Zwilazkowiec Alliancer, January 01, 1956

              i§ ~ :v ' - ?~ oiTSJS-- i f ? rT-- „„-'jsyPp-
M
I' f ' ™ jiL - -- - - " 'J~"~" -- -- "" rgSr" "" H " ~r-'w~- —i 711 fJB
"-- I n-- czytelniHćw
IHeraCKi
P (January) i - ws6 nr i ' Second ąection ' r_ Sekcja Druga zwĄzkotycze
OltMtf fflfpń SAIKAKU (XVII w) przełożył Aleksander Janta przybiegła niespodzianie mówiąc DR- - WIKTOR TUPCIE ' JKtl&K' 7 IflOT
"fu ' którego szukacie H mAanilB#AMBB- - n'ElAMI6UEIfB lAtiS&S %" w kleszczył
jest
się
ryo
między listwy w gfi® tftft§IK31R S_ CfiWSKl (M Jlfe tfk :' lll
flSWaS-ŁSlWOT- S iifiWSflWMRH od ciastek" WBBa i™viii w l-- lf [ jl!
Opowieść 2 Sinagawa
nja ODowiadania Nowococz- -
ne ukazały się jako druk biblio- -
'filski w ozdobnym wydaniu z
przygotowanym przez umKu-ni- e
Rolniczą w Poznaniu pod za-rządem
Jana Kuglina i rozesła-ni
zostały
_
zamiast zwykłych ży--
iŁiiŁ "— - I i fMczeń świątecznycn przyjacio—toT —iu—
typografa i tłumacza z iuwyui
lEokiem 1939 Egzemplarz lycn
rćŁ"zvczen ozaooionycu otuicmu- -
„-fi- t- Oiikpnnhll
''7zviacego na przełomie aV11
i KiXVIII wieku należy dzisiaj do
Ifebiałych kruków" Otrzymałem
ostatnio ic pu japuonL t--
flwioną książeczkę kupioną przez
'jednego ze znajomku na iw- -
BStac i piwnego zuui- u-wego
w iednym z krajów iMiro- -
1 _ _:_ lr!n4 clii r7vtplni- -
vXw "Związkowca" z życzeniami
Jtwszelkiej pomyślności na Nowy
iBok 19ób przepisuj opuwidua-'ni- a
pisarza japońskiego urodzo-nego
w roku 1614 które dają
fnie tylko obraz obyczajów ów
czesnej Japonii aie zawiei ui
riiadre spostrzeżenia i prawda
ogólnoludzkie J- -
W 4
SNie nazbyt dawno temu w Sina- -
gawa jeane_j _l uJ_u:e_ml_n!„ Tlnulruir imn
fżał z żoną Harada Naisukc Był
'roninem to znaczy samurajem bez
pańskim a jako taki oczywiście
łruwjuiouoy ui"nał żvc nie było za co [-- —- — w - -
4
-
c roku sie zblizar czeKan
gofteraz oboje z lękiem i drżeniem
serca nie mieli bowiem nawet
rifia„aby opędzić najpilnejszc wy-datki
WAle żona Naisukc miała brata
lekarza który mieszkał w-lva- naa
i:któremu dobrze się 'powodziło W
rozpaczy napisała do niego błagal- -
fnySslist zaklinając aby pożyczył im
trocnę piemęazy na iupim-tiu- u 10-[chunk-ów
z (końcem roku
feBrat był dobrodusznym i wspa- -
ńiałomyślnym poczciwcem i wielce
zmartwił- - się listem siostry "Nie
inurrady" zrzędził dobrolliwieymru- -
jfZiL "iUC70 ipi lpHv'nńś nnsłać?
Xtpbtem śmiał się pakując w "pu-ełlc- o
sporą sumę "dziesięciu ryo
iildrcsująe paczuszkę do siostry w
b??Jego chłopiec do posyłek oddał
L "paczkę w chwili najbardziej dla
ijdómu Naisukc tiudnej to też obo-"lliezasyp- ali
posłańca wyrazami naj-większ- ej
wdzięczności Gdy tylko j zniknął im z oczu pośpieszył j roz- -
(pakować paczuszkę Zabawił ich
''taiiemało widok pudełka takiego
jfjaklego się używa do lekarstw na
Cktórym napisane było własną ręką
'flefiarza:
VHit Dolegliwość: ubóstwo
Lek: pigułki złotych monet
IfcSposob użycia: rozsądnie a be- - Slfdziecie uleczeni
! Zupełnie jak prawdziwa recepta
UiLTJśmiali się z radości nadętym
j!'2arrem brata i ledwie chcieli oczom
zwierzyć znalazłszy wewnątrz opa- -
lw Hlrntwania r?7?ncipó c7fllV 7lnła Rvł
Jtofpo prostu majątek Zgodnie z
'"duchem prawdziwych samurajów
!~jodrazu poczuli potrzebę podziele--ń[aTsi- ę
swoim szczęściem z innymi
bv"ięc Naisuke napisał zaraz do
awizystkich swoich przyjaciół ro-?knin- ów
tak jak on sam prosząc ich
lztegoż wieczora na ucztę z okazji
]cońca roku
jptNoc była dojmująco zimna i śnieg
ku"wielki ale siedmiu jego przyja- -
3 jcióh dopisało mimo to Gdy już ze-flpr- ali
się wszyscy i obiad był go-7tó-w
Naisuke powiada do zadziwio-- w
mych gości którzy czuli się trochę
fomesmieleni niezwykłą zamożno-rśei- ą
gospodarza: "Na szczęście do-Istałe- m
trochę pieniędzy i dzięki
Vtemu możemy mieć wesoły Nowy
ilfEÓk" I pokazał im dowcipną re-iŁcep- tę
szwagra śmiali się wszyscy
A I szczerze i serdecznie podziwiając
11 fdziesięć talarków złota które za-pisa- ne
były przeciw chorobie ubó-~jstw- a
co to nękała wszystkich ich
Jfjednako A gdy już napatrzyli się ~sicim do syta Naisuke powie-- j
odział: "No to teraz" włożymy fe-Rljcarst-wo
z powrotem do pudełka" rJe 'ey "policzył monety oka-- J
zało się że jest ich tylko dziewięć
Wszyscy goście w tej chwili po-- ] $ł!łi sie z mieJsc i poczęli vy--1
Jtrzasać swoje szaty ale" pieniądz
j £ żaden nie wypadł i nie można go
" teżjbjło znaleźć nigdzie pod po-- n uuszKami -- to Darazo dziwne
Igdaeż się mógł podziać?" szeptali
wszyscy Ale monety nie było
Wtem Naisuke coś sobie przypo- -
"Ettniał Alpf rn7vu ićpip" rvVrTV
Ptoął bijąc się pięścią w czoło'
C JfiSr e ulme giupiec oaruzo yu--
'spraszam za zamieszanie ale za- -
pomniałem ie przecież wydałem
'jednego ryo tak że mogło byćtyl-koziewię- ć
monet kiedy wam 'je
15
J-ł- Si
pokazywałem" 1 pospiesznie zapa-kował
pozostałe dziewięć sztuk
Nie przekonało jednak żadnego
gości jego uprzejme wyjasnicnie-- 4
"Z pewnością bjło dziesięć
twierdzili Najbliższy sąsiad sie-dzący
obok Naisuke odwiązał pas
wytrząsł swoie szaty sianst""
nago przed gospodarzem W mil-czeniu
następny gość poszedł za
jego przykładem Ale trzeci sie-dział
niemy i ze zmarszczoną twa-rzą
Zmieniając swoją pozjeję
siadł na piętach i położywszy na
ziemi ręce w ceremonialny sposób
począł mówić do swoich przyjaciół
bezbarwnym głosem: "Bywają dz-iwne
komplikacje w życiu Nic ma
potrzeby abym zdejmował swoje
szaty bowiem zapewne jako karę
za jakieś zfo jakie uczyniłem w
poprzednim życiu mam przy sobie
dzisiaj jednego ryo Wobec takie-go
stanu rzeczy honor mój jest
splamiony i nie zostaje mi nic in-nego
jak rozstać się z żjcicm" To
rzekłszy na oczach nieszczęsnjch
gości począł przygotowywać się do
samobójstwa samurajów — sep-puk- u
Lecz wszyscy inni zapłakali gdy
skończył mówić Z pewnością mó-wił
on prawdę "Biedni jak wszys-cy
jesteśmy każdy z nas jednak
posiada co najmniej jednego ryo
osobistego majątku choć nie każ
dy nosi go ze sobą"
Jednak mimo że szlachetne były
ich słowa w myśli każdy z nich
czuł że on to 'był który przywłasz-czył
sobie monetę ponieważ vie:
dzieli że żaden z nich nic posiada
ani pół ryo Wówczas podejrzany o
kradzież wytłumaczył: "Wczoraj
sprzedałem mój kozuka (nóż który
się nosiło przy rękojeści szabli)
Sprzedałem ten nóż który robiony
był przcz'Tokudzi słynnego płatne
rza newnemu człowiekowi lmic- -
nlelnDziupmph za JeSnegoryo
i dziesić bu Al'e dzisiejszy zbie"g
okoliczności jest dla mnie i' dla
mego honoru tak niefortunny żc
nie pozostaje mi nic innego Jak
odebrać sobie' życie Proszę was
tylko odszukajcie jutro Dziuzae- -
mona i dowiedzcie się ze co wam
powiedziałem jest prawdą"
I przytknął 'sobie miecz do brzu-cha
A wtem jeden z biesiadników
zawołał: "O tutaj' jest pieniądz
Znalazłem go pod osłoną latarni"
Każdy z obecnych odetchnął z ulgą
a samowolny skazaniec zaprzestał
przygotowań' do "szczęśliwej od
prawy" "Ali Ah" wzdychali
"trzeba nam bjło szukać go sta
ranniej"
A gdy winszowali sobie wzajem
nie szczęśliwego zakończenia tej
nowaznei sorawy zona waisuKe
KI
OPOWIEŚĆ Z KIOTO
Gdziebyś nic poszedł spotkasz
różne obyczaje — W Nisinoiriya
obok Kobe na uroczystość końca
roku wszyscy zostają u siebie
i nikt nic ruszy się z domu W
Hayatomo na południowy wschód
od Modzi wszyscy wychodzą nad
morze i ścinają trawy morskie W
górskiej okolicy Tamba na północ
od Kioto zawiera się tego dma
małżeństwa W dawnych czasach
Święto Dusz obchodzone bywało
ostatniego dnia roku Był to z pe-wnością
dla każdego okres pełen
zajęcia Przygotowując się na ob-chód
noworoczny a jednocześnie
sposobiąc ofiary dla dusz każdy
całymi dniami miał pełne ręce ro-boty
Trzeba było bowiemjz jed-nej
strony przyrządzić i przystroić
ceremonialne tańce z ofiarami dla
sintoistycznych bóstw z drugiej
strony natomiast wszyscy byli za-jęci
robieniem włókiennych pa-tyczków
plecionych ze lnu jakimi
przyrządza się ofiarne dania przed
posągami Buddów
Ale w ostatnich latach jacyś
dzielni i rozsądni ludzie spostrze-gli
się że ze względu na te dwie
połączone uroczystości wszyscy byli
nazbyt zajęci aby mieć z tego ja-kąkolwiek
przyjemność Wobec te-go
zmieniono obyczaj przenosząc
święto Dusz na czternasty' dzień
siódmego miesiąca i to bez przy-zwolenia
Buddów a po prostu za-wiadamiając
o tym oficjalnie Nie-bo
i Piekło
Dziś wszakże jesteśmy jeszcze
mądrzejsi Zdajemy sobie sprawę
że byłobym lepiej odbywać uroczy
stości Dusz w i czasie świąt wiosen- -
nych albo wykresie jesiennego ró--
pu-delku
Wszystkich ogarnęło zdziwienie
Oczywiście tylko jej słowa zawie-rały
prawdę a tu nieoczekiwanie
mamy aż jedenaście ryo gdy po-winno
być dziesięć Skąd tedy
wziął się pieniądz znaleziony pod
osłoną latarni? Ktoś z obecnych
musiał go tam położyć Ale Rto?
Dziwili się niezmiernie W końcu
jeden powiedział: "Powinniśmy się
właściwie cfeszjć że z dziesięciu
ryo zrobiło się jedenaście" Więc
poczęli składać powinszowania
Naisuke który czuł się zaskoczony
K707PBó1nvmi wydarzeniami tego
wieczoru
Gdy wtem właściciel domu któ-ry
był jednym z gości powiedział:
"Byłoby rzeczą zupełnie zwykłą
gdyby dziewięć ryo zamieniło się
od nowa w pierwotną sumę dzie-sięciu
ale że przemieniły się aż w
jedenaście jest doprawdy zjawi-skiem
niezwykłym Ktokolwiek z
was dał jednego ryo w chwili kie-dy
nas wszystkich trapiło zaga-dnienie
zguby proszę niech się
zgłosi i pozwoli nam oddać mu pie-niądz"
Nikt jednak niczgłoslł się choć
raz za razem nalegano aby właści-ciel
upomniał się o zwrot -- nadliczbowego
pieniądza Nikt nie jniał
nic do powiedzenia i tak spędzili
dość kłopotliwie noc aż do piania
kogutów martwiąc się ze wesołe
przyjęcie zepsute zostało przczjiic-fortunn- a
nomyłke W końcu "wła
ściciel domu w którym mieszkał
Naisuke zapytał gości czy nie
zgodziliby się na rozsądzenie kto
jest właścicielem nadliczbowej mo-nety
według-sposob- u który sam
wymyślił iKażdy przystał z ochotą
"Doskonale Włożę tedy monetę
do pudełka od ciastek i umieszczę
je obok studni za domem przy
ogrodowej bramie Będziecie wy-chodzić
jeden za drugim Każdy gdy
wyjdzic="zamknie zaT sobą drzwi a
następny iiuurubyi aic nucjata
dopókOnićlusłysiytrzaśnicciarót
wogrodoycj bramie ' Ten! 'z was"
kto 'dał pieniądz- - zechce tproszę
wziąć go sobie z powrotem w dro-dze
do domu"
To rzekłszy włożył monetę do
pudełka a pudełko umieścił obok
studni Jeden po drugim goście
poczęli odchodzić Gdy poszli
wszyscy gospodarz wyszedł aby
zbadać pudełko Zniknęła z niego
moneta
A teraz kto ją wziął? Nikt nie
wie na pewno ale oczywiście wziął
ją sobie z powrotem ten do kogo
należała albowiem byli to rycer-scy
ludzie ludzie charakteru któ-rzy
znali swą odpowiedzialność
i swoje obowiązki Byli to ludzie
odważni i mimo ubóstwa zaprawie
ni i silni w wierze samurajów
i¥i¥ŚLIi
wnania księżyca kiedy zwykło się
bogom składać ofiarę ikiedy sami
bogowie spodziewają się hołdów
Gdyby można i tę zmianę przepro-wadzić
byłoby to dużą oszczędno-ścią
Jesienią zwłaszcza czyni się
w każdym domu wielkie przygoto
wania wobec konieczności składa-nia
bogom ofiar Stosy zaprawia-nego
mięsa i smażonych ryb gotuje
sie na ten czas i byłoby doprawdy
niemałym zmniejszeniem wydat-ków
na rzecz bogów gdyby udało
się obie uroczystości odbywać je-dnocześnie
Jestvjeden jeszcze rodzaj obcho-d- u
który ma miejsce ostatniego
dnia roku w świątyni Gion w Kio-to
obchód posiadający nazwanie
bardzo szczególne: "Uroczystość
Tych Co Chcą Się Pchać'
Każdy tam się wybiera bo moż-na
się ubawić znakomicie Noc
oczywiście 'jest zazwyczaj ciemna
jako że jest to koniec roku A gdy
tylko zrobi się tak ciemno że je-dni
drugich nie jnogą rozpoznać
wszyscy oni starzy i młodzi męż-czyźni
i kobiety dzielą się na dwie
grupy o jednakowej liczbie osób
i ustawiają się na prawo i lewo
wzdłuż schodów świątyni Po (czym
w ciemności zaczynają sobie wza-jemnie
wymyślać Jest rzeczą prze-śmiesz- ną
posłuchać czego tam się
nie mówirNiejedni po" prostu pę-kają
ze śmiechu
Któryś na 'przykład wykrzyknie
z boku: "Takiś głodny że nażresz
się moci (ciasto z ryżu bardzo lep-kie)
i udławisz się A wtedy fora
na cmentarz Toribe!" a na to z
drugiej strony przychodzi odpo-wiedź:
"Patrzcie no go! Zapomina
że Wedy zaczynał jako rajfur ja
fcHttnA - t
Przystępując do publikacji se- -
rii nrtjkułów poświęconych po-in- a
staci najwybitniejszego Kana
dyjczyka polskiego pocnoazema
Sir Casimir Gzowskiego Re-dakcja
"Związkowca" pragnie
choć częściowo zaspokoić żywo
odczuwaną potrzebę wśród szer-szych
kół Polonii kanadyjskiej
potrzebę poznania własnej prze-szłości
Oświetlenie mniej zna-nych
momentów z życia Gzow-skiego
traktujemy jako przyczy-nek
do historii osadnictwa pol-skiego
w Kanadzie która czeka
jeszcze wszechstronnego i praw-dziwie
naukowego opracowania
Autor niniejszej serii yKu
łów dr Wiktor Turek był
1939 r starszym asystentem na
wydziale prawa Uniwersytetu
Jana Kazimierza we Lwowie
Po przybyciu do Kanady podjął
sic z ramienia Manitoba Histo-rica- l
Society opracowania histo-rii
polskiej grupy etnicznej w
Manitobie Napisana po angiel-sku
obszerna praca spoczywa
ieszcze dotąd w rękopisie z po-wodu
braku środków na jej wy-danie
Dr Turek zatrudniony
obecnie w bibliotece Uniwersy-tetu
Torontońskiego jest zain-teresowany
W badaniach socjo-logicznych
na temat integracji
prup etnicznych w Kanadzie
Ze względu na to ze- - artyku-ły
dr Turka będą się ukazywać
w nieregularnych-odstępap- h cza-su
Redakcja pragnie doradzie
czytelnikom zachowywanie wy-cinków
które razem złożą się w
pewną zamkniętą w sobie ca-łość:
pierwsze poważne studium
polslcic o naiwiększym Polaku
osiadłym w Kanadzie
UWAGI WSTĘPNE
Postać Kazimierza Stanisława
Gzowskieeo (1813-18- 98) należy do
najwybitniejszych postaci w histo
rii imigracji polskiej w Kanadzie
Bezsprzecznie — może on uchodzić
za najbardziej reprezentatywnego
przedstawiciela aszego narodu
jaki kiedykolwiek osiedlił się na
terenie Onlario-Móżn- a nawetpojść
dalejtiftwienizićrtńa~-podstowicrpo- -
równańia z" takimi „figurami prze-szłości'
polskiej w tym kraju jak
A F Głąbiński (Globensky) A '£
KierzkowskiIt czy E' Brokovski 'e
Gzowski pośród wszystkich im-igrantów
polskich w 'Kanadzie osią-gnął
nie tylko największe powo-dzenie
życiowe 'ale też największy
wpływ i rozgłos 'i że historia jego
'sam mu pomagałem — i przeto ra- -
zem pojedziemy na miejsce każni!"
Z innego miejsca w tłumie ktoś'
krzyczy: "Twoja żona zwariuje
pierwszego stycznia i rzuci dziec-ka
twoje dó studni" wywołując
odpowiedź: "Ty nie-do-nazwan- ia
pociągną cię diabły w ognistym
wozie i- - skończysz jako potrawka
dla duchów piekielnych" A inny
próbując przelicytować wszystko
co powiedziano poprzednio woła:'
"Ojciec twój był katem podłej ka-sty"
ale wyśmiany jest i milknie
na stwierdzenie: -- "Może być ale
twoja żona jest nałożnicą kapłana"
I tak dalej "Brat twój handluje
przemyłem" "Twoja ciotka jest
akuszerką od poronień" "Byłem w
łóżku z twoją młodszą siostrą"
"Czy naprawdę?" ale nic wiesz za
to wcale co ja wyczyniałem z
twoim bratem" W lak wesoły spo-sób
wymyślają sobie bez przestan-ku
Nikt nie wie kto taki szafuje
wyzwiskami i wygłasza o drugich
okropności jakie słyszą a przeto
jest wszystko bardzo zabawne i
nieszkodliwe
Pewnego roku trafił się młody
człowiek który szczególnie był
wprawny w tego rodzaju rzeczach
Uciszał" wszystkich swoich przeci-wników
którym po prostu nie wy-starczało
tchu ani pomysłów aby
odpowiadać na wyzwiska jakimi
ich obrzucał Każdy zmuszony był
uznać jego wyższość- - bowiem nikt
nie zdobywał się na odparcie złe-go
o jakie każdego oskarżał Byli
wszyscy zaskoczeni milczący gdy
jakiś człowiek stojący w 'cieniu
świerków nagle zawołał:- - "Hej ty
tam ty" z głośną buzią założę się z
tobą o sena że 'mimo zimy ciągle
jeszcze chodzisz w letnich gaciach"
Zgadł trafił w samo j sedno mło-dzieńcowi
zabrakło nagle słów na
odpowiedź Wycofał się i schował
między tłumem ku największej ucie-sze
całej kompanii "zaśmiewającej
się do rozpuku że człowiek który
pognębił ach wszystkich ze swej
strony pognębiony został 'powie-dzeniem
które okazało się praw-dziwe
Bez względu na to Jak źle o to-bi- ej
mówią ludzie' naprawdę za:
wstydzające są tylko te rzeczy o
których wiemy 'że zawierają
prawdę
" " " -- " iimiirSiM„r'iajniuiiiiii ' m "" " "" nm „TTSiuti —---- — --=rST7" t""'" U
n Ti" '~rTtB&tTn~'i---~-'V'l'~- r'
kanadyjskich osiągnięć wysuwa go
czo}0 wszystkich Polaków któ- -
rzy brali udział w uuuowic i roz-woju
kanadyjskiego Dominium
Mimo swoich niezaprzeczalnych
tytułów do sławy Gzowski nie do'-czek- ał
się jak na razie ze strony
polskiej takiej uwagi na jaką za-sługiwałoby
miejsce jakie wywal- -
czjł sobie a przez to i narodowi
który go wydał w oczach społecz-ności
kanadyjskiej Na dobrą spra
wę można zaryzykować twierdze
nie że Kanadyjczycy wiedzą o nim
więcej niz członKowie poisKicj
grupy etnicznej w Kanadzie1) Jest
tak na pewno jeśli idzie o grunt
torontoński a nawet o teren całe
go Ontario gdzie ludność kana
dyjska wic o zasługach Sir Casimir
S Gzowskiego więcej niż polscy
imigranci W tym zakresie podo-bnie
zresztą jak i w innych dzia-łach
studiów nad przeszłością pol-ską
w tym kraju zaniedbania na-szej
grupy etnicznej są ogromne
Do ostatniej wojny polscy imi-granci
w Kanadzie o Gzowskim
wiedzieli bardzo niewiele a i te
wiadomości jakie o nim posiadali
były raczej legendą opartą często
na plotkach i niesprawdzonych
wersjach "z za plota" (ściślej z za
rogu Bathurst i Queen Street) niż
wiadomościami opartymi na fak-tach2)
A przecież1 w tym okresie
istniały już dość liczne opracowa-nia
kanadyjskie omawiające naj-ważniejsze
zdarzenia z życia i dzia-łalności
Gzowskiego i podkreślają-ce
jegozasługi
Wspomniane zaniedbania polskie
w zakresie badań nad postacią
Gzowskiego wywołały ten rezultat
że tak jak dawniej postać ta była
raczej niedoceniana (przez Pola-ków
w Kanadzie tak w [nowszych
czasach entuzjazm polski' zaczął
rych nigdy sam nieJ pretendował
Jedna i druga skrajność wydaje
się być zupełnie nic na micjscuvw
stosunku do postaci historycznej
aktywnej w okresie bardzo" jeszcze
niedawnej przeszłości której 'życie
i dzieła dadzą się wiarygodnie
i rzeczowo odtworzyć i ocenić na
podstawie istniejących źródeł in-formacyjnych
Sytuacja uległa znacznej popra-wie
w okresie napływu nowej imi-gracji
polskiej która badaniami
nad historią Gzowskiego zalntcrc-- "
sowała się żywiej niż imigranci
osiadli w Kanadzie przed ostatnią
wojną3) Rok 1940 przynosi pgło-szeni- e
w wydawnictwie polskim
referatu o Sir Casimir Gzowskim
opracowanego przez wnuka nasze-go
rodaka inż Kaz Stan Gzów-skiego- 0
a w r 1944 w pierw-szym
numerze Technika Polskiego
(Polish Engineering Itevicw Mon-treal
za styczeń 1944 r str 6)
o Gzowskim pióra p Lcslie R
Thompsona pisany z myślą o 'za-znajomie-niu
nowoprzybyłych 'inży-nierów
polskich z rezultatami dzia-łalności
wielkiego ich poprzedni-ka
Następne lata przynoszą liczne
wzmianki poświęcone pamięci płk
Gzowskiego na łamach prasy pol-skiej
w Kanadzie — oraz obszer-niejsze
ustępy o nim na stronicach
dwu rozpraw (Zubrzyckiego i Ma-kowskiego)
omawiających historię
imigracji polskiej w Kanadzie
1) Jescze mniej uleciz( o nim Polacy
poza granicami lego kroju Zadziwiają
co mało wiedziano o nim w Polsce 1 w okresie 20-lcc- ia tak rząd jak I onrigeapnoidzalecgjełościspołekcizendey
czyniły znaczne wysiłki w kierunku
udostępnienia wiadomoScl o wielkich
Polakach działających kiedykolwiek po-za
granicami kraju nie robiono niemal
nic aby z nieprzeciętną postacią Kaz
Stan Gzowskiego zaznajomić ogół
polski
2) Na opłakany stan wiadomości pol- skich o pułk Gzowskim zwracał uwagę
w 1933 r autor artykułu "Polacyi-- w Ka- nadzie" ogoszonego w wydawnictwie
"Canadians all — Poles In Canada"
(Acme Adverlislng Agency Wlnnlpcg
1938 p 24)
3) Nie znaczy to ty imigranci sprzed
ostatniej wojny nie Interesowali się
Gzowskim Jako sławnym 1 zasłużonym
Polakiem1 w Kanadzie W 40-lec- ie śmier-ci
Gzowskiego Polonia toronlońska u-rządz- iła w Masscy Hall uroczystą akade-mię
(28 sierpnia 1938) Na akademii tej
gówne przemówienia omawiające za-sługi
Gzowskiego wygłosili wszakże nie
Polacy lecz Kanadyjczycy a cała Impre-za
Inspirowana była raczej przez pol-skie
czynniki konsuiarne które w pro-pagandowym
znaczeniu historii Gzow-skiego
orientowały się lepiej niż miej-scowa
grupa polska '
i) Wydawnictwa "Canaolan all — Po-les
in Canada" za t 1940 str 1G-1- 7
1 51-5- 3 Referat ten opracowany był
jcszcze"w 'r 1926 Jego publikacja we
wspomnianym wydawnictwie przyniosła
tekst mocno skrócony Referat --w swo-jej
całości (Blography of Sir Casimir S
Gzowski (1813—1893) by "his grandson CS Gzowski February 1926 51 p) po-zostający
dotchczas tylko w maszyno-pisie
stanowi najpełniejsze z~ Istnieją-cych
I najlepsze opracowanie życia i
ukazuje się informacyjny artyKUł
dzlałalności !sir Casimir S Gzowskiego
L3abs32S
Mri rcor immiiiiMM m mii i r nt m i M mm mi mim i —i im i mm m — — ~z™--r n i im imibmuiiib m mi i ii : „--
MEMMwwwmresrgaKaTf I "yirrl'igriiMriSgES'lMirTiTlTnP - mffg '
i i i
i
j _
- v: _vv' Łt'_- - "V an ł ' _--
s: ta -- pv -- i i~ i u kv v_iv v _ a'jt'i :!?fsfiSi svir mi
fKeimiM&MtmsmFirmMfA!rsmirN
Zdjęcie Kazimierza S Gzowskiego1 z 1880 roku
Ostatnio poważne i źródłowo bada- - Kanadyjskie] łącznic z kanadyj-ni- a
nad historią Gzowskiego po- - sklnf słownikiem biograficznym w
diał adwokat polski 'z 'Montrealu? wydawnictwach tych posJaćIGzoy-- "
L Rabcewicz-ŁUOKows- Ki ikiucu yuwnumiwu U1u-Ja- k
się z przyjemnością" dWiadu- - cowanle odpbwiadającc 'Jej praw- -
fnmv mppt Zubkowski od 1952 r
gromadził materiały „do obszernej
monografii o Gzowskim pracując
(od 1954 'n)twspólriiczihistorykicm
kanadyjskim p„ w treenmg
Pierwszym' rezultatem 'tych xslu- -
diów (Greeninga '- - Zubkowskicgoj
był bdczytV budowie 'przezGzow- -
skiego mostu znanego spodj nazwą
International Bndge wygłoszony
w- - czerwcu br 'na zjeździe slawl- -
SóWariadyjśkićhWJijroftto-Kct- e
T" S __ j_Tl!- - 0„ SMc%rnV 1 ivcnczas 'druKujiu' m ueiuouwJ
Jeśli 'idzie ó Teren torontonskil —)
żvwe zainteresowanie badaniami
historią życiami działalności omówione zostanąpewne fazy dzią-Kazimicr- za
Stan Gzowskiego' wy- - 1łalności) wielkiego Polakauktórym
kazują współcześnic'oba miejscowe i! dotychczasowe 'studia 7hvt mało
tygodniki polskie podobnie jak
i' lokalny oddział Kongresu Polonii
Kanadyjskiej Właśnie idzickl fza-chęc- ie
i poparciu ze strony 'red
Głogowskiego — podejmujemy
obecny cykl artykułów o Gzow-skim!
1')
Jeżeli wyżej powiedzieliśmy że
wydawnictwa kanadyjskie posiada
liczne i niejednokrotnie cenne
opracowania o życiu pułk Gzow-skiego
lo nie znaczy by można
było na opracowaniach tych opie-rać
jako na pewnym i zawsze
wiarygodnym materiale źródło-wym'
Część z nich pochodzi wpraw-dzie
z okresu 'kiedy Gzowski był
osobą żyjącą i z tego powodu opie-ra
'głównie na informacjach
przez niego samego dostarczonych
żadne'z nich wszakże nic wymienia
źródeł na podstawie 'których1 moż-nab- y
sprawdzić twierdzenia wysu-nięte
przez odnośnych "autorów
względnie kompilatorów Opraco-wania
późniejsze ogłoszone po
śmierci Gzowskiego opierają
na tych pierwszych materiałach
informacyjnych i wprowadzając
coraz wyraźniejszą redukcję wia-domości
o życiu zmarłego i kom-prymuj- ąc
do punktów najistotniej
szych wyliczenie jego zasług —
grzeszą wielokrotnie nieścisłościa-mi
wymagającymi sprostowania i
uzupełnienia Nje istnieje żadna
książka czy broszura poświęcona
wieikiemu naszemu rodakowi nig-dy
też jego działalność nie skon-centrowała
na sobie uwagi histo-ryka
kanadyjskiego wystarczająco
silnie by omówić ją w krytycznym
i na źródłowych badaniach opar-tym
artykule naukowym jV związ-ku
z tym przed polskimi history-kami
w Kanadzie staje wdzięczne
zadanie uzupełnienia luki vi kana
dyjskiej iihistoriografii i dostarcze
nia szkicu który mógłby być
przyjęty Jako pełne bezstronne
i opracowane 'metodą naukową
studium o osobie która niewątpli-wie
odegrafa swoją rolę w budo-wie
Dominium kanadyjskiego To
zadanie polskich badaczy staje
fym bardziej aktualne że kana-dyjskie
sfery naukowe przygoto-wują
nowe wydanie Encyklopedii
5j Zalnlerefowamedla badań nad hi-storią
Gzowskiego wykazują ostatnio
także l nie Polacy wfKanadzie W ostat-nim
numerze kwartalnika "Revuc de
l'Unlvcrsllc d'Ottawa" (voi'25 no 4
Octobre—Decembre pojawił _ się
ciekawy'' artykuł uczonego ukraińskiego
dr'IV J Kaye (KljilewsklegeJ p tiSir
Casimir Stanisław Gzowski
_ a great
Canadian (1813-1898)'-omawi- ający głó- -
w nie polską przesrłość skiego
i IM II '—MW JF llWIMUiM lTpg "i iJąŁ ! rf i — HHWiii
dr Kos
dziwej wicikosci
nad
ją
się
się
się
jej
sie
1955)
Gzów
Scnaa'rtyk'ułów 'jakie zamierza
my ogłosić o'Gzowskim{na łamach'
"Związkowca'-'- — nieobejmUjo w
żadnej micW 'calóścf materiału
obrazującego bogate ?i twórcze zy- -
C1C I1USCI4U UUIUHtlu UBiuMi""'
nieregularni'') w różnych odstęr
pKclij aasuĄartykąły 'tc %icrźać'
beda ?OTzćdc' wszyslklmMió "omówić- -
nia " ńai ważniejszych zagadnień
bna'vd:matn'iiainailanwkad' cVżmycoir-enmr- ze-e-its-uiwcałiVumisuHsuząc
ŃaTtledychlro o źródłach
poświęciły uwagi 'Interesuje nas
Gzowski „niej tylko 'jScoHJolny in- -
źynier(: obrotny finansista 1 wzoro-wy'
obywatel przybranej swojej oj-- i
ćzyznyalć "także "jako Polak Jako
przedstawiciel1 'polskiego uchodź- -
twaypolity£znegoZwrócimy uwagę
na konieczność "umiejscowienia jć:
gOj postaci 'na tle współczesnej mu
epoki w 'środowisku wiktoriań-skiego
Ontario1 i jednoczesnego
uwypuklenia Jego 'związkówZjikTjl-lur- ą
z której wyszedł1 'Całość 'na-szych
wysiłków będzie" z koniecz-ności
nosić charakter fragmenta
ryczny sądzimy wszakże -- źellaWul
w tyni swoim ograniczonym kre
sie wniosą one nowe dane 'do ba
dań 'nad historią Gzowskiego- -
Ulica Bloor — odKićieńr
swjąła
(CS Sto' lat temu ulica Bloor
obecnie jedna z najbardziej kosmo
polityćiiych ulic Toronto była
tylko bagnem Otrzymałanazwę
właściciela browarni który założył
swój interes na krańcu miasta To-ronto
Joseph Bloor nic był zado-wolony
'z okolicy ponieważ wozy
jego często utykały w błocie Dzisiaj
w tej dzielnicy 'sklepy robią 200
milionóWjdolarów rocznego obrotu'
Właścicielami wielu luksusowych
sklepów na ulicy Bloor są nowo-przybyli
Naprzykład JcaniCourtot
był kuśnierzem w Paryżu i Londy-nie
zanim otworzył' sklep f-- w To-ronto
Madame Cornelia Bcrceller
to śpiewaczka operowa z Budapesz-tu
a teraz właścicielka wykwintńc-go"rnagazyn- u
'mód Tibor de fNa-ga- y
przywiózł że sobą z Węgier
swój hcrbJego kreacje kupowane
są przez zamożnych Kanadyjczy-ków
i świat artystyczny Stanów
Zjednoczonych
Jacąues 'FarbcDjest architektem
ze Szwajcarii który rysuje i wy-rabia
meble "po'fantastycznych ce-nach
Do Bloor
" należyŁ również szkoła
baletowa The Volkóff 'School of
Dance
W okolicyBloor jest- - wiele skle-pów
'prowadzonych przez (Europej-czyków
'gdzie'moźnadostać 'holen-derskie
podarunki meble" ze Sk'an--j
dynawii 'litewski chleb szwajcar-ską
czekpla'dę włoskie przyprawy
czy polską kiełbasę
Ulica jBloorjeśt rzeczywiście od-zwierciedleniem
( świata
m
"i mm
mźM?Wtt:"mMm