Zwilazkowiec Alliancer, December 12, 1943

              POWi
iniaif
etanie M
n ca
ziem
' iai
otni
dale
i lCl 'om
:czf
Jan
Wilł
WIR
Sy
nu
ta
ie
la
je
lakj
7m
-- Is-vs
est
li
JOt
3- -
Vi
A
i)
le
le
a
r
Nr 50
KĄCIK DLA
PISZE BARBARA GŁOGOWSKA
MAŁGORZATKA OŚMIOLATKA
Jak Małgorzatka Wyobraziła Sobie że ją
nie boli Ząbek
Oj źle naszą Małgorzatka
Siedzi swoim pokoiku
Już rana 'Dom jest cały
Pełen płaczu jej krzyku
Boli ząbek ból nie wielki
płacz wcale nie pomoże
Próżno mama uspakaja
tłumaczy jej jak może -- %-
Miała właśnie koleżanką
Bawić parku się lalkami
A tu ten nieznośny ząbek
Zepsuł wszystkie piękne plany
Tatuś rzekł: "Wymyślasz zawsze
Różne historje dowoli
Więc wyobraź sobie teraz
cię wcale ząb nie boli"
Małgorzatka łzy otarła
chwileczkę pomyślała ź
za chwilę już gotowa
Do parku się wybierała
Potem omu przy obiedzie
Rozmawia miło wesoło
Czasem tylko westchnie cicho
Czasem bólu marszczy czoło
Tatuś patrzy na dziewczynkę
do mamy mówi cicha
tego jej wyobrażenia
Przecież jest jakaś pociecha"
wcale nie czuje bólu
Nasza mała Małgorzatka
Prawda jaka dzielna była
Choć dopiero ośmiolatka
Dzieci Polskie u Maha radży
11
it
J
Tylko w bajkach dotąd czy
tały dzieci polskie pałacach
indyjskich książąt mahar-adżów
Tylko bajkach sły
szały Indjach kraju dżun-gl- t
słoni tygrysów ludzi
białych szatach Któżby pomy
M że Indje staną się kraj-em
bardzo bliskim pałac
rnaharadży dachem nad gło-wą?
A tymczasem maharadża
Nawanagaru (kto znajdzie
tę prowincję na mapie?) za-prosił
do swojej posiadłości
5000 sierót polskich ewakuo-wanych
Rosji Sowieckiej
elJ
I
'
Hm)
V (
—
z
~ w - - —~~ - -
od t --_" i
— "ir '
I
I
z
w
l
- s że
I '
I ' "
w
'
w
I z
"Z
I
" ""
o
—
w
o
i w
a
z
i
w
s~
Zbiedzone wygłodzone częs-to
chore dzieciaki po wielu
wędrówkach z różnych stron
Rosji po najrozmaitszych e-tap- ach
męczącej podróży
przez nieznane kraje znalaz-ły
się nagle w książęcej siedzi
bie maharadży Założono im
obóz nad brzegiem oceanu i
szkołę w jednym z pałacyków
księcia W tej szkole dzieci w
czą się po polsku jak praco
wać dla Polski Odżywiono
je odchuchano a jak kto był
chory to wyleczono i teraz to
5-c- io tysięczne towarzystwo
żyje sobie wesoło w obozie
Oczach
£fivei4P
ŁP~L2~a OS
Wtytebwrfs
talowych
— Tam rozstrzygał się los Gilberta
— Jak pan sadzi czy ułaskawią go — spytał dyiektor
— Nigdy w świecie po takim skandalu zgilotyinzują go
tembardziej chociażby był naprawdę niewinny Sprowadzą
poprostu nowego kata zanim tamten przyjdzie do zdrowia
Zaledwie prefekt opuścił gabinet dyrektora policji gdy
wręczono temu ostatniemu czyjąś kartę
Spojrzawszy na nią Prasville na mogi w&uiu ov --
okrzyku
— To już przechodzi granice na honor to przechodzi gia
nice
Na karcie wypisane było nazwisko prywatnego deteKtj- -
va — Lucjana Nikol
Pized udzieleniem posłuchania tak niebezpiecznemu gos
ciowi dyrektor przedsięwziął wszelkie środki ostrożności
Wydobył z biurka dwa nabite browningi położył je obok
siebie przykrywając je od niechcenia papierami następnie
zaś-poPioaznuiemiLałarstiięg ź-e swrzyemkł sdeokretnairezgeom r Przyjmuję t-u za
„„1 _---if- __: „™ ncnhi-ctrś-ć która wyise po- -
winna z gabinetu z kajdankami na ręku Posłuchanie po-trwa
zapewne długo Weź pan wszystkich inspektorów pc i
cyjnych jakich tu masz pod ręką i bądźcie w P°£towiu
na pierwsze brzmienie dzwonka wpadniecie tu wszyscy z
rewolwerami w ręku i otoczycie tego zucha
stanowczo brać żywcem Czy zrozumiałeś mnie pan
— Zrozumiałem panie dyrektorze
W pięć minut pdtem sekretarz domós dyskretnie swemu
Przełożonemu że wszystko stało się podług jego woli
Dyrektor usiadł przy swojem biurku dotykając nie-znacznie
_- -i
brawmngow rzekł do sie-bie:
ukrytych pod gazetami
— No! teraz czekam na ciebie panie Nikol — a w duchu
uzupełnił jeszcze myśl swoją w następujący sposób
weźmiemy wraz z Usta Je-żeli
- Jeżeli ma z sobą listę go
jej nie ma weźmiemy g6 bez listy W każdym razie bę-dzie
to zwycięstwo rzucające na mnie świetny Diash
OSTATNIA WALKA
- Nikol! - rozkazał sekretarz Wprowadzić tu pana
Pan NikTol wszedł do gabinetu krokiem nieśmiałym u- -
siadł swoim zwyczajem na brzeżku krzesła i rzekł cichym
melodyjnym głosem:
"ZWIĄZKOWIEC" GRUDZIEŃ (DECEMBER)
DZIAŁ
Wielka Polka Maria
Treść przemówienia Igna-cego
Złotowskiego byłego do
centa Unhuersytetu Warsza
wskiego wygłoszonego z oka
zji 76-t- ej rocznicy urodzin
Marji Curie - Skłodoioskiej
Pr oj Złotowski wykładający
obecnie w Vassar College w
Ponghkeepsie N Y był ucz-niem
Skłodowskiej i dlugolet
nim współprucowiiikiem In-stytutu
Radowego rodziny
Curie w Paryżu
"
Imię Marji Skłodowskiej-Juri- e u
której 76-t- ą locznicę
urodzin obchodzi w dniu dzi-siejszym
cały świat cywilizo-wany
jest nietylko najpięk-niejszym
symbolem dla potę
7nej siły geniuszu polskiego
w walce o lepsze jutro dla ka
zdego człowieka nie tylko je
szcze jednym świadectwem
więzów kulturalnych łączą
cych Polskę z Ojczyzną Mar- -
ylianki nie tylko przypom
nieniem udziału wniesionego
pi zez uczonych polskich do
dorobku międzynarodowego
skaibca wiedzy lecz przede-wszystkiem
dowodem niezłom
nego charakteiu myśli pols-kiej
której nie potrafiła stłu
mić nawet stuletnia niewola
podzielonym na dzielnice jak
miasto Pomiędzy dzielnicami
są ulice i drogi a przy dro-gach
krzewy i drzewa sadzo-ne
przez same dzieci które da
wniej tak samo sadziły drzew
ka w Polsce Nad obóz codzien
nie i uroczyście przy rannej
pobudce wciągany jest na wy
soki maszt sztandar Polski z
Białym Orłem
Po zagospodarowaniu się
dzieci w obozie odwiedził je
Maharadża Była to wielka u-loczy- stość
dla naszej groma-dy
Główna aleja w obozie o-chizc- zona
jego imieniem i po
stanowiono że tym samym i-mi-eniem
zostanie nazwana je
dna z ulic w Warszawie
Te dzieci polskie poznają
kawał świata prawda? Gdy
powrócą do Polski będą mia
ły o czym opowiadać
Czy
do Paryża
psuł w
KOBIECY
Curie -- Skłodowska
Nahajki żołdaków cars-kich
widmo cytadeli warszaw
skiej czy nawet groźba zesła
nia na daleki Sybir nie zdoła
ły zahamować pędu do wie-dzy
kilkunastoletniej Marji
Skłodowskiej która zeszcze-ly-m
umiłowaniem prawdy
kształtowała swój umysł wie
iząc w ostateczne zwycięstwo
sprawiedliwości nad brutal-ną
siłą
Dlatego też dziś kiedy wol
la nauka polska podobnie jak
schyłku ubiegłego stulecia
— znów istnied może tylko po
granicami naszej Ojczv
ny kiedy szeregi uczonych
polskich są dziesiątkowane
przez oprawców" hitlerows-kich
kiedy młodzież nasza
tak jak Maria Skłodowska i
H rówieśnicy zdobywa okru
diy wiedzy pod groźbą bezli
losnej zemsty najeźdźcy my
wszyscy czcząc tu na wolnej
ziemi amerykańskiej pamięć
Marji Skłodowskiej - Curie
największego dobroczyńcy lu
dzkości jakiego wydała kiedy
kolwiek ziemia polska chyli
my czoła przed bohaterst-wem
tych ludzi którzy zapła
ciii życiem własnym lub pła-- c
niewypowiedzianymi katu
ssami w więzieniach ujarz-mionych
krajów Europy za
chęć służenia wolnej i nieza-leżnej
nauce
Marja Skłodowska nigdy
nie zapomniała lat niewoli W
kierowanym prze nią Insty-tucie
Radowym w Paryżu
(najdowali zawszę przytułek
uczeni z całego świata którzy
dla jakichkolwiekbądź powo-dów
nie mogli pracować w
swych krajach ojczystych
Spajając w harmonijną ca-łość
wyniesiony z domu rodzi
:óv ideał niepodległości i wol
ności narodowej z pięknymi
tradycjami swej
Ojczyzny — Francji trady-cjami
braterstwa i równości
wszystkich ludzi Maria Skło
dowska łączyła gorące przy-wiązanie
do Polski ze szczerą
miłością do wszystkiego co
ludzkie — bez względu na ra
automobilem który się ze
— Przyszedłem tu dla ukończenia rozmowy którą przer
waliśmy wczoraj w punkcie dość ciekawym
— Pozwoli pan — odparł dyrektor — za małą chwilę bę
de panu służył
I wyszedł do przyległego gabinetu dla porozumienia się
laz jeszcze ze swym sekretarzem
Obsadzić żołnierzami korytarze i schody rozkazał —
Z tvm człowiekiem niema żaitów gotów sprowadzić tu ca
łą swoją bandę
Powrócił następnie i rozsiadł się wygodnie w fotelu przed
biurkiem jakby miał zamiar prowadzić długą rozmowę
— Mówiłeś zatem panie Nikol? — zaczął niedbale
— Mówiłem panie dyrektorze że chcę prosić o przebaczę
nie z powodu iż nie stawiłem się wczoraj Miałem różne
przeszkody Przedewszystkiem hrabianka de Mergy
— Tak wiem hrabianka była rozdrażniona a pan stara
łeś się ją uspokoić _ w Jctnfip tak Pan dvrektor lest dobrze powiadomio
ny a przytem i sam potrzebowałem spoczynku
Co za bezczelnaśc — pomysiat ciyreiuor Kiury wituiiai
„„„:„ AnUr-7- a n nnnrpi wnlpp ktocznnei nrzez Arsena z lo- -
katoiami owej kamienicy z której wysokości dokonał swe
go zamachu
Drażniło to pana dyrektora że mniemany Nikol krąży wy
mijajaco zamiast przystąpić prosto do rzeczy
— Przyrzekłeś mi pan jeśli się nic nie stanie wydrzeć od
Daubrecque'a jego sekret
— Przyrzekłem ale na nieszczęście uauDrecąue uyi nie
obecny
— tak V
Wyprawiłem go
drodze
przybranej
A więc masz własny auiomoDii panie imui auwayi
szef policji uśmiechając się przebiegle
Clnro mival-n- o nllrtłfl KlITlHPm 10 TirZV UK1£ 1 Z U£UXll
prawie Na nieszczęście samochód nie przybył na czas Pa
nowie nie chcieliście odłożyć egzekucji dlatego więc
— Cóż dlatego?
— Musiałem użyć innego sposobu
— Jakiego?
Ależ panie dyrektorze zdaje mi się że pan wie o njm
równie dobrze jak ja że pan sam był świadkiem
— JaMo?
— Byłeś pan przecie na placu egzekucji widziałeś jak
Vaucheray padał ranny śmiertelnie jak następnie kat otrzy
mał postrzał w ramię co uniemożliwiło mu dokonanie egze
kucji na Gilbercie
Co? co? Więc pan to uczynił? Pan śmiesz się przyznać
do tego? — wołał dyrektor ogłuszony tak wielką bezczelno
ścią
p0 głębszym namyśle przyznasz mi pan sam panie
dyrektorze że nie miałem przed sobą innej droi Zabiłem
12 — 1943
sę kolor skóry — narodowoś
ci lub wyznania Nie jedną
łzę by przelała gdyby wiedzia
Ja że dom na Nowolipkach w
Warszawie —: w którym uro-dziła
się był pewnie jednym
z tych które spłonęły na teie
nie ghetto warszawskiego ja
ko symbol barbarzyńskiej ide
ologji faszyzmu
Ufając że jednym z naczel
nych zadań nauki jest poprą
wa warunków bytu każdego
człowieka nigdy nie od gra--
dzala swej pracy naukowej
od zagadnień politycznzych
czy społecznych Niezwykle
czynna naN terenie Międzyna-rodowego
Biura Współpracy
Intelektualnej w Genewie
starała się o osiągnięcie po-przez
wiedzę wzajemnego zro
zumienia pomiędzy wszystki-mi
narodami zrozumienia
kfóreby zabezpieczyło światu
pokój
Wnet po wybuchu wojny w
1914 roku Marja Skłodows-ka
organizuje z własnej ini-cjatywy
pierwszą w historji
medycyny specjalną służbę
rentgenologiczną dla francu-skich
szpitali wojskowych
Lecz nie dość na tym odkry
te przez Marję i Piotra Curie
zjawisko promieniotwórczoś-ci
okazało się nie mniej cen-nym
niż promienie Roentge
na narzędziem do walki w o- -
bronie życia ludzkiego W ro
ku 1915 Marja Skłodowska-Curi- e
rozpoczyna masowe sto
sowanie radu dla celów leczni
czych torując drogę do wspa
niałych osiągnięć tej nowej
gałęzi medycyny zwanej ra-dioterapią
dzięki której mil
jony istnień ludzkich zostały
już uratowane W rozsianych
po całej kuli ziemskiej Insty
tutach Radowych widziała o-- na
potężne ogniwo łączności
pomiędzy cierpieniem człowie
ka i samarytańską rolą nau
ki
Wszystkie te Instytuty ob-darzała
prawdziwie macierzyń
ską opieką Lecz jeden tylko
uVażała za swą chlubę — był
t0 Warszawski Instytut Ra-dowy
przy ulicy Wawelskiej
Maria Skłodowska - Curie by
ła jedynym dotąd uczonym
odznaczonym dwukrotnie naj
wyższą nagrodą za pracę na
ukową — Nagrodą Nobla
Nie czerpiąc żadnych zys
Vaucheray'a bo ten po stokroć
i : l
I oddałem mu jeszcze przysiugy
wstręt żywił on do gilotyny Co
sam na sam chociażby nawet
parł skromnie
nich zbudził mnie
ma
Zatrudniamy jednych
ków materjalnych ze swych
odkryć oddając wszystkie
metody badawcze bezintereso
wnie na użytek publiczny Ma
ria Curie przez całe swe ży-cie
jednej tylko służyła spra-wie:
przez naukę ku lepsze-mu
jutru Wszystko co czyni
ła czyniła z myślą o szarym
człowieku
Na dwa miesiące przed
śmiercią w kwietniu 1934 ro
ku Marja Skłodowska - Cu-rie
rozmawiała ze mną o Pol
sce Jedno miała tylko marze
nie: dożyć dnia kiedy nauka
polska kwitnąca na wolnej
polskiej ziemi będzie rękoj-mią
dobrobytu i równości
wszystkich żyjących w Polsce
ludzi Nie sądziła że tylko nie
spełna sześć lat dzieliło dzień
ten od chwili gdy nauka pol-ska
została rozgromiona
przez baibarzyńców hitlero-wskich
Trudno dziś jeszcze
objąć umysłem ogrom zadań
związanych z odbudową gma-chu
wiedzy polskiej niszczo-nej
przez t najeźdźcę z iście
morderczą systematycznością
Składając hołd pamięci Ma-rji
Skłodowskiej - Curie ślu
bujemy że' wierni wzniosłym
ideałom naszej rodaczki nie
spoczniemy dopóki w odro-dzonej
Polsce demokratycznej
nauka i technika nie da wszy
stkim ludziom równego pra
wa do wolności i osobistego
szczęścia
Zakład Stolarski
"PLAŻ A"
Toronto Ont
532 Dundas St W — EL 0723
Właściciel Góral z Zakopanego
Mistrz Stolarski
Józef Cholek
Zakład pracuje systemem zme
chcTii70wanym — Wykonuje
wszelkie roboty w skład stolar
stu a wchodzące: Szaty StoJy
Okna Drzwi etc
Robota staranna i wykończona
na śmierć zasłużył a i tak
-- wJl~o nynni inwonivn inki _—
się tyczy Gilbeita który jest
w środku zabudowań policyj
przemocą przynaglając do
tych samych ludzi panie dy
absolutnie niewinny nie mogłem na razie ziuuiu um m
nic innego piócz odwleczenia egzeKUCji uaiem w wn uj
sób wszystkim czas do namysłu Sobie panu prezydentowi
rzeczypospolitej i prokuratorowi Cóż pan myśli o tern pa
nie dyiektorze?
Pan dyrektor myślał wiele rzeczy a przedewszystkiem
tr van wiimi mn m'fkiplnv imnfit i że nrzebywanie z nim
nych nie należy do najfoezpieczmcjszycn rozrywe
Mir&io rpk! crłnśnn — żp nbv trafić z tei odległości
człowieka którego się chce zabić i zranić drugiego którego
się miało zamiar tylko zranić trzeba mieć djabelnie wpraw
ne oko i djabelnie wprawną rękę
Miało sie iuż trochę praktyki panie dyrektorze — od
Nikol
KnrlrP nnzatnm że musiał nan iuż dawno opracować
plan opanowania domu na wypadek egzekucji
— Ależ nie wcale nie jest pan w męcizie panie uymuu-rz- e
Myśl dostania się do tego domu przyszła mi dopiero w
ostatniej chwili gdy zbudziłem się z krótkiego snu na jaki
sobie pozwoliłem dia odświeżenia umysłu A jeszcze jedno
Mam doprawdy żal do pana panie dyrektorze za dziwacz-ny
pomysł stawiania u drzwi moich dwunastu policjantów
i to w chwili gdy zależało mi najbardziej na pośpiechu Na
c77oócin miniom w&rńA nifłi nam nrzviaciół a nawet ie- -
den z prawie
czynu
Co? co? — zawołał dyrektor czerwieniejąc z oburze- -
— i
rektorze Stara to taktyka która wychodzi na dobre obu
stronom No ale uspokój się pan nie wszyscy twoi podwla
dni stoją na moim żołdzie To też dlatego zmuszony byłem
przebiec pięć piąter po tylnych schodach i wyjść przez dom
sąsiedni wychodzący na drugą ulicę Doprawdy m'e było
to pięknie z pańskiej strony przyczyniać mi tyle trudu
— Bardzo mi przykro — na drugi raz to się już nie po
wtórzy — odrzekł dyrektor dostrajając się do wesołego to
nu swego gościa
— Chcesz pan powiedzieć że na dragi raz nie poprzesta
niesz na obsadzaniu strażą drzwi moich lecz ujmiesz mnie
poprostu odrazu i okujesz w kajdany że stanie się to może
zaraz w tym samym gabinecie Cierpliwości panie dyrekto
rze
— Jestem cierpliwy! Sam musisz mi przyznać panie Ni
kol że jestem cierpliwy — ale zwracam twoją uwagę że
odwlekanie egzekucji Gilberta nie ocali mu życia że zosta-nie
on i tak ścięty za parę dni chyba źe -
Stronica 7-- ma
m uu i iłu uu"iK iiiiujm i im iiiiŁiiiiniiy
PRZEWODNIK
HANDLOWY
POLSKICH KUPCÓW
I PRZEMYSŁOWCÓW
W TORONTO ONT
Feliks Bombier
Życiowe Ogniowe Automob
G5 Havelock St LA 6433
Ontario Bread Co
PilcVn Pipknrnia
178 Ossinjtfon Ave L'A 4929!
S Czechowski
Sklep Towarów Spożywczych
678 Uuecn St W U'A ts
Drukarnia
Druki na wszelkie pblrzeby
700 Quccn St W WA 8151
A Gierek
Nowe męskie damskie obuwie
GGO Quccn St W Al G781
F Judycki
Rad ja RowcTy Pralki
G35 Queeu St W- - CL :3583
J Kruiżel
Krawiec i Kxiśnicrz
2783 Dunclas St W LY GI93
Jan Kapiński
ZEGARMISTRZ
1 wsrclka biiuterja na spłaty
1528 Dundas St W KE 5088
Jan Klich
Pici wszorzedna Fryzjernia
G3G Quccn St W Toronto
Jan Kon
ZAKŁAD FRYZJERSKI
915 Qnccn St W Toronto
Józef Lachowicz
Materace 1 Miekie Meble
2755 nundasSt W ŁY 7319
Kaz Miszczuk
DfilicatGsson & Lunch Room'
880 Quccn St W -- Toronto
A Naprawa
"Gioscrnia" i Nabiały
152 Portland St EL 4728
W S Pruszkowski
"fJiosornia i Buczcrnia"
888 Qucen St W ME 9520
Preston Restaurant
Frań J?lcss właściciel
354 Quccn St W AD 4596
Bison Studio
STAR PHOTO STUDIO
Polski zakład fotograficzny
328A YonBc St WA 8403
Szczep Sługocki
Męski i Damski Krawiec
4G5 Quccn St W Toronto
Zofja Smela
Radja Rowery Pralki
799 (Juccn St W AD 3514
Maria Żółtaniecka
Trinily Bulcher & Groccr
894 Quccn St W ME G44G
Udawajcie się po zakupy do
powyższych firm a będziecie
należycie obsłużeni — a naj
ważnicsc że drożej nie
zapłacicie
zttiwyM&tiwjj v? y~''j ''rznyzj
J ARABSKI
Kontraktor Uudowtany
Buduje newe i przerabia surę
budynki Kopie piwnice i wy
wozi ziemię I prac cementowe
728 Richmond St WA 7230
Imm
Na Choroby
Żołądkowe
udawajcie się do sławnego
Thuna Herbalists
PORADY DARMO
436 Quecn StW Toronto Ont
388 Bank St Ottawa Ont
586 Wyondotte St East
Windsor Ont
PROSIMY o adresy Rodaków
którzy jeszcze nie czytają na
szego tygodnika
"ZWIĄZKOWIEC"
V
£
1
li
Jfiicaye Mivy -- MS Sfe-- „ &'' 4s'i AsAiw ''#'ńi:JS&£& £#fi1S lTl ?Z HHB III I I I ml i MKaSB