Zwilazkowiec Alliancer, April 06, 1981

              h- i- i
&
Ki
vi
Ifmm
Brvi
M
tiiLlMlMMMIKCTM
Życzenia z Windsor
mMiIlKiffil!
BEST WISHES HAPPY EASTER
TO ALL OUR CUSTOMERS AND FRIENDS Pine Valley
Rest Honie
Owners: BEN & ISOBEL WOODS
offering privałe and shared accomodałion
recreałional activities and beauty shop
REG1STEKED NURSING SUPERVJSION
1324 Ouellette Ave — Windsor Ont
Tel 258-525- 1
UAPPY EASTER
TO ALL OUR CUSTOMERS AND FRIENDS
FURS by ARPIN
DON ARPIN owner
484 Pclissier Street
Tel 253-561- 2
Windsor Ont
N9A 4K9
Best Wishes Happy Easter
to all our Customers and Friends
froin
The Cheese Łady
& Husbamł
Second Floor Windsor City Market
D0MESTIC & 1MP0RTEI) CIIEESES
CHEESE TRAYS A SPECMLTY
Rcs phone 1-519-9-
45-1023
MARGARET & JOHN McCONNELL
HAPPY EASTER
to all our Customers and Friends
INTERNATIONAL
DIGITAL SYSTEMS
Division ol- - PSIONIC SYSTEMS INC
Specialists in Digital Readout for
Metrology and Machinę Tools
_ 925 Crawford Ave — Windsor Ont
Tel 252-815- 8 N9A 5C8
Best Wishes Happy Easter
to all our Customers and Friends
Central Park
Manager R J VAN DE WALLE
3387 Riyerside Dr E Windsor Ont
Tel 948-529- 3 N8Y 1A8
BEST WISHES HAPPY EASTER
TU ALL OUR CUSTOMERS AND FRIENDS
CITY MARKET
J M BRENNAN
POULTRY AND EGUS
RR No Alyinsron Ont NON 1A0 fcj
rnone Bornwen o i y-ovo- -oł IZ
Best Wishes Happy Easter
TO ALL OUR CUSTOMERS AND FRIENDS
HAWKESWOOD GARAGE
LIMITED
co-MPurri-o
couisiox seryick
„Pride in Workmanship is our Traclcmaik"
270 Erie St E Windsor Ont N9A 3X1
(at McDougall)
Tel 258-7000-1-2--
3-4
Best Wishes Happy Easter
to all our Customers and Friends
CRESCENT LANES TAVE
and
871 Ottawa St — Windsor N8X 2C9
Tel: 252-110- 9 252-684- 1
iiąlCTirziojIc
i
m
fe
ii
m
4
w
NR 27 ZWIĄZKOWIEC — ŚRODA 8 KWIETNIA 1911 R
Andrzej Drzycimski
ZAKONY W DNIACH OKUPACJI
Wojna jak i stosunek władz
okupacyjnych do zgromadzeń
rozbiły dotychczasowe powiąza-nia
między poszczególnymi do-mami
zakonnymi jak i pozbawi-ły
ccsto możliwości realizowa-nia
w ogóle życiu zakonnego
Jednak w czasie okupacji w
skrajnych sytuacjach sprawdza-ły
się powołania zakonne two-rząc
poprzez oczyszczenie no-we
i nieznane wartości życia za-konnego
Juz w pierwszych dniach woj-ny
wiele zakonnic i zakonników
opuściło swe domy udając się
głównie do placówek położo-nych
na wschodnich terenach
Polski Niektórzy z nich powró-cili
stamtąd jeszcze we wrześ-niu
1939 r inni pozostali Ge-neralnie
władze okupacyjne
traktowały zgromadzenia zakon-ne
podobnie jak wszystkie in-stytucje
kościelne Również nie
bjło różnicy w traktowaniu du-chów
n eh świeckich i zakon-nc- h
a także zakonnic Ekster-minacja
więzienia obozy i wy-siedlenia
były także ich udzia-łem
Najtrudniej jednak było
na „ziemiach wcielonych" na
których inaczej wyglądało poło-żenie
zgiomiidzeń w Okręgu
Gdańsk — Prusy Zachodnie
inaczej' w Okręgu Warty a zu-peł- me
odmiennie w rejeneji ka-towickiej
Największe straty
osobowe i materialne zgroma-dzenia
ponio&ly na Pomorzu i w
Wielkopolsce oraz na terenach
pi zy łączonych do Okręgu Prusy
Wschodnie
W Okręgu Warty w 1940 r
został stoi imitowany specjalny
antykościelny pi ogram zwany
„pi ograniem 13 punktów" któ-teg- o
celem bło nowe uiegulo-wani- c
sytuacji prawnej społecz-ności
wyznaniowych W jednym
z punktów tego programu
stwierdza się że „wszystkie za-kłady
religijne i stowarzyszenia
zakonne podlegają rozwiązaniu
ponieważ są sprzeczne z niemie-ckim
pojęciem obyczajowości i
z polityką narodowościową" (j)
12) Zgodnie z tym programem
stopniowo likwidowano w Wiel-kopolsce
wszystkie zakony w
drugiej polowie 1941 r proces
len bł już w zasadzie zakoń-czony
Na porądkir dziennym było
zmuszanie do opuszczania do-mów
zakonnych konliskata
mienia zgromadzeń grabież ko-ściołów
i kaplic Domy zakonne
i klasztory zamieniono na obo-zy
przejściowe dla duchowień-stwa
lub prcnacono do dys-pozycji
wojska i innych instytu-cji
okupanta niemieckiego
Duża grupa zakonnic bo li-cząca
ok 300 osób została osa-dzona
w obozie przejściowym w
Bojanowie inne przekazano zo-stały
przez okii)anta jako po-moce
lizyezne do pracy w spi-talac- h
domach dziecka czy do
obozów dziecięcych lub zatrud-niano
je jako pomoce domowe
niejednokrotnie w domach ge-slapowski- ch
Pozbawiono je rów-nież
piawa publicznego nosze-nia
swych stiojów zakonnjch
Zakonników — księży trakto-wanych
jak duchowieństwo die-cezjalne
w największym stop-niu
objęta eksterminacja wy-wóz
do obozów koncentracyj-nc- h
i wysiedlenia do Geneial-neg- o
Gubci natorstwa Tylko nie-liczni
ukrywali się w rodzin-ni
eh miejscowościach lub u ro-dzin
Międzuiaiodowe zaś inter-wencje
na rzecz uwolnienia
uwięzionych organizowane przez
takich zakonników jak werbistę
o E Wigge czy włoskiego orio-nisl- ę
o Mariusza Zanatte pozo-stawały
bez skutku Odmiennie
tiaklowano braci zakonnjch
szczególnie tych których nie
obowiązywały śluby zakonne
kierowano ich najczęściej do
pracy na wsiach do zakładów
przemysłowych nawet zbrojc-niowje- h
lub wysiedlano do GG
Podobnie jak w Okręgu War-ty
przedstawiała się sytuacja w
Okięgu Gdańsk — Prusy Za-chodnie
gdzie decyzje gauleitc-r- a
Albcita Forstera oraz funk-cjonowanie
juz od 2 września
1939 r obozu w Stuttholie i wię-zień
spowodowały ze zgroma-dzenia
akonne przestały ist-nieć
Tragicznie przedstawiał się
los zakonników — księży któ-rzy
najpierw osadzani w więzie-niach
byli następnie transporto-wani
do obozu koncentracyjne-go
Stulthof gdzie w początkach
kwietnia 1940 r zebrano grupę
duchowieństwa polskiego liczą-cą
ok 250 osób lijli to głównie
duchowni diecezjalni jak i za-konni
głównie z terenów wcho-dzących
w sklud Okręgu Gdańsk
Piusy Zachodnie Wiosną 1940
roku zebrano grupę duchowień-stwa
polskiego liczącą ok 250
osób Hyli to głównie duchowni
diecezjalni jak i zakonni głów-nie
z terenów wchodzącjch w
Jihtd Okręgu Gdairk — Piusj
Zachodnie Wiosną 1940 r w
dwóch licznych transportach in-teligencji
polskiej wywieziono
niemal wszystkich duchownych
ze Stutthofu do obozu Sachsen-hausen
— Oranienburg Ogó-łem
przez obóz w Stuttholie
przeszli zakonnicy i zakonnice
z 14 zgromadzeń z których zgi-nęło
tam 10 osób pozostałych
zaś przetransportowano do in-nych
obozów koncentracyjnych
Odmiennie natomiast trakto-wano
zakony na Śląsku Tutaj
ze względu na specyliczną poli
tykę narodowościową i pomimo
lormalncgo rozwiązania zgro-madzeń
zakonnicy i zakonnice
mogli zamieszkać prywatnie i
prowadzić życie wspólne
Dosyć duża swoboda porusza-nia
się zakonników po śląsku i
możliwość ich przenoszenia
przez władze kościelne pozwala-ły
stworzyć poprzez tutejsze
zakony drogę przerzutową na
Zachód Tą drogą ratowano wie-lu
księży i zakonników przed
obozem lub śmiercią Stąd też
wysyłano młodych kleryków do
Włoch Podobnie postępowały
te zgromadzenia które mogły
się wykazać posiadaniem do-mów
lub klasztorów we Wło-szech
lub Niemczech Była to
wówczas swoista legitymacja
„prawomyślności" wobec ruchu
hitlerowskiego
Polityka władz hitlerowskich
w GG uznających potrzebę
przejściowego istnienia Kościoła
katolickiego sprzyjała prowa-dzeniu
okrojonego warunkami
okupacyjnymi życia wspólnego
i duszpasterstwa zakonnego Tu
leż przybywały z innych okupo-wanych
ziem polskich zakonni-ce
i zakonnicy aby w tutejszych
domach zakonnych prowadzić
życie wspólne i rozwijać niektóre
z zewnętrznych form działalno-ści
duszpasterskiej i społcczno-charytalywn- ej
Wprawdzie rów-nież
i tutaj stosowane były rc-jires- jc
ale ich rozmiary wiązały
się raczej z akcjami odwetowy-mi
niż z celowo planowaną
szybką totalną eksterminacją
W tych warunkach właśnie w
GG władze poszczególnych zgro-madzeń
dążyły do zachowania
wszelkich przejawów życia za-konnego
troszczyły się o nowe
powołania prowadziły nowicja-ty
tajne studia filozoficzno-teologiczn- e
zwane studium donic-sticu- m
i studia specjalistyczne
na tajnych uniwersytetach Wię-ksze
zakony prowadziły własne
tajne seminaria które w jiojc-dynczyc- h
przypadkach istniały
nawet na ziemiach wcielonych
Zgromadzenia męskie pozba
wione możliwości działania w
dotychczasowych sferach życia
publicznego zwiększały obsadę
personalną kierowanych paralii
oraz przejmowały administro-wanie
opuszczonych kościołów
Właśnie przy tych kościołach i
kaplicach prowadzona bjla oży-wiona
praca duszpasterska i or-ganizacyjna
Tam naiwięccj
działało lóżnych kościelnych
bractw stowarzyszeń i chórów
Prace te wspomagały zakonni-ce
aktywne we wszystkich prze-jawach
życia kościelnego One
katechizowały rzy kościołach
w domach czy na tajnjeh kom-pletach
przygotowywały dzieci
do sakramentów zaś tam gdzie
brakowało kapłanów wygłasza-ły
konlcrencje religi ine siostry
— pielęgniarki prowadziły dzia-łalność
religijną wśród ludzi
chorych Urządzały inscenizacje
religijne przygotowywane przez
dzieci i dorosłych
Ożywiona praca duszpaster-ska
zgromadzeń zakonnych po-budzała
ludzi świeckich do an-gażowania
się we wszelkiego ro-dzaju
działalność religijną i tak
np w Lądzie w 1941 r po wy-wiezieniu
księży salezjanów do
obozu w Oświęcimiu p Łaszcw-sk- i
spontanicznie prowadził tu-tejsze
życie religijne organizu-jąc
nabożeństwa śpiewając go-dzinki
i przewodnicząc pogrze-bom
W Krakowie zaś na Dęb-nikach
Jan Tyranowski utwo-rzył
przy kościele Św Stanisła-wa
Kostki kółko żywego różańca
młodzieży męskiej W typowym
kółku religijnego samokształce-nia
w którym istniał normalny
ludzki świat w jakim człowiek
powinien żyć znalazł się w 1941
roku Karol Wojtyła Młodzi ci
ludzie uczli się apostołowania
troski i odpowiedzialności za in-nych
Spotkanie z tym człowie-kiem
prawdodpoclobnic zadecy-dowało
o wyborze drogi kapłań-skiej
przez Karola Wojtyłę obe-cnego
Papieża
Takich przykładów angażowa-nia
się ludzi świeckich w dzia-łalność
paraliturgiczną czy reli-gijną
było bardzo dużo Były
one spontaniczne jak nabożeń-stwa
majowe prowadzone dla
dzieci przez matki w Górach
Krzyżewskich czy podobne na-bożeństwa
odbywające się na
podwórkach warszawskich ka-mienic
WstLic jedm oprócz
=1
STR 14
charakteru religijnego miały
one też wymiar ogólnoludzki —
dawania nadziei w czasach nie-nawiści
i pogardy dla człowie-ka
Ten nurt znajduje także po-twierdzenie
w miejscach docelo-wych
pielgrzymek: Jasnej Góry
Kalwarii Zebrzydowskiej Nie-pokalanowa
czy Ostrej Bramy
Pomimo drastycznych zaka-zów
organizowania pielgrzymek
przeżywały one swój cichy re-nesans
Przybywający do tych
miejsc pielgrzymi szukali w
nich podtrzymania w wierze
jak również oparcia moralnego
a nawet narodowego
Wraz z tymi działaniami zgro-madzenia
zakonne rozwijają do
nieporównywalnych rozmiarów
działania społeczne i charytaty-wne
W klasztorach i domach
zakonnych przyjmowano prze-siedleńców
z ziem wcielonych
do Rzeszy ukrywano między-wojennych
działaczy powstań-ców
śląskich i wielkopolskich
inteligencję żydów opiekowa-no
się dziećmi i młodzieżą z do-mów
wychowawczych dostar-czano
paczki więźniom z obozów
koncentracyjnych wydawano fi-kcyjne
metryki chrztu i inne
potrzebne dokumenty w dru-karniach
niektórych zgromadzeń
nielegalnie wydawano publika-cje
religijne i patriotyczne W
domach przechowywano broń
Zakonnice i zakonnicy angażo-wali
się w tajnym nauczaniu
Przykładowo: salwatorianie w
Krakowie w klasztorze na Za-krzówku
rozpoczęli pracę dyda-ktyczną
już w końcu 1939 roku
Wówczas to rozpoczęły się pier-wsze
zajęcia na studium teolo-gii
które nabrały rozmachu od
roku akademickiego 194041
Ich wysoki poziom naukowy zo-stał
uznany także później bo-wiem
Rada Wydziału Teologicz-nego
Uniwersytetu Jagielloń-skiego
uchwałą z lutego 1945 r
zaliczyła te studia do studiów
uniwersyteckich Studium do-mesticu- m
ukończyło 31 osób z
których 23 przyjęło święcenia
kapłańskie Podobną działalność
chociaż jeszcze bardziej rozbu-dowaną
prowadzili jezuici W
ich tajnym gimnazjum zdało
maturę C3 osoby a jednocześ-nie
prowadzili „normalne" stu-dia
filozoficzno - teologiczne
przez które przewinęło się dzie-siątki
młodych ludzi Zdobyta
wówczas matura jak i ukończe-nie
studiów na poziomie uni-wersyteckim
zostały zatwierdzo-ne
przez powojenne polskie wła-dze
państwowe
Taką działalność prowadziły
także inne męskie zgromadze-nia
zakonne Lista takich przy-kładów
byłaby długa gdyż z re-guły
obok nazwy zgromadzenia
żeńskiego czy męskiego można
wymienić miejscowości w któ-rych
funkcjonowały na terenie
danego klasztoru lub domu taj-ne
szkoły podstawowe zawodo-we
gimnazja komplety studia
uniwersyteckie czy seminaria
Niemały był też wkład zako-nów
w zabezpieczenie dóbr kul-tury
polskiej I też nie sposób
wymienić dziesiątków akcji ra-towniczych
ale można jedynie
posłużyć się przykładem opieki
benedyktynów z Tńca nad
składowanymi tutaj przez oku-panta
polskimi archiwaliami
państwowymi głównie z Krako-wa
czy działań franciszkanów
w ratowaniu dóbr kultury jak
witraży Wyspiańskiego i Mehof-fera
w Krakowie
Brutalność życia okupacyjne-go
niszczenie godności człowie-ka
a nawet pozbawianie go mo-żliwości
biologicznej egzystencji
powodowały że w działaniach
zakonów otworzyła się nowa
karta w życiu wewnętrznym
zgromadzeń Większość zakon-nic
i zakonników podejmowała
prace niejednokrotnie graniczą-ce
7 heroizmem w udzielaniu
pomocy potrzebującym i cier-piącym
Z narażeniem życia nie
tylko ukrywano poszukiwanych
ludzi ale również siostry zakon-ne
organizowały zakonspirow i-n- c
msze spowiedzi komunie
bierzmowania śluby i nabożeń-stwa
paraliturgiczne Dzięki tym
działaniom Kościół katolicki byl
stale obecny na ziemiach pol-skich
Zycie zakonne w czasie oku-pacji
przeszło także proces oczy-szczenia
i wyrównywania niedo-ciągnięć
życia wewnętrznego
Wydobyta też została wielka
dojrzałość dla poświęcenia się
najwyższym wartościom i czło-wiekowi
Najczęściej wymienia-my
postawę franciszkanina o
Maksymiliana Kolbe który po-święcił
swe życic za drugiego
człowieka ale takich przykła-dów
zdawania egzaminu z za-konnego
i apostolskiego życia
było znacznie więcej jak cho-ciażby
ofiara życia 30 sakramen-te- k
z Nowego Miasta w Warsza-wie
w czasie Powstania Warsza-- i
wekiego
tiJ' 'f V fil- - M41' ""
'mmmmmmMMmmnmBL
H
MLi
rjłf ftci rfiJ-t- H Jf— J9X
mmmmmmmmmmlą
Życzenia z Windsor
BEST WISHES HAPPY EASTER
TO ALL OUR CUSTOMERS AND FRIENDS
CANADIAN IMPERIAL
BAŃfc OF COMMERCE
' I R CARNE — Manager
Tecumseh & Lincoln — Windsor Ont Tel 252-651- 7
KCC HAPPY EASTER
from
IVAN'S COLLISION LTD
COMPLETTE COLLISION SERYICE
"Quality Comes First — Honesty Comes Naturally"
1168 WYANDÓTTE ST E — WINDSOR ONTARIO N9A 3K2
PHONE 258-333- 0
friiTjfc-iilliiiiiiffi- 6 MkĘM$$MM]MM®i3
Mmnmmr®&mmimMmmMmmKMMtrsir'
Moc serdecznych życzeń
z okazji Świąt Wielkanocnych składają całej Polonii
Helen i Tim Perz właściciele
FLOWERS by HELEN
1552 TECUMSEH ROAD EAST — WINDSOR ONT N8W 1C4
TEL 253-112- 3
MMMMMM
PMggl
Ł
TjipTIE TMMBmMaBSBSMBll
NAJSERDECZNIEJSZE ŻYCZENIA
WESOŁYCH ŚWIĄT WIELKANOCNYCH
życzy
SCHWAB S Meat Markets
Znane jako najwjszej jakości mięsa
Wrabiamy"32 rodzaje kanadyjskich europejskich kiełbas
LOKACJI
4045 Seminole
at George
945-323- 3
JLf
BEST WISHES
5
3690 Sandwich St
at Prince Rd
254-473- 5
1587 Tecumseh E
ał Lincoln
253-301- 3
Pickwick Place
near Lauion
Dominion Blvd
at Grand Marais
966-267- 0
945-518- 8
irrrYTYTIITTTITTTTIIIIIIIIIIIIIlJlIllŁZIJ
HAPPY EASTER
TO ALL OUR CUSTOMERS AND FRIENDS
SCOTTS CHICKEN VILLA
M Woni !rie-i- ' Rip KntMAy fned Qkit
ITS FINGER LICKIN GOOD
4' W
18 LOCATIONS TO SERVE YOU
IN ESSEX AND KENT COUNTIES
t
i
'
7' Ś
'i
Ta
t
i
WINDSOR LEAMINGTON KINGSYILLE CHATHAM
WALLACEBURG BLENHEIM AMHERSTBURG ESSEX
TILBURY BELLE RIYER
Tecumseh
WESERYESUNDAYDINNER7DAYSAWEEK S
- CALL OUR STORĘ NEAREST TO YOU
ZIIIIIIIZL kii-i-AjŁ-AA-A
H
t£
i
H
N
M
H
H
N
H
M
M
fi
i
M — — — t
— — — ii
—
A
-- fi