonowymi widać by
ło pewną myśl przewodnią
dość niedawnej daty
Cofnąć się tu trzeba aż do
tragicznych wydarzeń 1914
roku o których mówiono w
Kaliszu mniej więcej nastę-pująco:
Zaraz po wybuchu wojny
ruszyły na Kalisz duże siły
niemieckie składające się z
broni Rosjan w
mieście już nie było Dowo-dził
wojskami niemieckimi o-fi- cer
stopnia stosunkowo nis
kiego jak na tę ilość żołnie-rza
major Preussker Paskud-ny
to był typ sadysty a przy
tym mocno podszyty tchó-rzem
Na przedzie jechał od-dział
kawalerii Na pochyłej
nieco jezdni któryś koń pot-knął
się żołnierz spadł Któ-ryś
inny z Prusaków widocz-nie
nie panując nad nerwami
oddał nie wiadomo po co
strzał Zaczęła się ogólna bez-ładna
strzelanina Preussker
ubrdał sobie że ludność po
dnak radosne — kolorowe i i przeciw wkraczające
—
mu wojsku Trudno o większy
absurd Sam jeden walczyć
z wojskami potężnej Rzeszy
Kalisz nie zamierzał Tym
mniej był skłonny stawać w
obronie carskiej Rosji Po co?
Pod tym czy innym zaborem
to wychodziło Polakom
na jedno Ale Preussker miał
swoją "wizję" Kazał otworzyć
na miasto ogień artyleryjski
Działa biły bez ustanku prze-szło
dobę Część ludności któ-ra
nie zdołała uciec siedziała
1A0YJSK
POLSK1E0O NM0DOVI?E(iO
KAT0LI0KIE39 KOŚGEO&A
"A Słowo Ciałem się stało
mieszkało między nami"
WESOŁYCH ŚWIĄT BOŻEGO NARODZENIA
1 ŚZCZĘŚLHVEGO ROKU
Parafianom Przyjaciołom Polonii --
i Ludziom Dobrej Woli -
Sen
880
Cźywczyński
'
300
nie
Parafia św Marii
361 Burrows Aye
Winnipeg Man-K- s
D Malinowski prób
Parafia św Józefa
111 Assiniboine Ave
Brandon Man
Ks A Łapiński prób
Parafia Misyjna śwJózefa
Beausejour Man
Parafia Misyjna św Józefa
Libau Manitoba"
Parafia NMP
££?„_
-- - — — ———
jr--p' -
-- TTTmiiiiii iryiiriwr liiiT?l"Vrifir''"r"""A'
-Jh- rjJu"-i---_T:T-Ml'Łfll'jRrAtfrjK50!VSi fńpwę? FrqrAM
pię-ciopiętrowy
przejawiający
społeczeństwie
pięciopiętrowy
pomarańczowych
przechodniów
różnorodnych
NOWEGO
Wszystkim
-- niiMHinuinułimtt!nmmHtninnu'iiiHitn
Wmebowzięcia
l'jrKiiMH)iiiinłtnminnnHiiiimniiiiini)ninntiHnniiMmtiimniniiii!
w podziemiach Trzy
Kalisza czy większą część na-wet
zrównano z ziemią' Głoś-ne
na cały świat było to wyda-rzenie
— świadectwo barba-rzyństwa
okrucieństwa a za-razem
bezgranicznej głupoty
Bo przecież Preussker V cią-gu
tej dobv z góra miał aż
nadto okazji by się przeko-nać
że nic mu absolutnie ze
strony miasta nie groziło I
burzył jedną uMcę po drugiej
aż zburzył prawie całe to his-toryczne
miasto
Zaraz pi wojnie C7y nawet
je?zcze w czasie jej trwania
zabrano się gorliwie do odbu-dowy
Rozwijała się wedle ro-zumnego
Dianu opracowane-go
przez istniejące już w tym
czasie władze miejskie a plan
ten uwzględniał potrzeby mia-sta
zarówno życiowe jak este-tyczne
I oto powstało miasto
nowe nawet lepiej wygląda-jące
od poprzedniego bo co
było w nim nieudanego czy
brzydkiego Preussker zbu-rzył
a wszystko co powsta-wało
postarano się uczynić
jak najlepszym i jak najpię-kniejszym
Dołożono przy tym
wielkich starań by tradycja
dawnych wieków choć w po-staci
nieco zmienionej odży-ła
na nowo W dzielnicach za-bytkow- ach
cegła jest nowa
lecz kształt architektoniczny
— nasycony duchem okrytej
chwałą przeszłości
¥
Tak się złożyło że widzia-łem
dziś szeroko rozpięte na
żywopłotach sąsiadów paję-czyny
Był to wczesny ranek
a dzień jest dosc słoneczny
Pajęczyny pokryte były kro-plami
iskrzącej się rosy
Przyszło mi do głowy że
Kalisz widziany z lotu ptaka
ze swym układem ulic ma po-dobny
rysunek Olśnił mnie
pomysł takiego najprostszego
w świecie porównania
W przeciwieństwie do póź-niejszej
znacznie od niego Ło-dzi
tworzącej regularny wy-dłużony
prostokąt m'asto nad
Prosną ma układ koncentrycz
ny Środkowa część pajęczy
ny — to niewielkie stosunko-wo
śródmieście Siatka jest
tu bardzo gęsta Zewnętrzny
szeroki pas obwodu gdzie
siatka jest nieco rzadsza a
przy tym postrzępiona i miej-scami
poprzerywanai — to
bliskie przedmieścia' Sześć
czy' siedem nitek odchodzą-cych
promieniście ku gałąz-kom
krzaka — to dalekie
przedmieścia idące z miasta
wzdłuż nadmiernie rozciągnię-tych
ulic Ulice te zabudowa-ne
są po obu stronach ta pię-trowymi
domkami tamta par-terowymi
bardzo staroświec
kimi ze spadzistymi dachami
krytymi papą Z dachów tych
wystają niekiedy okienka fa
cjatek Między tymi ulicami- -
przedmieściami — rozległe
trójkąty juz to pol juz to po
prostu pustkowi Gdzienieg-dzie
tylko jakaś cegielnia czy
szopy
Oto Kalisz w całokształcie'
środek zwarty skupiony —
ulica Piłsudskiego stanowi
właśnie jedną z głównych je-go
arterii Im dalej tym wię-cej
wolnej przestrzeni
Gdy mowa o Kaliszu naj-starszym
z polskich miast
nie może się obejść bez histo-rii
Ale przecież nie będę tu
pisał rozprawy naukowej Nie
to było moim zamiarem Zre-sztą
na dobrą sprawę studia-mi
specjalnymi nad historią
Kalisza niewiele się zajmowa-łem
Chcę jedynie odtworzyć to
co się w Kaliszu codziennie i
na każdym kroku widziało i
co teraz oto zjawia mi vc tak
uparcie przed oczyma prosząc
się o papier Historia Katisza
nie jest dla mnie historią
książkową Była dla mnie w
tamtych latach historią wi-dzianą
a w każdym kącie te-go
odwiecznego miasta obec-ną
Nazwałem oto Kalisz "mia-stem
odwiecznym" Tak mi to
przypadkiem wyszło choć tak
się zwykle o miastach naszych
nie mówi To o starożytnym
Rzymie tak się mówi Ale ko-niec
końców nie mam potrze
by się usprawiedliwiać Bo
Kalisz za czasów rzymskich
istniał Jedyna to miejscowość
na całym obszarze ziem pol-skich
zanotowana przez hi-storyka
rzymskiego: jako Ca-liss- ia Co prawda stwerdzić
muszę że tchnienia epoki
Rzymu Cezarów w powietrzu
kaliskim zupełnie się nie czu- je I nawet nigdy prawie się
tu o Rzymie nie mówi Można
co najwyżej uzmysłowić sobie
to powiązanie Kalisza z histo-rią
starożytną gdy się pójdzie
do miejscowego muzeunf o-glą- dać rzymskie pieniążki
malutkie ale w bardzo dużej
liczbie Garściami całymi lu-dzie
zbierają je naniektórych
(Dalszy ciągaeshv5J
mmzśmm&smm&wmm
w"-rjvMMjjrr'-o-TrŁsVł-Kvr-KV-Mw
THfcB 8 lEi"£3E S3SS5-- 4' 'ŁWJMfiKSM-m-g łMSigftStgt I rMrimwi:mwjmmw MB i B5 T!?s&fl%
f r--i !! ~r'
E®-fłi3- -Vip
DUŻO SZCZĘŚCIA RADOŚCI
BOŻEGO NARODZENIA NOwTnfi?!
życzy SI
I
ES
I Z
I
M
Spółdzielnia Kredytowa
Toronfońskieh Grup %
Polish Ailionce (Toronto)
Credit Union
ZWIĄZKOWY
WUAKCMUM
&S TORONTO ONT
Kft !gS!SlJS!eSlSS!!SIS!!e?cRJ?H
$? J & 'l 1
% Łwąu opiaziesczei Łas
n
£
&s
&
s
J
---
—v
Ltd
DOM
OX A
oszczędności Pożyczek
Koła SPK Nr 20 w Toroiii
Polish Combatants' Toronto
— Credit Union
składa życzenia świąteczne
i noworoczne
Członkom Kasy oraz wszystkim Komtotaifejl
Dom Kombatanta:
Beverlcv
Telefon: 921-761- 21
730-930- J
Soboty: 700
Oszczędzajcie
ubezpieczajcie się
korzystajcie z pożyczek
(personalnych i hipotecznych)
we własnej
%
23lSSi3)S)3:S:S)SiS)SaSiS)2l3:SlSl3l3iS)3)Si3%SiSt%%SAiUUM „ n Tł-T&-
1l 'fi YYesotycii siuiąz Jiozego iaroazem
5 dużo szczęścia 'w Nowymihb
życzy
m w
Srmy lawy § Air Forcej
Association Canada
Polish Corps — No 350
2032 Dundas St Toronto Ont scĘece'ssss!K!KC?ł
Wiązankę życzeń Radosnym M
Bożego Narodzenia % bzezę
Y
206
Kasie
Roku
przesyła
J ONYSCHUK
i Firmy
Onyschuk § Co Lid
S UBEZPIECZENIA WSZELKIEGO RODZAJU
oral
K '
KUPNO-SPRZEDĄ- Ż
REALNOŚCI § 333 Roncesyalles Ave Toronto M
!tf Tel 534-424- 1
tsis?eis!gisisets!?es!W£?slK
~jl-Jx££xS-
--
- —
serdeczne
trrz"--
-
'"l A lltf
aui
i
vi
St
of
PRZYJEMNYCH' WESOŁYCB
BOŻEGO NARODZENIA
dużo szczęścia novfflt
Doświadczeni
Noiuego
Prnrnwnicv
życzy
PROGRESS
REAL ESTATE LTD
sprzedawcy naszego Biorą
Cl
M
''W Wflr
i
%
w
i
' i w m t
- mA K LU
!
was szyoKo i rzetelnie we '""-"-- y ĄSagtH
dotyczących kupna
1064 BIOOTŚ&W:
V~
-- ?i£l~
5Tt
Czwartki:
2nd Unit
W
Si
S
sprzeu"tf ~- - i
TnrońrOl
"Tei:v534-928- 6
ąim-sgpm- M %
1
Ałfl
_