Nase Novine, February 25, 1981

              11 ih n 'N ' . Jl i. ) -- .W-l 'lit £ f ч V ft
.i (
. "v .
2- - NASE NOVINE, December 16,1981
STRAHINJA MALETI6
i i 1 □ u
H
I 1
0 narodno-oslobodilaCk- oj
borbi postoji u Jugoslaviji
vrlo bogata istoriografska
literature. Ona je delimifino
stvarana'joS u toku rata, a po
oslobodenju, u normalnim
uslovima zivota, svestrano
se razvila. Te brojne publika-cij- e
predstavljaju dragocen
istorijski materijal za izu6a-vanj- e
politifikog zna6aja
NOB-- a; specifi6nih uslova i
raznovrsnih vidova bbrbe ju-goslove- nih naroda u okupi-ran- oj
zemlji.
Medutim, literature o ak-tivn- im
politi6kim zbivanjima
i radu za NOP van Jugoslavi-j- e
je, u celini, vrlo siromaS-n- a
iako su te aktivnosti u
toku II svetskog rata imale,
ne mali, politi6ki uticaj.kako
na saveznifcku javnost, tako
indirektno i na uslove borbe
u Jugoslaviji.
Tako na primer, o Ujedi-njeno- m
odboru Juzno-slo-vensk- ih
Amerikanaca (skra-6en- o
UO), koji je za vreme
minulog rata svojim radom i
propagandom bio politifiki
aktivan na lin'iji NOP-- a i
mnogo doprineo da se u
americkoj, kanadskoj i uop-St- e
saveznifikoj javnost i doz-n- a
istina ko se u Jugoslaviji
bori protiv okupatora. a ko
sa njim saraduje — nije, bar
koliko je meni poznato, do
sada, o tome objavljen ni
jedan jedini ozbiljniji б!апак,
a kamoli neka dokumento-van- a
objektivna analiza poli-tifck- og
rada tog'Odbora.
Ovom prilikom, jer je to
гпабајпо, moramo posebno
naglasiti i podvuci da je
MarSal Tito odao veliko i
svestrano priznanje politifi-ko- m
radu Ujedinjenog odbo-r- a.
Medutim, бак ni ta Cinje-nic- a
izgleda, nije bila dovolj-n- a
da se U.O. u jugosloven-sko- j
istoriografiji posveti v-ise
paznje i nade pravo
mesto. Istina, ponekad, ona--.
ko usput, na marginama,
pomene se U.O., ali 6esto sa
№ ""VW"
kV--
£Ж
jV mm W®®
штшшт
STRAHINJA MALETIC, IZVR$NI SEKRETAR UJEDINJENOG ODBORA
JUGOSLOVENSKIH AMERIKANACA, NEW YORK, 1944. GOD.
pogreSnim nazivom, kao Sto pregnuca, stremljenja i akci-j- e
to bio slufiaj sa Clankom ja, akaotakvi postali temelj i
Milana Culjaka, objavljenom ' baza koje je osnovan U.O.
u listu "Politika" od 4.9.1981
godine.
Iz tih razloga, a po izraze--
nni 7oiii Miinia .pinxia 17
I 14 J -- VS I j I IIIIIVWM V Wl W I WW b
AKRON, Ohio i Vojina Grbi- -
ca iz Toronta. Drihvatio sam
se obaveze da Kao jeaim
preziveli б1ап uzeg odbora
U.O., odnosno kao bivSi
IzvrSni sekretar Centralnog
Ujedinjenog odbora u New
York-- u, ovim clankom odam
priznanje svim zivim aktivis-tim- a
progresivnog jugoslo- -
venskog iseljeniStva u SAD i
Kanadi i podsetim ih na
minule dramaticne dane II
svetskog rata, kada su oni,
zajedno sa ve6 preminulim
drugovima, bili izvor svih
Published every Wednesday by: YUGOSLAV CANADIAN PUBLISHERS
INC., 10 St. Mary Street, Room 505 Mailing address: Box 522, Station.
F, Toronto, Ontario, M4Y 2L8 Telephone: (416) 961-801- 8
IZDAVACK! SAVET: MiloS Grubii, Vojin Grbii, Josip Kovadid,
Stanko Muldeka, Milena Bolid, Ivica JuriSi6, Ana Durovid, Lepa
Rainovid, Bonslav NeSkovid, Rozalija Divjakovid, Duro Maljkovid, Ivan
Pnbanid, Mile Baljak, llija Bubalo, Pavao Radmanid, Bota Pavletid,
Ostoja Kovadevii, Viktor Arar, DuSan Stanar, Millian Petrovii, John
Severinski, Luis Gregurac, Mate Siaui, Martin Karavanid, Paul Kudinid,
Ivan Boban, Peko Dmitrovid, Mllica Miuchm, A. Gerlach, Leo Baden.
REDAKCIJSKI K0LEGIJUM: Vladislav Gacid (Glavnl I odgovorni
u'ednik), Stjepan Mioiid (drustveno-politlCk- a pitanja), Daniel Pixiades
(drusUena pitanja i knjiievnost), Katarma Kostii (poezija i- - aktuelne
teme), Jelena Gavrilovid (literature i umetnost za decu), BoSko
Mladenovit, Anka Noiinid.
STALNI DOPISNICI: DuSan Putnik (Chicago), Margaret Starievid
(Los Angeles), Miroslav Blaievid (Chicago), Boio Spadek (New York),
Frank Fudurid (Vancouver).
SPECIJALNI SARADNICI: Prof. Vladislav Tomovld (nauka I drustvo),
Prof. Ivan Dolenc (Slovenska Koruska i kulturna publicistlka u Americi),
Anton Kostelac (reportaze i prifie iz useljeniKog zjvota)
DOPISNICI IZ JUGOSLAVIJE: Dr. Mlrko Markovid, Luka Markovid,
Petar Kurtid.
FOTOREPORTERI: Srdan Bodld, Aron Koen, Jordan Vasiljevid. IZ
JUGOSLAVIJE: M. Vasiljevid — Lilo
Subscription: $20.00 per year. (First Class Mail extra). Single copies
50 cents.
Advertising rates on request.
Second class Mail Registration NO. 0378
"Nase novine" izlaze srljedom. Pretplata iznosl $20.00 godi'Snje;
pojedlni prlmjerak 50 centi. CJene oglasa na zahtjev. ' "Nase novine" su naslednlk "Jedlnstva", kome su prethodili llstovi
"Novostr, "Srpski Glasnlk", "Edinstvo", "Slobodna Misao", "Pravda" i
"Borba", kao I "Narodnog Glasnika" I drugih naprednih llstova koji su
...иршшишлјм
I mu prethodili u Sjedinjenim Drzavama. .,
.———————————— ——— ————— —-.——- —
фММфцр гпипичнпууидфу де,
m
л
шхТл
m
0 m,w ,s
ts&
8§№&s8$$&Krr'..--A
feiSs
иМЦ)ЦЦ1и1Ј..МШЦ.11Ј1ШЈМИ1ЦАЈЈИМ.ЦИИ1
iz
koji je, po objektivnoj oceni
savrememka i odgovarajucih
politi6kih faktora, predstav- -
Ijao vrhunski domet nesebi6--
noa Doliti6koa DreaalaStva.
J i - J i - J _-- - , organizovanog naprednog
рокгета uuzno-siovensK- in
iseljenika u SAD i Kanadi.
DOGADAJI KOJI SU
PRETHODILIOSNIVANJU
UJEDINJENOG ODBORA
Da bi se bolje sagledala i
pravilno ocenila politifika
nuznost, koja je imperativno
zahtevala, pa бак i nametala
potrebu za orgamzovanjem
jednog centralnog odbora
naprednog Juzno-slove- n-skog
iseljeniStva, potrebno
je osvrnuti se na politi6ka
zbivanja i dogadaje vezane
za jugoslovenski deo iselje- -
niStva u SAD odmah posle
kanitnlar.iiP Hpmnral isane
vojske kraljevine Jugoslavije
1941. godine.
Posle konsternacije, koja
je, prvin aana izguoijenog
rata i okupacije Jugoslavije,
pogodila i potresla patriot- -
sko jugoslovensko iseljeniS- -
tvo u SAD, doSlo je ubrzo do
otrezhjavanja i realisti6nijeg
nriQtima nitaniir "ftta Ha Rfi
radi; kako i na koji na6in
pruziti efikasnu pomoc oku-piranoj
i porobljenoj staroj
domovini"? Tragedija "sta-ro- g
kraja", samo privreme-n- o,
potisla je u pozadinu
stare politifike razmirice i
grupacije u iseljeniStvu.
Ali, tek poSto su робеМ
pregovori o zajedni6koj akci-- ji
patriotski opredeljenog ju-gosloven- skog
iseljeniStva za
pomoc Jugoslaviji, srpska
reakcija okupljena oko
"Amerikanskog Srbobrana"
je u samom Za6etku, minira
I
X
& ч Wm w£f.tf?:"-- .
УШа!
1ШШШ88
5ВЈД
la tu zajedniCku akciju izja-vo- m, da "nece i ne zeli bilo
kakvu zajednifiku akciju sa
Hrvatima". To je bio prvi
рокмс srpsKin sovimsta i
profasista protiv zajedni§tva
naSih naroda i Jugoslavije
kao celme! U Srbobranu
tada je objavljen citav niz
uiemeiRd u kujimici &e uuu
zirno optuzuju svi Hrvati kao
isklju6ivi i jedini krivci zbog
kapitulacije jugoslovenske
vojske pred agresorima. Na-ravn- o,
da je napredno jugo-slovens- ko
iseljeniStvo odba-cil- o
takvu optuzbu protiv
Hrvata kao celine i osudilo
SovinistiCko pisanje "Am.
Srbobrana". '
Za jugoslovensko iselje-niStv- o
u SAD i Kanadi, kao i
za savezni6ku javnost u sve--
tu, postojao je, viSe od
godinu dana, samo jedan
izvor informacija o tome Sta
se dogada u okupiranoj Ju- -
QOSlavIji i ko se tamo bori.
Taj izvor informacija bio je
iskljufiivo u rukama poverlji-vi- h
propagandista jugoslo-venske
vlade u Londonu. Uz
svesranu pomoc ii
usku sa- -
radnju sa engleskim "prove- -
renim i autenti6nim informa- -
torima" oni su uspeli, da na
rafiniran na6in lansiraju laz- -
ne vesti o borbi 6etnika
Draze Mihajlovida protiv oku-patora
u Jugoslaviji i obma-n- e,
ne samo, zbog rata,
izolovano jugoslovensko ise-IjeniSt- vo
u Americi, nego cak
i Komunisti6ke partije Velike
Britanije i SAD, koje sus u
svojim zvaniSnim organima
"The Worker" i "Daily. Wor-ker",
sa duznim respektom i
pozitivnim ocenama pisali p
borbi fietnika u okupiranoj
Jugoslaviji.
U toku 1941. godine, ge-neral
DuSan Simovic doneo
je odluku da se jedan deo
filanova jugoslovenske kra- -
Ijevske vlade iz Londona
preseli u SAD sa stalnim
boravkom u New Yorku. Na
6elu sa Dr. Ivanom SubaSi-6e- m,
dosTi su u jesen 1941.
godine sledeci ministri: Sava
Kosanovi6, Dr. Boza Marko-vi- 6,
Franc Snoj, Bogoljub
Jefti6, general Petar Zivko-vi- c,
Boza Maksimovi6, Krsta
Miletic i Dr. Vaso Cubrilovic.
U New Yorku, oni osnivaju
stalni "Informacioni centar",
6iji je glavni propagandni
zadatak bio da se, u takozva-ni- m vestima iz okupirane
Jugoslavije, veli6a "herojska
borba" 6etnika, 6etnika i
samo 6etnika. Uzgred budi
receno, jedan od najgrlatijih
propagandista Drazi Mihaj-lovi6- u
bio je Bogdan Radica
— atase za stampu, ozlogla-бепо- д
ratnog zlo6inca Kon-stati- na
Foti6a — "jugoslo-vensko- g
ambasadora" u Wa-shingto- nu.
Krajem 1941. godine iz
Spanije u SAD dolazi, kao da
je baS tako dogovoreno, i
Jovan Du6i6, kraljevski ju-goslovenski
ambasador u
Madridu, valjda da bi najcr-nj-a
srpska reakcija bila "na
okupu".
Odmah po dolasku Dufiic
osniva "Srpsku narodnu od-bran- u"
— velikosrpsku, pro-fasisti6- ku, §ovinisti6ku or-ganiza- ciju
sa centrom u
Cikagu. Politi6ki zadatak "od
braYiaSa pod parolom "Srbi
na okup", bio je da se svim
propagandnim sredstvima
bore protiv restauracije Ju-goslavije
kao drzave, s tim
da se posle pobede Savezni-k- a
stvori "Velika Srbija" u
konfederaciji pravoslavnih
drzava na Balkanu i to sa
Grfckom i Rumunijom, ali
bez Bugarske, jer je, kako
rekoSe "njen narod proko-munisti6- ki
raspolozen".
U "Am. Srbobranu" srpski
profaSisti'grlato izbacuju pa-rol- u:
"Mi smo za Drazu ako
nije erven!"... na Sta su im
jugoslovenski iseljenici-anti-faSis- ti
odgovorili: "Mi smo
za Drazu jedino ako se on
stvarno bori protiv okupato-ra!"
U to vreme "Am.Srbobran"
objavljuje u crnom okviru
takozvani "Memorandum"
srpsko pravoslavnog vladike
Venijamina ирибеп петаб-ko- m
generalu Dankelmanu,
komandantu okupirane Srbi-j- e,
o pokolju Srba u NDH. Za
te strasne zlo6ine "Am.Srbo-bran"
ne optuzuje ustaSe,
nego bez izuzetka, sve Hrva-t- e.
Tada "Srpska narodna od-bran- a"
odnosno J. Du6i6
skoro svakodnevno, kroz
"Am.Srbobran" otpo6inje hi-steri- 6nu
propagandu i pravu
hajku ne samo protiv Hrvata,
kao naroda, nego i to sa
пагобШт besom, protiv svih
jugoslovenski orijentisanih
Srba, nazivaju6i ih izdajica-m- a
i otpadnicima od srpstva,
koje kao "pravoslavne Hrva-te- "
treba javno zigosati.
(Nastavlja se)