Zwilazkowiec Alliancer, July 02, 1958

              im
t
STR 2 "ZWIĄZKOWIEC" LIPIEC (Juty) środa 2 — 1958 NR 52
Prlnted for every Wednesdajr tai Saturday by: "Związkowiec" (The Alliancer) Tel LE 1-24- 92
POLISH ALUANCE PRESS LIMITED
Ore&n Związku Polaków w Kanadzie wydawany przez Dyrekcje Prasowa
fitdaktor F Clogowikl Kler Drukarni K J Mazurkltwlcz Kler Adm R Frlkkt
P RENUMERAT A
Roczna v Kanadzie $600 1 W Stanach Zjednoczonych
Półroczna $350 innych krajach $700
Kwartalna $2 00 1 Pojedynczy numer 10?
1475 Oueen Street West — Toronto Ontario
Authorised as Second Class Mail Post Ojjice Department Ottawa
anglizacja i mmmmmm
Leslie H Saunders z Toronto wielki mistrz loży oranżowców
Brytyjskiej Ameryki sprzecivił się przymusowej nauce języka
francuskiego w szkołach ontaryjskich Podczas rocznej konfe-rencji
loży oświadczył ze oranzowcy stanowczo sprzeciwią się
każdemu projektowi flagi kanadyjskiej na której nie byłoby
krzyży brytyjskich (Union Jack) umieszczonych na poczesnym
miejscu W zapale anglizacji Kanady wielki mistrz nawet zaczepił
o imigrację Wyraził on radość że obecny premier zrobi wszystko
aby była ona z Wielkiej Brytanii zwłaszcza że tekę ministra
spraw obywatelskich i imigracji powierzył Mrs Fllen Fairclough
sekretarce dominialnej IODE co jest pełną gwarancją że nastąpi
wielki napływ Brytyjczyków
Prawie ze równocześnie z wielkim mistrzem oranżowców
prasa zanotowała występ innego Kanadyjczyka sędziego J B
Clearihue Przyjmując przysięgę od 22 nowych naturalizowanych
obywateli' rekrutujących się z Nowokanadyjczyków 12 narodo-wości
stwierdził w swym przpmńwipniu ze często ludzie przyj-mujący
obywatelstwo nie zdają sobie sprawy w ważności tego
aktu który jego zdaniem jest równoznacznym z wyrzeczeniem
się swego pochodzenia
Aby podeprzeć swą tezę wspomniał wypadek że kiedy do
Vancouver przybył olbrzymi odrzutowiec sowiecki Kanadyjczycy
rosyjskiego pochodzenia powitali go na lotnisku ubrani w stroje
narodowe Tym samym zdaniem sędziego wyrazili swą lojalność
wobec Rosji co jest sprzeczne z przysięgą złożoną na wierność
Kanadzie
Inny wypadek który do głębi oburzył sędziego Clearihue to
było przybycie holenderskiego księcia-małżonk- a Bernhardta Ze-brani
wówczas Kanadyjczycy holenderskiego pochodzenia powitali
go niezwykle serdecznie wykazując tym samym bezwartościowość
obywatelstwa kanadyjskiego
Zdaniem sędziego z Victorii BC Nowokanadyjczycy którzy
przyjęli obywatelstwo kanadyjskie powinni wystąpić z organizacji
pielęgnujących tradycje i stroje kraju pochodzenia i wstąpić do
organizacji kanadyjskich W razie wybuchu konfliktu zbrojnego
muszą być nastawieni na to ze może będą musieli strzelać do
swych braci dawnej ojczyzny
Wypowiedzi wielkiego mistrza oranżowców i sędziego są
bardzo znamienne świadczą one że ludzie ci nie bardzo orientują
się w jakiej epoce i środowisku żyją Bezwzględna anglizacja
Kanady była możliwa sto lat temu w dobie rozkwitu kolonializmu
W tych to czasach oranzowcy zaciekle zwalczali ruch demokraty-czny
Mackenziego w Toronto dążący do usamodzielnienia Górnej
Kanady (obecnie prowincji Ontario) o czym interesująco pisze
F Kmietowicz w powieści "Gwiazdy nad Toronto" Dziś tego
rodzaju anglizacja jest rażącym przeżytkiem "Złote czasy" oran-żowców
przeminęły z wiatrem Brytyjczyk osiadły w Kanadzie
bardzo szybko kanadyzuje się
W odwrotności do Saundersa który nie wie w jakiej epoce
żyje sędzia Clearihue nie wie znów w jakim znajduje się środo-wisku
Kanada brała udział w wielu wojnach mając w swych
szeregach żołnierzy różnych narodowości Dość wspomnieć Kana-dyjczyków
niemieckiego pochodzenia którzy w jednym pokoleniu
dwukrotnie musieli strzelać do swych braci w starym kraju i jakoś
3 słyszało się o zdradzie czy buncie na tym tle Widać z tego
obywatele kanadyjscy obcego pochodzenia zdają sobie dobrze
arawę z obowiązków jakie na ich nakłada przysięga Nie trzeba
h straszyć
Można kwestionować zachowanie się Kanadyjczyków rosyj-skiego
pochodzenia którzy przyszli w strojach narodowych by --1
podboju świata a swoiwęciecikiKaRnoasdjya nWieyrażaniesięuczuć serdepclzannoaśmcii źn_ ieńskieij - duchowni mogli
wobec tego kraju może być rzeczywiście bardzo źle widziane
Niemniej jednak zdumienie ogarnie każdego człowieka kiedy
przeczyta że sędzia 'Clearihue ma pretensje do Kanadyjczyków
holenderskiego pochodzenia serdecznie witających ks Bernhardta
Czy w tym sie kryje zbrodnia narodowa? Przecież Holandia
do tego samego bloku co Kanada i utrzymuje z nia dobre stosunki
Napędzanie Nowokanadyjczyków by z chwilą przyjęcia oby-watelstwa
występowali z organizacji pielęgnujących wartości kul-turalne
stroje i tradycje kraju pochodzenia bo to się sprzeciwia
przysiędze jest wprost śmieszne Nie warto z nim nawet polemi-zować
'" ' '
-- - r"w
Spodziewamy się że organizacje polskie wf Brytyjskiej Ko-lumbii
zajmą się sprawą sędziego Clearihue' i wytłumaczą mu że
podstawową cechą sędziego jest poczucie -- sprawiedliwości' uczci-wości
i bystra obserwacja życia Czas by Się obudził z rhiłejdfzem- -
ki w juku zupaui w swym wąsnim swiaiu yais sianowi jego gneiiu
angielskie Problemy społeczno-narodow- e w 'Kanadzie poszły-ju- z
innym luiem i pizyjęiy mimy u jiiiuuu szauuwuy sęuzia nic ma
widocznie pojęcia
% Kobiety uratowały Haik
Kryzys polityczny we Włoszech jaki powstał w wyniku wybo-rów
do parlamentu w maju br wykazuje końca:- - Prezydent
Republiki Gioyanni Gronchi polecił sekretarzowi - politycznemu
partii chrześcijańsko-demokratyczne- j Amintore Fanfani utworzenie
nowego rządu ' - Fanfani był już premierem Włoch Urząd swój- - sprawował
przez dwanaście dni w 1954 roku Ze stanowiska musiał ustąpić
kiedy przedstawiwszy parlamentowi swój rząd nie uzyskał wotum
zaufania
W wywiadzie prasowym Fanfani oświadczył że misja jego
spotka się z powodzeniem jedynie wtedy jeżeli inne partie przy
stąpią do współpracy Idzie w tym wypadku o koalicję partii chrze
z socjalistami Nie
blikanami Wprawdzie ta ostatnia partia zdobyła zaledwie sześć
mandatów w parlamencie niemniej jednak są one bardzo cenne
Chrześcijańscy demokraci razem z socjalistami
z republikanami oraz trzema głosami przedstawicieli Włochów
mówiących po niemiecku i głosem niezależnego przemysłowca
Adriaho 01ivetti będą posiadali w parlamencie liczącym 595 man-datów
298 głosów a więc większość o jeden głos który może
zadecydować o losie rządu Fanfaniego
Dużo ważniejsze niz układ sił w parlamencie włoskim są kulisy
sytuacji politycznej Włoch Mało się o tym pisze i mówi a tym-czasem
kraj ten może odegrać kolosalna rolę w obecnym poje-dynku
między Wschodem a Zachodem o Europę Zacliodnią
Od chwili zakończenia drugiej wojny światowej Włochy sta-nowiły
nieustanny przedmiot pożądań dla polityki sowieckiej:
która uważała ten kraj za łatwy obiekt łupu dla międzynarodo
wego komunizmu Kreml nie krył się z poglądem że Włochy
stanowią najsłabszy trzon koalicji atlantyckiej w Europie Zacho-dniej
Wioska partia komunistyczna liczy blisko dwa miliony
członków i jest trzecią co do wielkości w świecie po Rosji i Chinach
Wa rozwói jej złożyło się szereg czynników jak obalenie mo-narchii
w 1946 r i wprowadzenie ustroju mi-litarna
i polityczna klęska Włoch w drugiej wojnie światowej
wreszcie ciężkie położenie ekonomiczne i nędza mas włoskich
szczególnie na południu półwyspu i na Sycylii
Juz w roku 1948 a później w czasie wyborów' w roku 1953
partia komunistyczna i sprzymierzona z nia politycznie partia so
cjalistyczna Nenniego zdobyły razem ponad AQ% głosów tak -- że
rządząca Włochami od 10 lat koalicja najsilniejszej partii chrześci
z drobnymi partiami centrowymi i prawi-cowymi
socjalistami Saragata stale była zagrożona obaleniem' w
parlamencie Wiadomo już dzisiaj z dokumentów "jakie ogłosił
jeden z b przywódców włoskiej partii komunistycznej dziś roż--
uaiuwuuy i mut jumuiu£iuu Dugenio neaie ze przywoacy so- wieccy zarzucali Togliattiemu i włoskim komunistom" iż nie umieją
wywołać rewolucji komunistycznej w odpowiednim momencie
Gdy sie weźmie pod uwagę nędze proletariatu włoskiego i zbyt
małp wysiłki demokracji aby jej zaradzić wtedy
wynik wyborów trzeba jako świadectwo dużej dojrzałości
KS DR WINCENTY URBAN
KościóJ a polskość śląska
Zagadnienie to nie da się wy-czerpać
w krótkim artykule jest
bowiem zbyt złożone Wkład Ko-ścioła
Katolickiego w utrzyma-niu
polskości Ziem Zachodnich
można rozpatrywać na polu du-szpasterskim
kulturalnym na-rodowym
politycznym prawnym
gospodarczym W niniejszym ar
tykule chcemy zwrócić uwagę
głównie na ustawodawstwo ko-ścielne
zwłaszcza synodalne w
obronie polskiego języka
Sprawa obrony polskości Ziem
Zachodnich a zwłaszcza stoso-wania
polskiego języka w dusz-pasterstwie
wyłoniła się dość
wcześnie i wiązała się ona przede
wszystkim z kolonizacją tych
obszarów prowadzona na szerszą
skalę w XIII wieku W początko-wej
kolonizacji na prawie nie-mieckim
można odróżnić dwie
formy: a) przenoszenie polskich
osad na prawo niemieckie for
ma ta nie stanowiła bezpośre-dniego
dla
polskiego duszpasterstwa b) osa-dzanie
na śląsku ludności nie
mieckiej która po wrośnięciu w
teren wysuwała rożne preten-sje
Wtedy to powstała koniecz-ność
obrony praw języka pol-skiego
w duszpasterstwie Osa-dnicy
niemieccy mieli zastrzeżo-ne
prawo używania niemieckiego
języka w kościele i szkole ale
często starali się narzucać ten
język ludności polskiej
Kościół musiał więc z tego
powodu troszczyć się o zabezpie-czenie
stosowania polskiego ję-zyka
a troskę te widzimy iuż w
ustawodawstwie synodalnym śre
dniowiecza
Pierwszy synod legacji odbyty
we Wrocławiu w 1248 r pod
przewodnictwem legata naoie- - skiego Jakuba z Leodium w któ-rym
uczestniczył arcybiskup Peł- -
nd zjis i sieumiu DisKupow na- kazał duchownym aby odmawia-li
w "języku ojczystym" w nie-dzielę
i święta po ewangelii mo-dlitwę
Ojcze nasz i Wierzę w Bo-ga
Przez język ojczysty należy
w tym wypadku rozumieć język
polski w którym odmawiano
wymienione modlitwy z ludno-ścią
polską Jeszcze ważniejszy
jest w tej sprawie synod odbyty
w Łęczycy za arcybiskupa gnie-źnieńskiego
Jakuba świnki w
1285 i 1287 r który ogłosił do-niosły
statut o prawach polskie-go
języka aby nie dopuszczać na
duszpasterskie beneficja takich
kandydatów którzy nie urodzili
sie w danej okolicy i nie znali
miejscowego języka W erani- -
witać odrzutowiec kryje z swymi nie
należy
oznakii
oceniać
poruczać stanowisk rektorów
szkół kościelnych niemieckim
nauczycielem o ile nie znali pol-skiego
języka na tyle iżby mogli
wyjaśniać i uczyć młodzież auto-rów
łacińskich
Prowincjonalny svnod unie- - jowski arcybiskupa Janisława z
1326 r stanął również twardo na
stanowisku poszanowania praw
polskiego języka zarówno w
szkole' jak iw kościele kto by
zaś odważył się powołać na sta-nowiska
ty szkole lub w duszpa-stejfstwieudzoziem- ca nie znają-cego
polskiego języka ten nie
mógłby mieć" wstępu do kościoła
i
(dokończenie ze str 1)
ale o cały charakter i to nie tyle
miasta ale i iefio mieszkańców
AleNw końcu przecież to nie moja
spiuwa wjci uaiein spottoj
Przemiany zachodzące w' Pol-sce
się ominęły Kraków
trzon ludności sławne miesz-czaństwo
krakowskie niewątpli-wie
skurczyło się ilościowo lecz
jeszcze mocniej zasklepiło się w
swej skorupie Jakże wyraźna
jest tam klasowośc
Ot taka wielka kawiarnia w
ścijańsko-demokratyczn- ej demokratycznymi i-re-pu-
Sukiennicach widzi się ro
demokratycznymi
republikańskiego
jańsko-demokratyczn- ej
chrześcijańskiej
niebezpieczeństwa
boczych bluz taniutkich sukien
czy sandałów na nogach Prawie
wszyscy za to mają na sobie do-brze
skrojone eleganckie stroje
Panie są również dobrze "zro-bione"
jak w Toronto New Yor-ku
Londynie czy Paryżu Tutaj
nie rozmawia się szeptem nie
łyka się szybko czarnej kawy
lecz w gronie przyjaciół i znajo-mych
rozrabia się innych Towa-rzystwo
j[est utytułowane Prze-mawia
do siebie przez
mecenasie" "doktorze" "profe
sorze" i "inżynierze" Nie brak i
radców i panów naczelników i
sekretany
uwierzyć że to czer-wiec
1958 r Ale taki jest właśnie
Kraków Nie przyjmuje do wia-domości
pewnych rzeczy Czy
konsekwentnie? No nie przecież
tego chyba nikt nie wymagałby!
— wrażenia — tłu-maczy
mi pewien wybitny inte-lektualista
krakowski — jakkol- -
Te postanowienia synodu odby-tego
w Uniejowie o języku pol-skim
przyjął w 1327 r wrocław-ski
biskup Nankier i umieścił
wśród synodalnych statutów Po-dobnie
postąpił wrocławski bi-skup
Wacław Piastowicz i u-wzgle- dnił konieczność wyjaśnia-nia
ludowi "w ojczvstvch sło-wach"
Modlitwy Pańskiej Skła-du
Apostolskiego i Pozdrowienia
Anielskiego a teksty modlitw w
polskim języku umieścił wśród
sMYiiuuaruiHyun fsiialiuMiow zlWiiu er lnnirainiiiH0 nnbi „sa i„ Bardzo--
ksiazę
na w 1446 r
Nawet w czasach rozwijające-go
się protestantyzmu nie zapo- mniano przypominać w ustawach
synodalnych obowiązku naucza-nia
w języku ojczystym Czyniły
to ustawy synodalne z 1580 i
1592 roku
Na mający s!ę odbyć synod za
polskiepo królewicza wrocław-skiego
biskupa Karola Ferdynan-da
Wazv w 1653 r przygotowano
na kapitule szereg punktów a wśród nich wysunięto koniecz
ność wydrukowania śpiewników
katechizmów i kazań nie tylko w
1 07iylł I Ti i frv inilrlm ! ! — 1 _ I "
i-j- rrvu dla luduiiiciiucLiuin aie i puisKim
Odźwierciadlenie tvch ustaw
znajdujemy jeszcze w'XX wieku
mianowicie w odbytym synodzie
wrocławskim za kardynała Adol- fa Bertrama w 1925 zapewniono
polskiemu językowi miejsce w
dalszym nauczaniu dzieci kate-chizmu
a w 1932 r wydano roz- porządzenie aby alumni w Semi- - narium Duchownym i Alumnacie
uczyli się języka polskiego ko-niecznego
w duszpasterskiej pra-cy
na Ziemiach Zachodnich
Taki był stan kościelnego usta-wodawstwa
odnośnie polskiego
języka oczywiście przedstawiony
tylko szkicowo Nie wvstarrv
jednak tylko wydać ustawy Trze- - ha mion JnV nłMnn £: ni'i
urzędowych kośriel Niepoślednią role_ obronie
DrzeDrowarlzanvr-- h rafiach przez bisk—upa lubr jego eolskiej Ziem
ueiegaiuw przeKonujemy się o
dość silnym stanie stosowania
polskiego języka w kaznodziej-stwie
i katechizacji na śląsku
jeszcze w XIX wieku Stan 'ten
jednak zaczął gwałtownie kur
czyć się pod wpływem czynników
politycznych w XX wieku
Obok ustaw synodalnych w obronie polskości ważnym i wy-mownym
świadectwem są jeszcze
księgi liturgiczne w których za- chowało się bardzo dużo polskie-go
jeżyka stosowanego w czyn- nościach duszpasterskich Ds
tych ksiąg należą agendy czyli
rytuaiy do najwcześniejszych
agend drukowanych zalicza się
egzemplarz drukowany w 1499 r
Po soborze trydenckim odbył sie
w Polsce synod piotrkowski w
1577 r który polecił przygoto-wać
ujednostajnioną agendę dla
"ałej prowincji gnieźnieńskie!
Pracy ujednostajnienia podjął
się biskup wrocławski Stanisław
Karnkowśki Nowa agenda która
wyszła drukiem w 1579 r za-chowała
dużo iezyka ojczystego
w duszpasterstwie
Używanie tej agendy na tere
nie wrocławskiej diecezji przepi-sały
z 1580 i 1592 r
fmfCivO-c£-ji muu oo polski
"panie
wiek słuszne są powierz-chowne
Moim zdaniem odnoszą
się one bowiem wyłącznie do
pewnej cienkiej warstwy Natu-ralnie
obejmuje ona również
cześć młodego pokolenia Są to
jednak ludzie uciekający od "rz-eczywistości
W Krakowie można
to łatwiej uczynić aniżeli gdzie-indziej
Nie sądzę by to kulty-wowanie
zewnętrznych
miało sens nie mówiąc o tym iz
nie utrzyma sie to się
włączyć ten nowy nurt Mo-żemy
go wzbogacić możemy
wnieść nasze bogactwa Każde
inne podejście doprowadzi do
wyjałowienia zostaniemy wyłą-czeni
przez życie Warszawa jest
obecnie ni emniej centralistyczna
aniżeli przed wojenna ale iednak
istnieją olbrzymie możliwości
Jeśli potrafimy wykorzystać na-leżycie
to wszystko co posiada-my
to miejsce nasze1 jest zapew- nione
Zapewne rozmówca miał mie-dzy
innymi na uwadze grupę ka-tolicką
wokół "Tygodnika Pow-szechnego"
oraz miesięcznika
"Znak" Oba te pisma należą nie
wątpliwie do najlepszych naj- -
Dardziej interesujących Czy re
prezentują one stano-wisko
Hierarchii w Polsce?
Redaktor Turowicz zastrzega
się przeciwko takiemu uproszczo
nemu poglądowi Żadne nie jest
organem Episkopatu może natu-ralnie
wyrażać jego poglądy
niektórych zagadnieniach publi--
oóljtycznej narodu włoskiego Demokraci chrześcijańscy uzyskał'
pewien przyrost głosów i mandatów w senacie i izbie deputow
nyęh równocześnie jednak komuniści i socjaliści Nenniego nie
stracili swych pozycji politycznych
O wyborów wznacznej mierze zadecydowało t "ło-wisko
Watykanu i duchowieństwa które w kraju t?k kntolickim
iak Włochy posiada ogromne wpływy Wiadoma jest rzeczą ?p
w okresie wyborczym kierowały sie wskazówkami ducho-wieństwa
One W znacznej mierze uratowały kraj od zalewu
komunizmu u
I9H
Z czasów rządów wrocławską
diecezję biskupa Karola Ferdy-nanda
Wazy pochodzi ciekawa
agenda drukowana dla samej tyl-ko
kolegiaty w Głogówku w 1652
r posiadająca obok języka ła-cińskiego
i niemieckiego liczne
teksty w języku polskim
Nowsze rytuały wrocławskie
mianowicie z drugiej połowy XIX
i pierwszej połowy XX wieku za-wierają
jeszcze liczne polskie
teksty chociaż propa-gandy
antypolskiej było wtedy
już silne
Trzecim czynnikiem w obronie
polskiego języka w zmiennych
kolejach Ziem Zachodnich bvła
pięknie określił
synodzie rolę tej pieśni ks Bernard Boge
dain późniejszy biskup sufra-ga- n wrocławski ze' nabożne śpie-wy
polskiego ludu w większej
części sa "płodem sztuki nat-chnionej
żywa i głęboka pobożno-ścią"
Pochodzą one z czasów w
których bvli
wiara katnlirka i nr7pippi Hni
chem czas kiedy odgrywają stosunki ekono
vrł latach trzydziestych
tylko wierny go przechował kiedy depresja wielu Przesąd ze do
o?vwiał w "pobożność ludzi odkładało małzeń żeńskiego nie należy mieszać
ja wypowiadał rzewne uczu-cia
--religiine" W polskim śpie-wie
na śląsku nie zatarto wyra-zu
wyznania wiary katolickiej
Jako pierwszy "Cancyonał
pieśni nabożnych w języku pol-skim
wyszedł we Wrocławiu w
1733 r w drukarni akademickiej
kolegium jezuitów Miał on nowe
wydanie w 1769 r kiedy juz orzeł
pruski roztoczył swe skrzydła nad
nadodrzańska kraina Liczniejsze
zbiory pieśni kościelnych na
śląsku były owocem dopiero
XIX w k'ie"dy odrodzenie naro-dowe
weszło na nowe tory
Spośród zakonów katolickich
dla kultury polskiej i jej utrzy-mania
najwięcej uczynili w prze-szłości
Ziem Zachodnich bez-sprzecznie
dominikanie którzy
dawali najlepszych pracowników
ÓVLfpolu polskiego kaznodziej
z wizytacii w
nych nr n Zacho- -
synody
w
oficjalne
w
ożywieni
dnich musiała odegrać również i
szkoła chociaż ona wystawiona
była naiwcześniej i na
metody germanizacyjne W sa-mym
Wrocławiu istniała
w 1736 roku polska szkoła dla
Polaków i Niemców pragnących
uczyć sie po polsku a jei mode
rator Jerzy Schlag wydał w tym-że
u Korna ciekawy
podręcznik polsko-niemiec- ki dla
rozmowy o codziennym życiu i
załatwiania różnych spraw
Do tego szkicu należy jeszcze
dodać typowe postacje spośród
duchcowieństwa zasłużonego na
polu społecznym politycznym
czy kulturalnym jak ks Norber-ta
Bończyka który pogłębiał
wsrod ludu śląskiego umiłowa-nie
polskiego języka wierszami
oracą organizacyjną dając wyty-czne
młodzieży
"Ty młodzieży wznoś sztandary
Broń języka broń swej wiary
Kto te ojców skarby spodli
Darmo się do Boga modli"
Znany liryk śląski ks Kon-stanty
Damrot uderzał w struny
poczucia narodowego i przeciw
stawiał się germanizacji wierząc
ze:
"Znów i nad Śląskiem zaświta
swoboda
ffC-- O
kujej każdorazowo jego oświad-czenia
czy deklaracje jest w
z nim lecz oba pisma są
przede wszystkim organami lai-ckimi
inteligencji katolickiej
Posiadają szeroki zasięg wywie-rają
poważny wpływ i to nie tyl-ko
ha katolików Pisma opierają
się nie na dotacjach lecz na re-gularnych
wpływach z abonen
tów oraz ze sprzedaży Są one
zresztą droższe od innych Red
Turowicz oświadczył że byłby w
stanie powiększyć rozmiary gdyż
przyznano odpowiednią pa
pieru lecz nie może się na to
zdobyć ze względu na wzrost
ogólnych
Czy ma Pan jakie trudności
z cenzurą?
Właściwie nie Podobnie
jak każde inne pisma posyłamy
niezłomna
foniczne zawiadomienie Ńajcze
ściej nie ma żadnych zastrzeżeń
czasami chodzi jakieś zdanie
rzadziej pewne sformułowanie
Jtzadko- - zdana się zatrzymanie
artykułu co bynajmniej
me oznacza iz nie ukaże sie w
następnym wydaniu ro przepro
wadzeniu rozmowy z odpowiedni
mi czynnikami Mamy rożne tru
dności lecz nie natury prasowej
Redaktor Turowicz jest jednak
wstrzemięźliwy i n'e
'dradza ochoty rozmowy o tych
trudnościach Zarzuca nas pyta-niam- i
na Kanady Polonii
itp
Na stole się kolumny
odbitki szczotkowe coraz to
dzwoni telefon wobec tego posta-nawiamy
zakończyć swoja wizy-tę
Roboty renowacyjne w toku
pned historycznymi
budowlami wznoszą się ruszto-wania
Muzeum Narodowe jest
zsmkniete z nowodu remontu
Odnowiony Wita Stwosza
w Kościele Mariackim
wycieczki z całego kraju W skła- -
SfeSBg
natężenie
najsilniej
przyciąga
iiiz@i rozwodów
Pomimo ogólnego biadolenia i bywa z rodziną w domu Wpływa
nie tylko moralistów ale nawet to oczywiście na zaciśnienie wie
socjologów psychologów na te-uo- w Młodzi ojcowie jak sie oka
mat ogólnego upadku instytucji żuje lubią pielęgnować dzieci
małżeństwa rodziny życie poka
żuje wręcz coś odwrotnego W
1946 r co 51 sekund sad amery-kański
udzielał rozwodu tak ze
w ogólności w tym roku rozwią-zano
prawnie 610 000 małżeństw
Od tego czasu liczba rozwodów
stale malała do ostatnich cza-sów
Co się stało? Czy ludzkość jest
lepsza7 Czy małżeństwo lepiej
odpowiada powojennemu pokole
niu? Czy może stosunki ekono-miczne
tak sie zmieniły ze życie
rodzinne jest tańsze niz w po-jedynkę?
Oczywiście wiele czynników
złożyło się na to ze dziś małżeń-stwa
lepiej się trzymają niz dwa-dzieścia
lat temu
Przede wszystkim duża role
Kościoła Bvł tu
nnicH ćnmn nnmnn„ o miczne W
lud I życia mał
i swo- - młodych
i
—
I
roku Jana
i
zgodzie
ilość
—
—
i
i
stwo na późniejsze lata kiedj się tyle
sytuacja "poprawi się Ugorne"1 uuuwv Kcia osod pos
mniemanie ze lepiej zakładać
rodzinę gdy się jest więcej do-świadczonym
a więc koło trzy-dziestki
okazało się błędne
Mężczyzna w tvm okresie nabie-ra
cech starokawalerskich a
dziewczyna staropanieńskich
ze nie łatwo zżyć się
staremu kawalerowi z starą pan-ną
Dziś przeciętnie panna mło-da
ma 19 lat a pan młody 21 W
tym okresie życia łatwiej jest lu-dziom
przystosować się do sie-bie
Młoda mężatka bardzo często
przez jakiś czas pracuje by po-móc
mężowi w ukończeniu stu
diów Dwadzieścia lat temu tego
rodzaju sytuacja była raczej że-nująca
Uważało się ze nie wy- pada aby mąz żył z żony
wobec czego porzucał studia i
szukał zajęcia Dziś co szósty
student w USA jest żonaty
Ponieważ rodzice dziś chętniej
chcą pomagać finansowo w pier-wszych
latach małżeństwa niż
to było kiedyś młodzi nie odkła-dają
problemu potomstwa na
później kiedy będzie się "lepiej"
powodziło Stąd prawie jedna
trzecia dzisiejszych matek rodzi
nrzed dwudziestym ro
zdaniem
zu 7ampr7nłv nx lekary i
strzyrn ciąży Dziś robią
na oowrot
Krótsze godziny i dłuż-sze
końce tygodnia (week's end)
powodują ze ojciec dłużej prze- -
Gdy Orzeł Baly swe skrzydła
rozszerzy
Na polu szerzenia trzeźwości
wśród śląskiego ludu zapisał
przepięknie ks Alojzy Piecek i
Stefan Brzozowski a dziedzi-nie
parlamentarnej ks Sza
franek
Kiedy ustały zgrzyty wojen-nych
zmagań w 1945 roku po-śpieszył
Kościół na Ziemie Za-chodnie
aby pracą swoją jedno-czyć
polski lud z nową rzeczywi
stością nawiązując do dawnych
tradycji bogatej historii śląskie-go
ludu
(fCsCSLćETS
lakiegos
Wiadomo
dach sztul i na Rynku pełno świe-tnych
Wątpliwe
nabywców w kraju a wy-wieść
niczego nie można
W piwnicy "Pod Baranami"
młodzież akademicka i artysty
czna urządziła sobie lokal Bar
dzo oryginalny i jeszcze bardziej
ponury Jest tak nowoczesny ze
przeraża Jedyna pociecha ze
można z niego" uciec gdy ma się
dość tych "występków"' Jest to
podobno tego typu "me-lina"
rozpowszechniły
oo październiku Zamierają teraz
śmiercią naturalną
— Koniecznie musisz pojechać
Oświęcimia — mówili mi ko
ledzy przyjaciele znajomi
więźniowie wywierali
doa o7rzeirzenia odbitki szczotko- - cróatwemnieżz różni inni żywcozllaiwiomOinbiiee c-r- iv nłr„rrmi0™„ i0iQ
o
o
piętrzą
tego miejsca Nie mam naj
mniejszej wątpliwości że zorga-nizowano
taki przyjacielski spi-sek
wychodząc zapewne z założę
ze moja znajomość
niemieckiego jest niepełna albo
wręcz niedostateczna
"Orbis" wynajmuje obecnie
samochód z szoferem A że
wszystkie usługi tej instytucii
ciągle jeszcze wiele
do życzenia postanowiliśmy z red Józefem Białasiewiczem z
Chicagowskiego"
innych dróg Otrzymaliśmy
wóz dzięki uprzejmości towarzy-stwa
"Polonia" Gdv ustaliliśmy
trasę podróży Białasiewicz
nie wspominał o Oświęci-miu
co było najzuoełnie zrozu- miałe u byłego więźnia tei kaźni
Dopiero gdy ruszyliśmy z Krako-wa
rzucił tak od niechcenia:
"Coś ci pokaże Oko ci zbiele-je"
Nie myślisz chvba oprowadzać
po Oświęcimiu?
— A że tak Pokaże
ci gdz:e powinien stanąć mó
pomnik Pokażę ci wiele innych
rzeczy
bawić się nimi
Dużą rolę w zgodnym pozyeul !
maizonKow odgrywa uświado
mienie O ile dwadzieścia te
mu opowiadanie o życiu
alnym dorastającej dziewczynit
uchodziło za rzecz wysoce nie R
przyzwoitą niemoralną wyuzda
na o tyle dziś nie ma uczelni ff
wyższej aby na niej nie był jj
popuiarnycn Kursów z tej dziei
dzmy Zaspakajanie potrzeli
płciowych jest również ważne
jak zaspakajanie głodu fizyczne
go poirzeo kulturalnych etci
sie ze małżeństwo złozo
ne z dwojga ludzi którzy nale
życie zostali uświadomieni dale
ko lepiej się rozumie i żyje w
zgodzie niz to do którego wsta
pili ludzie nieuświadomieni
Innym czynnikiem o donio
slym znaczeniu sa poradnie mał
b-v-ła
duza żeńskie
nim się
okazuje nie śmieszny
do
zostawiają
tronnych może bardzo ie-- 1 %
aktywować rodzinę Oczywiście] fh
jeżeli sprawę wezmą w ręce)
ludzie doświadczeni' nie majacv $
żadnego interesu jak tyl uf
ko pogodzenie skłóconych małl $
zonków Poradnie małżeńskie vt J'
których radą służą psychologa S
wie socjologowie księża praw- - Ą
nicy w krótkim okresie swego rlt
istnienia w wielu miastach ode1
grały kolosalną rolę Potrafiły 'lf
one nfe tylko skleić rozlatującą &
się parę ale nadać jej %
cechy stałości niż miała nawM W
w dniu ślubu Eardzo często sąd W
rozwodowy zanim wvda wyrok ff
wzywa doradców małżeńskich] &
aby wypróbowali wszystkie śrotfl iif
ki jakie do dyspozycji zK M
trzeba sięgnąć do ostateca
nego — rozwodu
POLAK ODKRYWCĄ
NOWEJ SZCZEPIONKI
Dr Hilary Koprowski profe- - M
sor wydziału lekarskiego na uni- - '}$
wersytecie Pensylwania oświad- - '%
czył że udało się przy jego Jj współudziale odkryć nową szcze- - M
piuiiKe przeciwKo polio która
może dvc stosowana doustnie w M
postaci pastylek lub płynu Szczę- - Pionka ta obernip iect u nrAKoJ J&
kiem życia Co ciekawe przed klinicznych ale pro? %
iatv mmce mężatki Konrnwskippn 79hwninn7n
o środki pow- - dłużę pjrzeciwko Dolio niż i?
wania
pracy
sie
"w
Józef
okazów czy
ostatnia
sie
Presje
cie
nia problemu
ale
lat
swe Ą
'$
nim
pionki będące obecnie w użyciu JC
Dr H Koprowski udaje się sal
molotem do Lyonu (Francja)J
gdzie wygłosi odczyt o nowej!
szczepionce na konferencji le-karskiej
zwołanej przez
lWeri°iix w celu dyskusji nad
chorobami spowodowanymi
wirusy
ODPOWIEDZI REDAKCJI
S G Hamilton — Konkurs "Mo
e pierwsze lata w Kanadzie" be
Wie wkrótce rozstrzygnięty Pod
pisanie pracv konki"-sowe- j
a nie godłem w niczym nie
przeszkadza by praca Pana była
rozpatrzona przez sędziów konkur
su Prace są w czytaniu u sędziów
Spodziewamy się że za jakiś mie
siąc będziemy podać decyje
sędziów i ogłosić komu
zostały nagrody
k&Zćtt ffCsiSLj ffCjC3-3- S (fCłJSLrfSa ?e&J-£7- a £ZC2ćr5 (fŁCSiTS GZ±JS2£śi G£&J!S)£j£FZ (fCłCi) O SZSi śjS-rw--S f£±J2£?S
zdaje
Trudna
Pańskie
jednak
form
Musimy
wyniku
kobiety
ojcowie
kultury
jeszcze
ko-sztów
wysoce
temat
wieloma
ołtarz
pracy
dzieci
znajdą
które
daw-ni
"Dziennika szu-kać
sło-wem
mnie
właśnie
seksu
Okazuie
często
innego
większe
mają
sposoby s7r7Pt
Instytut
przez
inicjałami
mogli
przyznane
Tak rozpoczęła się wbrew mej
woli koszmarna podróż do osła
wionych niemieckich obozów ka
źni i "śmierci
Cały teren zamieniony został
na muzeum Ponure groźne
Napis u wejścia wzywa zwiedza
jących do zachowania ciszy nie
palenia papierosów godnego
uczczenia pamięci setek tysięcy
milionów ofiar szału mordercze
go Niemców Jeden piec gazowy
dwa pawilony w tym karny z lo-chami
więziennymi czarną ścia-ną
rozstrzeliwań starczył mi az
nadto Nie byłem fizycznie w
stanie posuwać się po tych kaza
matach odczytywać tablice oglą-dać
eksponaty Nie widziałem ani
miejsca w którym Bialasiewic2
chce mieć swój pomnik Dalsza
dokumentacja zbrodni nienue
ckich była całkowicie zbędna
Odzyskałem lównowagę przy
szubienicy obozowej Z rozkazu
komendanta obozu Rudolfa Ho
i
: a
' '
'
i
'
j
essa na niej pierwsi wie- - j
źniowie na również za- -
wisł i ten oprawca skazany wy- - jRiciłi nnlnlrlnn 117 grtun- - )i&-- lMOlI
odok szumenify znajauja
tego zbrodniarza z
sali sądowej wyjątek aktu oskar-żenia
sentencja wyroku oraz
protokół z wykonania
Ten plac przed szubienica to
doskonałe miejsce dla rozmyślań
Nad wszystkim
Za płotem okalającym mu- -
wstecz
odtąd
ćzień
m
pi'
fi
f
h
I
1
n
w
&
i?1
lei
itr
""Ste
flH--i !'d
f&i(
'711
zawisu
Ale niej 'drlvi l-- ?ł soanurjułt iJinsiucsu vv_ yt
sie zaiecia
jego
to &
zbrodni nf?mieckich wre i wali
życie Wznoszą akieś budowle
nhnk rnhntu i Hrn feips
gowe Po "jednej stronie dzień f f
wczorajszy i pnestroga orzy- - ?'
rzmsc arugili przyszłość Kez s
jakiejkolwiek p-zyda-wki
Smutnym sDojrzeniem
żegnam obóz Zgroza jego będzie
mi towarzyszyć ale czy
mo7e zaćmić dzisiejszy ju-trzeisz- y?
Nie! Nie pyyinna
B Hsydankorn
®'
lranili73nvinr
i
mi
iift
!
$Si
m
oioice m
i
7eum
na
ro