Nase Novine, September 13, 1978

              (Nastavak iz proslog broja)
Ogri."Tina ve6ina imigranata koja
je u ovim godinama stig I a u Kana-d- u
bila je sastavljena od farmera
koji su trazjli ekonomsku slgur-nos- t.
Mormonci iz Juta (Utah) i
Ajdaha (Idaho) u Sjed. Drzavama
imali su sasvim drugu motivaciju.
Oni su jedno vrijeme bill u politiC-ko- m sukobu sa vlastima u Sjed.
Drzavama oko poligamije.
Zbog toga su najzad moral! da se
isele u jugozapadni dio Alberte
1887, u varoStau koja danas nosl
ime Kardston (Cardston), U roku
od 4 godine, Saka ovih kolonista
podize zajednifiku prodavaonicu,
pilanu, mlin i radionicu sira. Dobro
organ izirani druStveni zivot dopri-no- si stabilnosti naselja. (Ve6 po-slije-- tri godine od dolaska, poliga-mijaseukid- a). Pored spomenutog,
Mormonci su mnogo doprinjeli
poljoprivredi zapadne Kanade uvo-denje- m
navodnjavanja, za'kojim
brzo slijedi gajenje Secerne repe i
industrija бебега.
Dolaskom dva preduzimliiva se-Ija- ka
iz zapadne Ukrajine u Kan ad u
1891. stvara se prethodnica koju
poslije tri godine slijede devet
porodi'ca i naseljavaju se blizu
Stara (Star) u Albert!. Tako je
робео dolazak Ukrajinaca kao re- -
zultat prenaseljenosti, ekonomske
i politicke nestabilnosti u njihovoj
domovinl. 1901. ve6 ih je bilo pet
hiijada i zaslijedecih 10 godima
njihovo doseljavanje postaje prava
poplava, dostizu6i 75.000'. Oni se
brzo prilagodavaju zivotu na prost-rani- m
prerijama od jugoistofine
Manitobe do Edmontona. Ljudi u
kaputima od ov6ije koze, kako su
bill poznati, ubrzo podizu naselja
sa karakteristidnim zgradama po-kriven- im
busenjem, i crKvama sa
okruglim kupolama.
Kfajem 18 i po6etkom 19 vijeka
Holandani dolazeu Kanadu, prvo iz
Sjed. Drzava, kao dio opceg talasa
Ujedinjenih britanskih lojalista, a
zatim sa btvaran jem zapada, u
ve6em broju, zauzimajudi zemlju i
podizuci farme. Ve6 oko 1901. fma
Ih 33.000. Za njih se kale-d- a su
KANADI
O' Kanado zemljo prostranstva
Ljepoti si clala svoj car,
Dala si sve 6vo sto gledam
Dala si strancu na dar.
Nasi putevi utrti su tobom,
Mnoge jos ih krcimo saml.
O, Kanado, simbol i nada
Buducnost svietla koja mnoge mami.'
Kad dodjoh ovdje svemu se divih:
Snijegu, zimi i polarnoj noci;
Gladnome vuku, Eskimu i Indijancu
Divih se zivotu na kanadskom suncu.
Prozirne vode tisucu jezera.
Nepregledne sume, farme i brda;
Rudnici rude i malo ljudi
Sloboda, bogatstvo i bijeda.
Sve sto gledam okolo Ti si
Ti si u bicu, ziva i dises
Ustraj, iako, raznose te bolnol
— Nova majko, zivi nam stalno.
O' Kanado zemljo prostranstva
Ljepoti si dala svoj car,
Dala si sve ovo sto gledam
Dala si meni na dar.
"stanislav" Pavlov
(Iz knjlge "Llrika iz nove domovine")
BWSTStm7;
uveli "strip farming" u juznoj
Albert!. Uskoro se pojavljuju nase-lja
sa imenima kao Edam i Amster-dam,
koja pokazuju porijeklo pioni-ra-naseljeni- ka.
1896. godina bila je ,presudna u
historiji naseljavanja Kanade. Tada
dolazi na vlast vlada Laurler-- a sa
Clifford Sifton-o- m kao mlnistrom
unutraSnjih poslova. Ovaj nastoji
energi6no da privu6e imigrante u
Kanadu. Sa raznlm poduze6ima za
prevozenjezaklju6uju se ugovori za
prebacivanje imigranata iz Holan-dij- e, skandinavskih zemalja, Nje-mack- e,
Rusije, Austro-Ugarsk- e, Finske, Luksemburga I Svicarske.
Za svakog zemljoradnika ill slugu,
kompanijama je bila Ispla6ivana
odredena suma novaca.
U roku od tri godine plan donosi
rezultate. U 1899. poslije dugih
grupa od preko 7.000
uhoboraca (Doukhobors) pristize
u onaj dio Kanade koji 6e kasnije
postati provincija Saskacevan. Oni
se naseljavaju blizu Jorktona (Yor-kton- ),
Tander Hila (Thunder Hill) i
Prins Alberta, zauzimajuci zemlju
koja im je bila data po zakonu za
useljavanje. Ve6 krajem godine
ve6ina porodica je bila smjestena u
ku6e i prva zetva pokupljena."
Razlike u glediStima izmedu
duhoborske grupe i vlade odnosno
pitanja posjedovanja zemlje i os-novn- og
Skolovanja izbijaju ve6 u
samom podetku. Iste 6e bit! uzrok
kasnljim sporovima I raznim trve-nilm- a.
Do prve demonstraclje dola-zi
1903. kada se grupa gollh Duho-borac- a
priprema u njihovom selu
da marsira na Jorkton. Do 1908.
nekih Sest hiijada D uhoboraca koji
su pokazivali teznje za uredenim
zivotom prelaze u Britansku Ko-lumbi- ju, gdje se naseljavaju.
Od 1899. do 1903. broj imigra-nata
iz kontinentalne Evrope bio je
priblizno dva puta ve6i od broja sa
Britanskih otoka. Godine 1903.
Austrija, Madarska, Nema6ka i
skandinavske zemlje daju svaka
viSe od 12.000 imigranata za use-Ijen- je
u zapadnu Kanadu. Ali,
mogu6ncsti za useljenje u Kanadu
nisu postojale samo za Evropljane.
Do 1900, preko 4 hiljade Japana- -
PANORAMA
VANCOUVERA
Ono Je bio Vancouver
na slid u proSlom
broju (strana 3),
all je nepaznjom
izostalo
objaSnjenje. — Ured.
ca se naseljava u Britansku Kolum-bij- u. Prvi Azijci, kao Kinezi, do-la- ze
da olakSaju nedostatak rad-n- e
snage i bili su mahom sas-tavlje- ni
od zemljoradnika, riba-r- a
i drugih radnika. Japanci zbog
konkurencije u Britanskoi Kolum-bi- ji
stvaraju tako zvanl Japanskl
problem". Radini, poduzimljlvi, oni
se brzo srialaze u ribarenju i zem-Ijoradn- ji.
. Pored impresivnog priliva Evrop-Ijan- a, Britanaca i Orijentalaca u
ranijlm godinama ovog stolje6a, i
ulazak AmerikanacaizSjed. Drzava
bio je znatan. U stvarl, za vrijeme
od 1894. do 1904. broj useljenika iz
U.S.A. (159.564) bio je znatno ve6i
od onog sa Britanskih otoka
(137.036). Ameri6ki imigranti su
bili ve6inom farmer) puni iskustva,
sa kapitalom i opremom i oni brzo
doprinose povecanju proizvodnje i
postaju vlasnici ve6ih farm!.
Koristi koie su mogle da se nadu
u Kanadi nisu bile samo priznate
od stranaca. Mnogi rodeni Kanada-n- i
u istoinim provincijama traze
bolje mogu6nosti "na zapadu". U
stvari, mnoge varoSi na zapadu bile
su naseliene u znatnoj mjeri Kana-danl- ma
koji su migrirali sa istoka.
1906. na primjer, Gravel bourg u
SaskaSevanu bio je naseljen Fra-ncuzi- ma
iz Kebeka, koji su se pre-sel- ill na zapad pod vodstvom
svecenika Luja Pier Gravela (Louis
Pierre Gravel), po kome je i naselje
dobilo svoje ime. Kako jetaj porast
ISao moze da se stekne predstava
kada se zna da su dvije nove pro-vinci-je,
Alberta I Saska6evan, obra-zova- ne 1905. VaroSice i gradovi ni-c- ali su izvanrednom brzlnom. Go-dine
1884, Winnipeg je imao 16.694
stanovriika. Ve6 191 1 . porastao je u
grad od 136.035. Iste godine Van-couver
dostlze 120.847 stanovnika.
Navala se i dalje nastavlja. Dece-nij- a
1904.-191- 4. bila je svjedok naj-ve6- eg
pokreta stanovniStva za Ka-nadu
u kome se je kultuma razli6-no- st tako jasno pokazala. Dok je
veci dio naseljavanja bio upucen na
zapad, bilo je doSlo i do znacainog
useljavanja u gradske centre Sirom
istocne Kanade.
Dolazak Austrijanaca nekako se
je podudarao sa raspadom Austro-ligarsko- g
carstva. Poslije 1900.
mnogi pojedini poljoprivrednici mi-grir- aju
u Kanadu, 1911. popis sta-novniS- tva
biljezi preko 44.000 lica
austriiskog porljekla. Mnogi su se
naselili na zapadu, ali ve6i'na je iza-bra-la da zivi u ve6im gradovima.
(Napomena: Medu ovim "Austri-jancim- a" bilo je i naSih ljudi iz onih
zemalja koje su tada bile pod Aus-trijom- .)
U period u 1907-190- 9. uvodi se
novi vid naseljavanja. Tada stize
4.700 Indusa, ve6inom Sika, u Brl- -
Winnipeg (Snlmljeno prlgodom proslave 100-godl§njl- ce fstog)
w vm . мзгчз аавдјц аехжа. .:, в "' w-r- a № оп-- ф т!?- - љ fwjj w е
Zavoljeh Te,
na prvi pogled.
Zanijela me
Ijepota
Tvoja hladna."
Privio sam se
uza Te
dao Ti
dio toplote moe.
Odbapila si me
blagodatima
svoga bogatstva,
aV trazim sredu
jos" srce
mi je prazno.
Ljubavi
srce mi iSte.
Privi me
i cut iel
kcko za Tobom
bilo mi kuca.
Toronto, 1972.
Josip Gabre
tansku Kolumbiju. Grupa je bila
sastavljena od nestrudne radne
snage koja se zapoSljava u mnoge
industrije Sto se tada javljaju na
Pacifiku, naro6ito u Sumskoj.
U prvoj decenijj ovog vijeka dola-z- e znatne grupe z juznih zemalja
Evrope i'Sredozemlja, uklju6uju6i
Jermene, Bugare,-- Hrvate, Grke, Li-ban- ce, Maltezane, Rumunje, Srbe,
Sirijance i Turke. Privu6eni izgledi-m- a
koje im je novi svijet. nudio,
vecina ovih novodoSlih iSIa je za
poslbm u ve6e centre.
Kroz godine pred Prvi Svjetski
rat glavni dio emigrantskog.toka
nastavlja se i dalje iz Britanije u
Sjed. Drzave. Izmedu 1910. i 1914.
preko 1,200.000 useljenika stize u kanadu izovih izvora, dok iz drugih
zemalja oko 440.000.
Austrija, Kina, Njema6ka, Italija,
Poljska, Rusija, skandinavske zem-lje
i Ukrajina znatno doprinose
stalnom toku imigranata koji tada
stize u kanadske luke. Rekord se-dostiz- e 1913. sa 400.870 useljeni-ka.
Izbijanje rata 1914. dovodi do
dramatidnog zastoja. Godine 1916.
broj prijema bio je jedva neSto viSe
od 10% od broja iz 1913-t- e. od
беда tri detvrtine je bilo iz sjed.
Drzava. U stvari, dolazi do okreta-nj- a, narodito iz Britanskih otoka,
jer se sada mnogi vra6aju da uzmu
ибебса u ratu.
(Nastavit ce se)