Zwilazkowiec Alliancer, July 13, 1966

              j-- ™ r-U'A- iw-it JTMHJ1 := MilJ"l 18_iW1'W?'i!J!-ESlf!'vł''(ifflSl¥'J?S4"'Sr- i( ją t- - nŁ3ra-5ssas5- i "lh£ ''"irŁ£'£T- - i rJ-- " ''SJTKYfJwayS -- J " -- ~TZĆ-J2U-' M-O--- — Vi-ifaXiaUMXSKMinMAMl-
K9mu Simismssi2tiess£fim-- - - a V£&VJX%?J£%:%2i
PfKDE " —--?- -- Ązasr"
ltt r3s
r
~~~ „- - - - - - ~ -- 1365- STR 16 ___ 13 - - — M "ZWIĄZKOWIEC LIPIEC (JULY1 iroia —
- —— —B—MUIl i i r li I i
'i ii"rtiKii"TTn77Ktirłti'fftOłrnrt Minii ini tiuLiito iiiiIIJiJH AJfitjjtiin JłitiUtJJioiiiziiiitJjJiiiiijJjiiijitiŁi [MiiilillillilillllilllllJlllIllUlilillllilllllHIIIIIIIIIIIMlIlllllllllHlIlllllllTinmM
H
HI
BI
Z 0MZ7 Milenium Pniaki Chrześcijańskiej
składamy Polonii jak najserdeczniejsze
zliczenia
Ushers Surplus Foods Lid
1267 OUEEN ST W (near Dufferln Sł) TEL 531-351- 4
Otwarte dla publiczności tylko w
Piątki od 9 rano do 9 wiecz
Soboty od 9 rano do 6 30 wiecz
WSZYSTKIE TOWARY SA SPRZEDAWANE
OD 10% DO 50% PONIŻEJ ZWYKŁYCH CEN
Z oleazji Milenium Polski Chrześcijańskiej
składamy Polonii jak najserdeczniejsze
I życzenia
M ~ tZtxmrr-jiALZvTZU:zi~- W'
'-"-
#'
'Vi "-"- r'— i i hMMmmi?X:--- ~ te-rn
§ llalH '-'-
--
1 i wflw# H = firn jrari:aaHMK#rTaaBBł- - AfcKr--— %
1
= rv %HBaHMBBKr JT~ :~X:'-- y
_ f - t Z"J' --i " L " III l --
X-UK#7I1 W'J ' i J--
- 7 =7) 11-- 2 rc?tV~!-SK4vjas&?s?- ': i!v:"- -
I = jr"łliiii''"ft TUJ" :!3t-- 0 fcSyFsC---
i L-wi&Ji-
K&Li
Tr
ł
Before you buy
any used car
et our little book
lt's calted "How io Buy a
Used Car"— and contains
all łhe information you need—
from what to look for
to how to sign the contract
' You can get a copy free
from Downsview Chrysler
Justwrite drop in or
telephone It may
'help you make a
better deal
___ Downsyiew
CHRYSLER PLYMOUTH (1964) LTD
1077 Wilson Ave (at Keele) ME 5-166- (5
_ _ _ --__—
-- :sJ iy - Ł
a' f
iV'' "
''wAwhmAmw
NAJTAŃSZE MIEJSCE ZAKUPÓW
PRODUKTÓW "CHRYSLERA"
)ak naserdecznezse życzenia
dla Polonii
i Narodu Polskiego
w rocznicę lysiądeda
Popierajcie ogłaszających się
w "Związkowcu"
)iijMlllHr! "MiMMMM-tMU- l iiH"Miitlll!H tiiijtllimt!tl'IHIim'ill'tIHIIi"tiii liliilhiilHtMUtl
Dolirz© nutu®
Jak powstano polskie abeca-dło?
— Rodowód jego wiąże się
z ciągłymi sporami o to jak na-leży
za pomocą alfabetu łaciń-skiego
oddawać zróżnicowane
dźwięki naszej mowy Różnice
zdań na temat pisowni polskich
imion i nazw miejscowości mu-siały
zaistnieć już za pierwszych
naszych władców wśród ich Kan-celistów
kiedy tylko dwu tako-wych
sie spotkało
Trzeba sobie bowiem zdać
sprawę z ogromnych trudności
jakie napotykali uczeni w łaci-nie
skrybowie zetknąwszy się z
mową Polan Największe clopoti
(tak pisali "kłopoty") sprawiały
trzy szeregi głosek — obok sy-czących
(s c z) szereg szumiący
oznaczony dziś sz cz ż oraz
nieznane w żadnym języku za-chodnioeuropejskim
głoski ciszą-ce
ś ć i Miękkości nie umiano
zresztą oznaczać w ogóle: nie
potrafiono rozróżnić i j y
Trudność stanowiły też samogło-ski
nosowe
W połowę IX w powstał —
zresztą na terenach niesłowiań-skich
— dokument zwany Geo-grafem
Bawarskim zawierający
kilkanaście nazw plemion zamie-szkujących
późniejszą Polskę
Oto niektóre z nich: Lendizi
(Lędzicy) Slecnzane (Ślężanie)
Dadosesani (Dziadoszanie) Go-densi-zi
(Gołęszyce) Ileunzani
(Wieluńczanic — Wolinianie)
Ucrizane (Wierzyczanie) — "u"
i "w" mylono jeszcze i u nas
przez długie wieki Spotykamy
tu chyba po raz pierwszy próbę
zapisania głoski szumiącej przez
podwójne gotyckie s — Prissani
(Przyrzyczanic)
Ten tvp niekonsekwentnego
"poszukującego" zapisu niewie-le
zmienił się przez 300 lat W
bulli z 1136 r znajdują sie mię-dzy
innymi wyrazy tak zapisane
że mogą dzisiaj budzić wesołe
skojarzenia: Teples fpodobniei-sz- y
do dzisiejszego "toples" niż
do czegoś polskiego) — to Cie-ples- z: Niemiris nie jest królową
egipska lecz staronolskim imie-niem
Niemirzysz Radotech (Ra-docicc- h) przypomina najnowsze
złożone nazwy przedsiębiorstw
technicznousługowych Wreszcie
Stres — to Strzesz Inne cipkaw-sz- e
zapisy: Cosusscc — Kożu-szek
goli suc — goły żuk Pam-pie
— Pepik
W następnych wieSach mamy
iuż pełniejsze polskie teksty nie
tylko zbiory nazw czy nazwisk
Tysiąc lai
polskiej myśli'
"Źle jest postawiona Rzeczpo-spolita
której stany we wzajem-nym
do siebie stosunku nie są
przyjaźliwc i nie żyją ze sobą w
zgodzie i miłości"
(Łukasz Górnicki 1527 — 1603)
"A najprzód starajcie się o
społecznej zgodzie:
w tej ci samej nadzieja że się
przy swobodzie
swej dawnej ostoicie
a wszystkie swe sprawy
do pożytku spólncgo obróbcie
naprawy"
(Jan Kochanowski 1530 — 1584)
"Dokoła widać wielkie rozer-wanie
serc ludzkich i potarga-nie
jedności miłości i zgody są-siedzkiej
To źli ludzie nie pom-nąc
na dobro pospolite sieją
wszędzie niezgody i przywodzą
łódź w której się wszyscy wie-zieni
do utopienia"
(Piotr Skarga-Pawes- ki 1536 — 1612)
"Pokój pospolity między ro-zerwanymi
i różnymi ludźmi w
wierze i nabożeństwie zachowy-wać
() a iż w Rzeczypospolitej
naszej jest nieporozumienie w
sprawę religii chrześcijańskiej
zapobiegając temu aby się z tej
przyczyny waśń jaka szkodliwa
nie wszczęła którą po inszych
królestwach jaśnie widzimy o-biecuje- my
to sobie spoinie ()
iż którzy jesteśmy różniący się
w wierze pokój między sobą za-chować
dla różnej wiary i od-miany
w kościołach krwi nie
przelewać ani się wadzić "
(Z aktu Konfederacji
Warszawskiej — 1573 r)
"Chętnie dałbym połowę mego
życia gdyby odstępcy od Kościo-ła
rzymsko-katolickieg- o powró-cili
na jego łono ale wolałbym
oddać całe swe życie aniżeli
ścierpieć aby ktokolwiek został
do tego zmuszony wolałbym ra-czej
umrzeć niżeli być świad-kiem
takiego ucisku"
(Jan Zamoyski — XVI w)
"Kto wolności ofiar czynić
wzbrania się ten niegodny wol-ności
darów staje się"
(Ks Stanisław Staszic 1755-182- 6)
"Nigdy by Polakom' broń ich
nieprzyjaciół straszną nie była
gdyby sami pomiędzy sobą zgod-ni
swą siłę i całej tej siły użyć
umieli" (Tadeusz Kościuszko
Uniwersał Połaniecki - 75 1794)
"A przetoż jeśli wasza nauka o
wolności i wasze poświęcenie się
nie będzie większe od nauki i po-święcenia
sie Francuzów i Niem-ców
i Anglików tedy zaprawdę
powiadam wam: nie wnijdziecie
do Ojczyzny waszej
Zasiewajcie więc miłość Ojczy-zny
i duch poświecenia się — a
bądźcie pewni że' wyrośnie- - Rze-czpospolita'
wielka i piękna
Przez krew wszystkich żołnie-rzy
poległych w wojnie za Wia-rę
i Wolność — wybaw nas Pa-nie"
(Adam Mickiewicz —
"Księgi PielqrzymsłW3")
Pisownia ich — oczywiście mo-wa
tutaj o tendencjach ogólnych
przeciętnych bo o żadnych prze-pisach
nie można było marzyć —
zmieniała się wolno częściowo
zresztą pod wpływem zmian fo-netycznych
zachodzących w cią-gu
stuleci w naszym języku
Zaczęto zaznaczać już dość
konsekwentnie zmiękczenia np
przez y — nyesye (niesie) Zda-rzały
się teksty gdzie eh ozna-czało
ć (modlich — modlić) Tak
jest w "Kazaniach świętokrzy-skich"
z XTV wieku W tym sa-mym
zabytku zarówno ę jak i ą
pisze się za pomocą oryginalnej
litery przekreślonego ukośnie o
Powszechność tego znaku przy-czyniła
się prawdopodobnie do
tego że w późniejszych czasach
rozdzielono w piśmie nosowe e
oraz o (ą jest nosowym "o" nie
nosowym — "a") na ę oraz ą
żeby nie mylić z tym ogólnym
przekreślonym o
Ponieważ w pewnym okresie
ć pisano jako t głoskę t musiano
oznaczać th co otrzymało się
niepotrzebnie później przez kil-ka
stuleci Żeby odróżnić j od i
zaczęto w XV w oznaczać j przez
g Stąd zapis "slodzeg" nie zwia-stuje
bynajmniej czegoś słod-kiego
to po prostu złodziej
"Jest" pisało się "gest"
Pierwszym polskim gramaty-kiem
był rektor Akademii Kra-kowskiej
Jakub (przewróciłby
się w grobie zobaczywszy swoje
imię napisane wg XX-wieczn- ej
ortografii) Parkoszowic żyjący
w pierwszej połowie XV stulecia
a więc kilka pokoleń przed Re-jem- !
W swoim wierszowanym
łacińskim traktacie o polskiej
ortografii Parkosz wołał:
"Kto chce pisać doskonale ję-zyk
polski niech umie abecadło
moje boć ono każdemu słówku
nada głos różny"
To właśnie on dał Polakom
jeszcze jedno urozmaicenie pi-sowni
"odkrył" iloczas — samo-głoski
krótkie jasne (a e o)
obok długich później "pochylo-nych"
e a ó ó znamy do dziś
To właśnie owo długie o sprzed
wieków Pochylone a oraz ć ma-ją
jeszcze gwary np wielkopol-skie
— mleko (mlyko) stara
(staro)
Dyskusje nad tym czy i jak
oznaczać te różnice trwały po-tem
przez 5 wieków Stawiano
kreseczki nad litera (jedni nad
długą inni nad krótką) lub pod-wajano
ją Tę metodę stosował
na przykład w roku 1449 tłu-macz
Statutów Wiślickich na ję-zyk
polski aliści bardzo niepo-rządni- e
— poozwan waszoon
(wazon) sąndzaa (sędzia) szrnaal
(śmiał)
Myśli Parkosza rozpowszech-niał
kilkadziesiąt lat późnie
Stanisław Zaborowski "Jego"
zasadv pisowni doczekały się 8
wydań (ostatnie w XIX w) —
osiągnięcie niebywałe! Za Par- -
-- }
ki€$p€$iy
koszowicem Zaborowski zalecał
rozróżnianie nosówek pisząc
jedną jako ą z całym — zaś dru-gą
jako ą z półogonkiem
Prawdziwe ożywienie sporów
o ortografię rozpoczęło się w
czasie triumfu języka narodo-wego
w złotym wieku (XVI) li-teratury
polskiej Dużą roOę ode-grali
tutaj niezwykle światli dru-karze
ówcześni jak Więtor czy
Januszewski Ten ostatni druko-wał
w swoiei "oficynie" trzy róż
ne projekty pisowni — Kocha
nowskiego uornicKiego i wia-sn- y
Naiwipkszv nasz noela tam
tych czasów upodobał sobie li-terę
i której radził używać jak
najczęściej (Kochanowski czuau
WipIp hvłr wówczas Drzeróż- -
nych pomysłów proponowano
najdziwniejsze oznaczenia i zna-czki
— kreseczki w lewo i w
nrawn krnnki nad i miedzy li
terami daszki itd Oburzył się
na to wydawca Jan z ńieKiuK
stwierdzając: "wiele punktów
nad literami druku bynajmniej
nie chędoży (ładzi)"
W tym okresie weszło do pow-szechnego
użytku ł
Przez następne dwa stulecia
dysputy ortograficzne mocno
przygasry co wiąże się niewąi-nliwi- p
7 ya hamowaniem rozwoiu
kultu™ fRardzo światły skądi
nąd Krasicki przysparzał wydaw-com
ogromnych kłopotów swoim
wyjątkowym niecmujsiwem w
pisowni)
Mimo to ortografia polska
krystalizowała się coraz wyraź-niej
chociaż pewne sprawy nie
zostały całkowicie uporządkowa-ne
do dziś np imię Mania pisze-my
tak samo jak mania (prześla-dowcza)
a wyrazy te wymawiane
S3 TOŻfflC
W twórczych dyskusjach za-ciekłych
sporach obok języko-znawców
różnych epok (Knap-sk- i
Kopczyński Bandtkie Łoś
Nitsch Doroszewski) brali też
udział naukowcy z Innych dzie-dzin
— Sniadecki Staszic lite-raci
i publicyści — Trembecki
Boy a nawet założyciel poznań-skiej
fabryki Cegielski zresztą
filolog z wykształcenia autor
roznrawy "O pisowni" (1868)
Pierwszemu urzędowemu upo-rządkowaniu
zasad naszej pisow-ni
przygotowywanemu w r 1830
nrzez warszawskie Towarzystwo
Przyjaciół "Nauk przeszkodziło
Powstanie Listopadowe i jeco
nastenstwa Dopiero rok 1917
przyniósł uchwałę Akademii U-mieiętn-ości
Dziesięć lat później
nastąpiło jej uzupełnienie w
roku 1936 reforma PAU i wresz-cie
przed 10 laty pewne zmiany
nakazał PAN
Wszystkie postanowienia wita-ne
były w takim tonie cytuję
tvtuły traktatów: "W obronie ję-zyka
polskiego" "Domagajmy
=ie odwołania"! "Gwałt ortogra-ficzny"
Zbigniew Brona
V i
1 -
-- I -- -i
of i
MM
--l
(Ł
_
W
w'
In
TF tysiącletnią rocznicę Polski składam
całej Polonii jak najserdeczniejsze życzenia
JAMES B TR0TTER MPP
PoscI do parlamentu Ontario i Parkdale
372 BAY ST TORONTO TEL 366-161- 5
Z okazji Milenium Polski Chrześcijańskie'}
składamy Polonii jak najserdeczniejsze
życzenia
NA WSCHÓD ZACHÓD PÓŁNOC CZY POŁUDNIE
B0S TRAUEL SEBVI6E
KIEDY? Każdy czas jest dobrym do podróiowanij
okrętem czy też samolotem do każdej
miejscowości!
Kłopoty z planowaniem podróży ? Myślcie tylko o
przygotowaniu siebie Wszystkie inne sprawy załahi
wam BOS TRAVEL SERVICE BOS daje wam możność
podróżować teraz a zapłacić później Najgrzeczniejsza
obsługa dla stale podróżujących
Tym którzy często się w dróg?
BOS TRAVEL SERVICE
zawsze pomoże tam zajechać
1510 OUEEN ST W — TORONTO 3 ONT
TEL: 531-715- 7 531-763- 3
Bezpiecznie ekonomicznie bez najmniejszej troski na
świecie! Czy to na krótkie wyjazdy 21-dnio- we wycieczki
lub też z otwartą datą powrotu Po najlepszą obsługę
o rzetelną radę i zniżkowe ceny zasięgajce rady
przedstawiciela BOS
Macie 'krewnych w Europie by BOS
TRAVEL SERVICE pomogło wam sprowadzić ich z
wizytą do Kanady Specjalne zniżki i opiekę dajemy
krewnym i rodzinom imigrującym do Kanady
Czy sami chcecie wyjechać czy też kogoś zawieźć lub
przywieźć zróbcie to z pomocą i radą BOS TRAVEL
SERVICE Beztroski sposób podróżowania po całym
świecie!
Zwiedzajcie cały świat za pośrednictwem
BOS TRAVEL SERVICE
Otwarte codziennie od godziny 9 rano do 8 wieczór'
Best Wishes
to
The Polish Community
on the
lOOOth AnniYersary
Polanrfs Christiahity
fh
?-- :"-
lYflAl' )
Bank qp Montreal
_-
- 4 ś ~ m - _vsst-- i tsss
vn i--„
' Vi- - --'„ ? fi
r -
-- !
CnnSEJT-i- i
wybierają
pozwólcie
i
-
m