Zwilazkowiec Alliancer, January 17, 1937

              Stronica 4-- ta "ZWIĄZKOWIEC" STYCZEŃ (JANUARY) 17 — 1937 Nr 3 = 3
#W¥vvvVvWvvMMVMWMvwwyvvww I ' ' ' f ł-- — — -
f "ZWIĄZKOWIEC"
OFFICIAL PUBLICATIOŃ OF THE POLISH ALLIANCE
I
OF CANADA
PublfahM for Every Sunday
ORGAN ZWIĄZKI POLAKÓW W KANADZIE
Wychodzi na każda niedzielę
Rtdehoi J STANIEWSKI
Administrator K J MAZURKIEWICZ
'RENUMERATA:
Roczna w Kanadzie $150
Półroczna SOo
W Stanach Zjednoczonych i Eorople $200
Pojedynczy numer Sc
Printed and PubKshed by Polish Alliance of Canada
Adres:
"ZV ZKOWIEC"
696 Queen St W i-n- to Tel Redakcji EL 8683
VVWWWVWNNAAAA XJXVVrUAAAl~"r"rrll i
Co Należy Mówić o Polsce?
O NALEŻY MÓWIĆ o Polsce wśród obcych? Nieste
ty do dziś dnia o Polsce w Kanadzie wiedzą bardzo
mało lub też bardzo często mają o niej całkowicie
fałszywe informacje Jeżeli weźmiemy specjalnie
pod uwagę teren Kanady 'to spotkamy się bardzo
często z całkowitą ignoracją Polski nawet u ludzi którzy
z tytułu swego wykształcenia powinni mieć pewne poję
cie o Lem ze roisKa istnieje i ze jest oo-mnjuiiuw- em pan
stwem
Jakie przyczyny złożyły się na ten stan rzeczy? Z na-szej
strony przyczyniło się to że byliśmy przez 150 lat po
zbawieni własnego wolnego bytu państwoAyego byliśmy
"wykreśleni z karty Europy i pokolenie starsze zagranicą
aiie miało sposobności dowiedzieć' się z podręczników
szkolnych o istnieniu Polski
Jak wiadomo znajomość geograf ji zwłaszcza w Kana
cizie jest często bardzo powierzchowna co przyczynia się
do tego ze Kanadyjczycy często nie umieją nawet umiej Kco wic Polski na karcie Europy
się języka polskiego przez obcych która sprawia że nie
dostępne są dla nich dzieła polskie że trudno im zapo- znać się bliżej z przejawami życia polskiego g ile nie są
one podane w języku angielskim
Fałszywe informacje o Polsce są spowodowane przez
'wrogą nam propagandę głównie niemiecką lub żydow-ską
która dla celów politycznych szerzy fałszywe wiado
mości o stanie izeczy w Polsce
Jaką uwagę należy przywiązać do szerzenia wiadomoś
ci o Polsce? Co może to mieć za znaczenie dla Państwa
dla narodu polskiego jeżeli cudzoziemcy będą należycie
zaznajomieni z istotnym stanem rzeczy wPolsce?
Zapoznanie 'Kanady z Polską posiada niezmiernie wiel
3rie znaczenie Skoro zagranica zda sobie sprawę z tego1
czem jest Polska współczesna uświadomi sobie jej siłę
rolę jaką odgrywa ona w Europie w postępy zrobione
przez Polskę w dziedzinie politycznej społecznej i gospo
darczej wówczas nie będzie dawała posłuchu wrogiej
propagandzie Wszystkie wrogie wycieczki przeciwko
Polsce wycieczki wyzyskiwane są następnie dla celów
politycznych nie będą miały podłoża na którem mogły-by
się rozwijać Pamiętać należy że momenty natury mo
walnej odgrywają bardzo ważną rolę w pewnych kryty-cznych
momentach naprężeń politycznych Mamy szereg
lirzykładów doniosłego wpływu opinji publicznej w ży-ciu
politycznem
Dla nas Polaków konieczność prowadzenia takiej akcji
jest jeszcze bardziej paląca W kierunku tym szczegól-nie
duże usługi mogą oddać Polsce ci którzy czasowo
przebywają w Kanadzie lub też ci którzy stale tu prze-bywając
mogą istotnie wywierać wpływ na społeczeń-stwo
obce z którem się stykają
O Polsce nietylko należy mówić należy także ją godnie
Teprezentować Od zachowania Polaka 'znajdującego się
w Kanadzie zależy w wysokim stopniu mniemanie ja-3- de
Kanada będzie miała o Polsce Kwestja odpowiednie-go
zachowania się zachowania godności narodowej po- siadanie poczucia że należy się do wielkiego państwa li
czącego 33 miljony mieszkańców państwa przed którem
otwiera się wielka przyszłość jest momentem najważ-niejszym
Jak wielkie szkody mogą wyrządzić zagranicą
Jednostki nieetyczne słyszeliśmy chociażby wre Francji
gdzie kilka napadów bandyckich urządzonych przez Poj
laków potrafiło stworzyć pojęcie polskiego bandyty kto
Te do dziś dnia szkodzi opinji o Polsce W Kanadzie Po-lak
jest tylko ten co pracuje ciężko łopatą w sobotę pije
ii v niedzielę modli się
Propaganda uświadamiająca jest to ta propaganda
którą wszyscy Polacy mogą i winni w Kanadzie uphi--wia- ć
i mają po temu --wszelkie możliwości
"W jaki sposób należy prowadzić propagandę uświada-miającą?
Należy ją prowadzić przy każdej sposobności
z którą się stykamy z obcymi a więc przy sposobności
kontaktów osobistych czy towarzyskich Gdy szereg lu-dzi
przyjedzie teraz do Kanady niewątpliwie nietylko
Polacy ale i cudzoziemcy będą się pytali: jak tam w Pol-sce?
Pytanie to wymaga zapoznania się z faktami doty
czącemi polskiej rzeczywistości
Naprzód pomówimy o sytuacji gospodarczej Odpowia
dając na pytanie: "Jak tam w Polsce?" nie należy ukry-wać
biedy i trudności gospodarczych jakie przeżywa Pol
ska jak to drudzy czynią podkreślając jednak równio
cześnie oczywistyfakt że kryzys gospodarczy ma cha-rakter
ogólno światowy i że w krajach przemysłowych
przebieg jego jest pod wielu względami jeszcze ostrzej-szy
Należy podkreślić że Polska należy do 6-c- iu krajów
które zachowały do dziś dnia walutę złotą obok Francji
Belgji Holandji Szwajcarji i Wioch Utrzymanie walu
ty złotej to znaczy waluty nie ulegającej żadnym waha
--]!
I ŚPIEWAJCIE TO ZE MNĄI
— — — -
Polityczne Obiecanki
Zaczęła się polityka słychać piękne mowy
Obiecanek mamy --wiele do zawrotu głowy
A tu widać coraz gorzej bezrobocie wzrasta
Niema rady bracie miły trza milczeć i basta!
Polityka w sercach ludu nowa wiarę budzi
że z za rogu "Prosperity" spogląda na ludzi
Zaraz będę lepsze czasy prawią o tern wszędzie
Gdy nowi wybrańcy ludu siądą na urzędzie
Lecz tymczasem depresja gniecie nas pomału
Gdzie się zwrócisz widzisz wszędzie łapę kapitału
Kapitał cię bracie goli oni cię wyprali
A nam prawią że to winni temu liberali
W imię prawa miły bracie drą skóry ostatki
Ale za to masz przywilej — opłacać podatki
Tak prawami jesteś skuty niby w prasach w hucie
Lecz ci wolno gdy masz buty kiwać palcem w bucie
Dolarowych króli mamy wielu tu w tej porze
Polityka czoło chyli przed nimi w pokorze
Zawsze od nich coś skorzysta bez wielkiego trudu
A nam prawią źe to wszystko przez lud i dla ludu
Biedak szuka za robotą aż mu puchną nogi
Od fabryki do fabryki idzie kawał drogi
Z zapomogi co rząd daje nie zawsze korzysta
Bo gdy dzieciom o chleb proci mówią "komunista"
Lecz poczekaj no biedaku i ciesz się nadzieją
Że ci jeszcze miłe chwile w życiu zajaśnieją'
Gdy 62 lat skończysz to pamiętaj o tern
Pensję starczą ci wypłacą srebiem albo złotem
Wrócą znowu upragnione stare dobre czasy
I z młodości przyciągane znów popuścisz pasy
Lecz nim zaczniesz żyć jak burżuj używać dostatku
To kostucha machnie kosą powie: pójdź tu bratku!
Ile Jest Polaków w Świecie?
W biurach rządowych w War-szawie
stwierdzono ostatnio że
za granicami Polski znajduje się
prawie dziewięć miljonów Pola-ków
którzy wywędrowali z ojczy
zny w świat za chlebem Niemaiza
kątka na kuli ziemseikj gdzieby
nie można spotkać Polaków jOd tundr syberyjskich po rozpalone
piaski Afryki i Australji wszę-dzie
znajdziesz polskich emigran-tów
Wychodźtwo polskie podzielono
na europejskie i poza europejskie
W krajach europejskich najwięk-sze
skupienia polskie znajdują
się w Niemczech — półtora miljó
na — iw Rosji gdzie zamieszku-je
1300000 Polaków Na Ukrai-nie
800000 na Białorusi 300000
naLitwie 250000 w Czechoslof
wacjr 200000 " 4 "W ''krajach poza europejskich
największe skupienie polskie znaj
duje1 się w Stanach Zjednoczo- -
nych gdzie jest około 4500000
Polaków Potem następuje Brązy
Ija z 200000 potem Kanada ze
100000 W dalekiej Australji za-mieszkuje
przeszło 3000 Polaków
Jeśli chodzi o zorganizowanie
wychodźtwa polskiego najlepiej
sprawa przedstawia sio w Stan
Zjedn Francji i Niemczech Mi-mo
prześladowania w wielu kra-jach
nasi Rodacy nie rezygnują
z pracy narodowej na obczyźnie
Duch polski jest silny Nie zała-muje
się i umie przeciwstawiać
się fali wynarodowienia
W najdalszych zakątkach świa-ta
polskość wydatnie podtrzymu
je duchowieństwo Katolickie Je-mu
zawdzęicza się więc przede- -
wszystkiem to iż dotychczas wje
lomiljonowa rzesza naszego " wy
chodźtwa nie zapomniała języka
polskiego Wśród duchowieństwa
polskiego" na' "wchodźtwie ' jst
mało takich 'kapłanów 'którzy al
bo'o!pielęgnowaniu języka polskie
goj wcale nie dbają albo nawet ce
Iowo język tenrugują z kościoła
i szkoły parafjalnej
niom zawdzięcza Polska wielkim wysiłkom Zawdzięcza
ona to redukcjom budźttowym Świadczy to z jednej stro
ny o konsekwentnem działaniu Polski z drugiej o ofiar-ności
i patrjotyźmie szerokich mas społecznych w Polsce
Do postępów gospodarczych które należy podkreślić
wobec zagranicy należą dalej: budowa Gdyni i usamo-dzielnienie
naszego handlu zagranicznego od pośrednic-twa
obcego a zwłaszcza niemieckiego Poczyniliśmy rów
nież duże postępy w dziedzinie rozwoju produkcji prze-mysłowej
Omawiając kwestje gospodarcze należy następnie
zwrócić uwragę zagranicy na wielkie możliwości rozbudo
wy gospodarczej istniejące w Polsce Możliwości te wyni
kają w pierwszym rzędzie z posiadania wielkich zapa-sów
surowców Naprzykład zapasy węgla które dziś je
szcze nie są eksploatowane wynoszą 62 miljardy ton t j
dwa razy więcej aniżeli we Francji zapasy ropy 160
miljonów ton soli 6 miljardów ton rudy żelaznej 165 mil
jonów ton Obok bogactwra surowcowego istnieje obfi-tość
rąk do pracy spowodowana silnym przyrostem lud-nościowym
Poziom zbytu jest-- jeszcze stosunkowo nie
wielki i stąd wypływają diiże możliwości rozszerzenia
konsumeji
Drugim momentem który niewątpliwie zapewni w przy
szłości Polsce stanowisko mocarstwowe w świecie jest
moment ludnościowy W Polsce spotykamy wielki przy-rost
ludności Rocznie przybywa 400 do 500 tysięcy ludzi
tj j 14 do 1S pro mille Jesteśmy dzisiaj jednym pań-stwem
w Europie poza Rosją gdzie napotyka się to zja
wisko Wysoką cyfrę wykazują jeszcze Włochy i kraje
bałkańskie
W okresie od r 1921 do r 1933 t j zaledwie w ciągu
12 lat ludność Polski wzrosła z 27 do 33 miljonów t j o
6 miljonów Polska zajmuje1 dziesiaj szóste miejsce wlSu
ropie pod względem zaludnienia i również szóste miej-sce
pod względem obszaru Zjawisko przyrostu ludności
świadczy o sile narodu chociażby dlatego że na Zacho-dzie
Europy spotykamy zanik tego przyrostu Polska na
leżąc do rasy słowiańskiej jest narodem przed którym
istnieje wielka przyszłość
Z kolei poruszyć należy prace dokonane przez Pań-stwo
Polskie od czasu jego powstania a zwiaszcza w cią
gu ostatnich kilku lat Wojna poczyniła w rolnictwie pol-skim
straszne zniszczenie Cztery miljony hektarów zie-mi
rolnej oraz olbrzymie ilości inwentarza uległy znisz
czeniu Na odcinku tym dokonaliśmy wielkiego dzieła
odbudowy Znaczne postępy poczyniliśmy w dziedzinie
szkolnictwa Zaborcy świadomie nie kształcili ludności
wiedząc że najłatwiej będzie im panować nad nieuświa-domionym
elementem Pozostawili nam w spadku 38 pro
cent analfabetów Postawiliśmy w ciągu 10 lat 27000
szkól dla 3 i pół miljona dzieci W dziedzinie reformy ad
Kultura Wsi Polskiej
W maju ub roku odbyła się w
Warszawie z inicjatywy rządu
w myśl hasła: "frontem do wsi"
narada poświęcona zagadnieniom
kultury wsi Na konferencji tej
kilka dni trwające wygłoszono
wiele pięknych i mądrych przemó-wień
i referatów i wiele dyskuto
wano na specjalnych komisjach o
znaczeniu kultury wsi o młodzie
ży wiejskiej o gospodyniach wiej
skich- - o gospodarstwach wiejskich
o postępie itp
Uczestnicy konferencji ubolewa
li że trudno jakoś wykrzesać silę
zbiorową któraby pozwoliła zaspa
kajać materjalne i duchowe po-trzeby
wsi że dla dźwignięcia
kultury mas wiejskich na wyższy
poziom brak środków materjal-nyc- h
że dalej — jeszcze bardziej
niż środków materjalnych brak
nam w Polsce odpowiednich ludzi
planu i kierownictwa któieby zaj
mowało się kulturą wsi
Zaprojektowano więc dla zapo-bieżenia
złu aby powołać do ży-cia
specjalny urząd instytut któ
lyby zajmował się naukowym ba
daniem kuljury wsi i opracował
metody pracy nad postępem kul-tury
wsi
Był to jedyny wyraźny i jasny
postulat- - jaki wysunęli działacze
sanacyjni na omawianej konferen
cji Z powodzi słów i frazesów bo
wiem nic więcej konkretnego nie
można było wyłowić i ani rusz
nie można było zorjętować się ja
ie właściwie kroki zostaną podje
te by przeciwdziałać dalszemu
szkodliwemu dla całego państwa
upadkowi wsi
Owocem szumnej narady stał
się — nowy urząd Pod koniec
września został też istotnie urznd
ów powołany do życia i nazywa
się: "Państwowy Instytut Kultu
ry Wsi" Zadaniem jego ma być—
jak mówi dekret — badanie za-gadnień
związanych zkulturą wsi
i opracowanie metod pracy nad
podniesieniem tej ikultury
W tej chwili instytut ten orga
nizuje się
Ażeby podnieść kulturę wsi nie
wystarczy powołać do życia choć-by
10 urzędów Pracy nad podnie
sieniem kultury nic dokona jeden
instytut jeśli nie nastawimy ca-łej
polityki państwowej na wieś i
na rolnictwo jako podstawę gos-podarstwa
narodowego w Polsce
Nie trzeba zbyt daleko poszuki
wać nowych dróg pracy nad kultu
rą mas chłopskich Drogi te są
znane i wskazuje jo od dawna —
potężniejący z dnia na dzień ruch
ludowy Nie pomogą żadne nowe
systemy i sposoby- - jeżeli się nie
sięgnie głębiej i szerzej do pod-staw
naszego ustroju gospodarcze
go i politycznego i nie przebuduje
gruntownie całego życia jak tego
domaga się samodzielny ruch
chłopski
Pierwszym i najważniejszym
bodajże warunkiem podniesienia
się wsi d0 poziomu jaki już daw
no osięgnęła wieś w innych kra
jach musi być demokratyzacja u
stroju politycznego i gospodarcze
go i przywrócenie tern samem chło
pom należnego im miejsca w pań
stwie
W państwach w których od lat
istnieje demokracja polityczna i
gospodarcza dokonał się wspania
ły rozwój kultury wsi Z drugiej
zaś strony dzieje nasze wskazują
źe dawne czasy pańszczyźniane
kiedy chłop żył w nędzy i w zależ
ności od pana hamowały rozwój
wsi Trzeba więc stworzyć przede
wszystkiem pomyślne warunki dla
podnoszenia się wsi na wyższe
— To na razie
szczeble kultury Żeby kultura mo
gła się stać udziałem szerokich
warstw chłopskich żeby mogła ob
jąć swym zasięgiem każdą wieś
gdzie drzemią niepobudzone pic?
wiastki zdrowej rodzimej kultury
chłopskiej — musi się do gruntu
przeorać stosunki w państwie --- ?
stosunki zarówno polityczne jak l
też i gospodarcze $
Zmienić trzeba też koniecznie i i:
pobudzić nasz samorząd który za V
miast być szkolą życia społeczne
go i zamiast podnosić wespół z jj
państwem materjalną i duchowa &
kultuię tej ludności — został spro
wadzony do roli urządu załatwia
jącego papierki i nie liczącego się
najczęściej z wolą i potrzebami
szerokich rzesz ludowców A któż
inny jak nie właśnie samorząd
gminny i powiatowy jest w pierw-szej
linji powołany do rozwoju i
dźwigania wsi na wyższy poziom?
Ale żeby samorząd mógł spełnić
swe zadanie trzeba go przywió-ci- ć
ożywić usamodzielnić' odbiu
rokratyzować i oprzeć w drodze
uczciwych wyborów o szerokie rze
sze
To samo z samorządem rolni-czym
Polityka jaką zastosowano
przy wyborach do Izb Rolniczych
spowodowała że większość z nich
opanowali obszarnicy a chłop zo
stał odsunięty od samorządu roi
niczego i przez to uniemożliwiono
mu współpracę nad podnoszeniem
rolniczem wsi Jak długo klasa
chłopska nic wejdzie w życie po-lityczne
i gospodarcze kraju tak
długo niemożliwe będzie rozpo fby
wszechnianie ria wsi kultury naro
dowej i ogólnoludzkiej Na każ-dym
polu czy to oświaty rolniczej
czy też w dziedzinie szerzenia kul
tury ogólnej na wsi będziemy się
zawsze spotykali z jak naj opla-kańsze- mi
wynikami Pokazało to
już życie
Jak długo też rolnik wywozić'
będzie na rynek zbożeza bezcen t
jaK atugo Dęazie aziem zapaua
na cztery części- - jak długo będzie
!do
się uginał pod ciężarem długów f£?
podatków i kartelowych
długo zamiast zbliżać
tury będziemy oddalać ffi
Przytoczone przez oblicze f"rn
nlainż Curzytka wykazały że w
cif
eh
sz:
cić
tom
ka
łcz
fce bh
nic
cen tak i-- tw(
się do kul &"!
się
nas
t-nflł-lnłn
nVilnrolrirti imlnłn oia
grosze dzionnie wyżywienie 'Ńa
dnej osoby źe rodzina chłopska jpii
siedząca 10 hektarach ziemi Cgi
może wydać środki do prania ser
zaledwie 1 93 ciągu całe PVa
roku
SY
Rozprawianie tych warun-- jjV
kach o podnoszeniu kultury wsi 'C1
będzie pustą gadaniną jeżeli przejr
dewszystkiem nie podniesie sieny„'
wsi pod względem gospodarczym ?!
Wieś polska- - wykazuje dużą tec40!
żyzne i ma ambicję zwłaszcza Pal'
młoda wieś dokonać własnym Taby
siłkiem przebudowy iycia wsiowe i być
od podstaw Zorganizowana ff JJ
ruchu ludowym budzi u
świadomość polityczną i społeczi'?
i nr7vcrntnwiita sto vvtrwn! bllt
CZi
J1C
1
ji
ijt
OO Mr
na je
na
na
zł gr w
go
w
go
dn
dowy silnej i zdrowej demokracji £ 8tw
na której oprzeć się musi życie po)itrz
lityczne i kulturalne wsi T£ £271 '-J-bis'
Chłop polski nie widząc z ni-- f --wjj
kąd pomocy nie czekając już cnt
dów i zbawienia zzewnątrz — a'epdzii
bierze swoje sprawy w swoje ręcIpra
by poprzez organizację i wJ'w('ln2
rżenie jedności
skiej — lepsze jutro jcttr
Muszą o tern pamiętać wszFscIfswe
ci którzy chcieliby prowaU'tg
wieś na swoia modłę i którzy bcJisj
nnriipntrw-ni- C mptndi i
pracy nadi kulturą wsi
R
stworzyć
' St"lOSOtJraLjfc Ł1DO-- R tjak
M K giaćf
fidze — mnti
ministracji poczyniliśmy wielkie postępy feg
Mówiąc o pozycji politycznej Polski w Europie należjljfj
nodkreślić że Pnlsfcn stnnwi P7nrnil-- rńwnnwntri W Eti&sje
rODie że Polski hvlv wiplk--n nipsnraiedliV0r3i
cia Dzisiai Polska chroni Eurone z iednei strony nrze
wpływami Wschodu a z drugiej stanowi przeciwwac--j
ma suy i potęgi iMiemiec Stad tez państwa zachodnie
zwłaszcza Francja zainteresowane sa we wzmocnieni
Polski jako czynnika równowagi w Europie środkowe--!
wschodniej
wystarczy!
~-a-K&i£!4gafc-
!M&r-
"dń H£
ciw
5
świadomej chłop-fiMz- i
rozhionr Wlfl
śrni
A
Hiob
fclci
¥S§