Zwilazkowiec Alliancer, March 19, 1980

              "
DLA BLISKICH Mo 0 C H d D PO OBECNYCH
w POLSCE tlili FIAT 125dFIAT 12 SPPULONU PiYbAUK
THAD!NG Co (Cemnusida) LID 00 RICHMOND ST W TORONTO ONT M5H 2A4 Tel (416) 363-770- 7 lub DEALIU
1S— 26 nreremiraareat' irrrrrcTiMymK
W Ę Mk Pp rf
Imigranci f-najd-ują
się we
wszystkich prowincjach bo
Kanada jest histoiyeznie kra-jem
imigrantów Ludność tu-bylcza
— Indianie i Eskimo-si
— sianowi przecież zniko-mą
mniejszość Przybysze z
innych krajów — znowu hi-storycznie
z Franci i Wielkiej
Brytanii — skolonizowali ten
kiaj w walkach wydatnie
zmniejszyli ilość ludności tu-bylczej
i umocnili się na zdo-bytych
obszarach Imigracja z
innych krajów europejskich
ja'k i ze Stanów Zjednoczo-nych
rozpoczęła się dopiero
po opanowaniu całego kraju
przez Brytyjczyków tj po za-warciu
pokoju paryskiego w
1763 r
Pieiwsi polscy imigranci
zjawili się w Kanadzie jeszcze
pod{ koniec XVIII i na począt-ku
XIX wieku ale były to je-dnostki
podczas gdy prawdzi-wa
[emigracja jakkolwiek je-sze- fi
bardzo ograniczona
przipada dokładnie na 1853
i' pędy to w porcie Quebcc
wyhdowała się grupa 73 pol-skim
imigrantów: Kaszubów
Byl to niejako sygnał
Nariyw imigrantów polskich
rojpoczął się jednak dopiero
pal koniec ubiegłego stule-ci!
datuje się od 1895 r Po-żalany- mi
imigrantami byli
wWczas rolnicy wszyscy
zlolni do pracy na roli do
jracy iizycznej Olbrzymie
iolacie obecnych prowincji
zachodnich leżały jeszcze od-jogie- m
a władze kanadyjskie
'ofiarowały osadnikom ziemię
(pod warunkiem zagospodaro-wania
się na niej: wykarczo-"wani- e
buszu uprawę zbóż itp
Głodni ziemi z różnych kra-jów
przybywali do Kanady
kierując się na tereny preiyj-n- c
Nie inaczej działo się z pol-skimi
imigrantami fia wielu
z nich przymusowo kierowa-no
w ten rejon gdyż opusz-czając
kraj zobowiązali się do
Nowy amerykański raport
na temat skutków palenia pa-pierosów
opaity na około 30
tys różnych naukowych prac
i badań — przedstawia prze-rażający
bilans Tylko dwie
paczki papierosów dziennie a
ryzyko przedwczesnej śmierci
podwaja się W porównaniu
z rokiem 1953 w roku ubieg-łym
5-krol-nie
większa liczba
lcobiel w USA zmarła na ra-ka
pluć
"Uskarżamy się — oczywi-ście
słusznie — na cuchnące
i szkodliwe dla zdrowia fa-bryczne
wyziewy i samocho-dowe
spaliny — mówi amery-kański
minister zdrewia Jo-seph
Califano — dopuszcza-my
jednak najgroźniejsza i
najbardziej rozpowszechnioną
zarazę naszego środowiska
naturalnego wobec której za-trucie
powietrza przez prze-mysł
i komunikację wydaje
się śmieszne Więcej jeszcze:
pozwalamy na to aby zaraza
ta była reklamowana chociaż
co roku wiele milionów
współobywateli kończy przez
nią życie" Były palacz Cali-fano
ma na myśli błękitny
dymek z papierosa przeciwko
któremu jego ministerstwo
toczy walkę od 15 lat
Ezeczywiście palacz wdy-cha
ze swego papierosa znacz-nie
więcej szkodliwych sub-stancji
chemicznych aniżeli
wdychałby znajdując się w
mjgoiszym smogu To że
cwe substancje chemiczne
wywołują choroby i że ataku-ją
organizm ludzki w znacz-nie
większym stopniu aniżeli
przypuszczano dotychczas —
'udowadnia wydany przez le-karza
generalnego USA (Sur-geo- n
Geneial) Juliusa Rich-mond- a
liczący 1200 stron ra-port
pod nazwą "Smoking
and Health 11)79" ("Palenie i
zdrowie 1979")
Zanim jeszcze raport —
kontynuacja tzw lapoitu
Terry'ego z roku 1934 — zo-stał
udostępniony opinii pu-blicznej
amerykańskie przed-siębiorstwa
wyrobów tytonio-wych
zaieagowaly na same
zapowiedzi tej publikacji
gwałtownymi kontratakami
Przedsiębioi stwa twiei dzily
że raport opiera się na bar-dzo
wątpliwych statysty kach
prac rolnych Do lal poprze-dzających
wybuch diugiej
wojny światowej trwał ten
stan z tym jednakże iż od po-łowy
lat dwudziestych wzras-tała
ilość Polaków w Ontario
i Quebec przede wszystkim
w ośrodkach wielkomiej-skich
Najliczniejsza była imigra-cja
polska w Manitobie stąd
też Winnipeg był aż do 1944
r "stolicą" Polonii Kanadyj-skiej
Osadnictwo polskie w
tej prowincji znalazło świet-nego
historyka w osobie dr
Wiktora Turka którego dzie-ło
"Poles in Manitoba" ukaza-ło
się w 1967 r Opublikowa-na
obecnie praca "Polish sett-ler- s
in Canada" jest dziełem
zbiorowym pod redakcją Jo-anny
Matejko Pani Malej ko-- a
jest historykiem która w
Kanadzie zajęła się okresem
pionierskim w prowincjach
zachodnich badając początki
osadnictwa imigrantów sło-wiańskich
i stosunek do nich
otoczenia anglosaskiego Sta-ła
się więc iachowym edyto-lei- n
tego tomu Ogłosiła ona
poprzednio na ten temat kil-ka
interesujących źródło-wych
prac i prowadzi w dal-szym
ciągu badania w tym
kiei unku przeprowadzając
wywiady zbierając dokumen-tację
itp
Na obszerny tom 'Tolacy w
Albercie" składają się — jak
to zresztą w podtytule uwido-czniono
— wspomnienia i ży-ciorysy
Ale nie tylko gdyż
obok tego znajdują się wiado-mości
o życiu organizacyj-nym
religijnym rodzinnym
Niektóre mieszczą się w ży-ciorysach
inne we wspomnie-niach
Wielka ilość różnora-kich
zdjęć — niestety sporo
słabych — stanowi doskona-łe
uzupełnienie
Inicjatorem publikacji jest
jeden z pionierów polskich w
Albeicie p Władysław Chu-chl- a
znany działacz tereno
i że rząd działa lekkomyślnie
ponieważ siejąc propagandę
przeciwko paleniu zagraża o-grom- nej
liczbie miejsc pracy
Najbardziej godny uwagi
argument jednego z rzeczni-ków
przemysłu tytoniowego
cytował niedawno dziennik
"New York Post" "Psychoso-matyczne
szkody spowodowa-ne
u palaczy nękanych oba-wą
raka i sięgających po pa-pierosa
z nieczystym sumie-niem
— są znacznie większe
od bezpośrednich skutków
palenia W istocie więc państ-wo
ponosi główną winę za
śmierć palaczy"
Nowy raport będący pod-sumowaniem
i óżnych prac
naukowych dokumentuje za
pomocą wielu wymownych
statystyk to co ujawnił już
raport poprzedni: palenie pa-pierosów
wzmaga lyzyko
pizedwczesnej śmierci
Wyniki są zatrważające Od
roku 1964 bardzo poważnie
wzrosła liczba młodych pala-czy
(liczba palących wśród
kobiet starszych zmalała)
Okazało sie że u kobiet nie-bezpieczeństwo
raka płuc
wzrasta pioporcjonalnie do
liczby wypalanych papiero-sów
Pnąca się do góry krzy-wa
śmiertelności każe prze-widywać
że na początku lat
osiemdziesiątych wśiód ko-biet
umierających na raka bę-dzie
znacznie więcej oiiar ra-ka
płuc niż (jak to dzieje się
dotychczas) raka piersi
Nie mniej przerażający jest
wyraźny związek między pa-leniem
papierosów a śmiercią
w wyniku zaburzeń układu
krążenia — także u kobiet
Dawniej zawal serca w naj-lepszych
lalach dojrzałości
był niemal wyłączną smutną
domeną mężczyzn Teiaz ko-biety
doganiają swych part-neió- w:
osiągnęły już 75% za-wałów
u mężczyzn
Pałac pa piei osy kobiety
szkodzą nie tylko własnemu
oiganizmowi Rapoit wykazu-je
że dzieci palaczek pizc-ciętni- c
mają wagę porodową
o 200 giamów niższą od dzie-ci
kobiet niepalących fizycz-nie
i duchowo lozwijaja się
wolniej zaś śmieitelnosć
dzieci matek palących jest
wyższa niż dzieci matek nie
wy którego pamiętnik ukazał
się w pierwszym tomie "Pa-miętniki
imigrantów polskich
w Kanadzie" Założył Klub
Polskich Emerytów (Polish
Senior Citizens' Club) i na-kłonił
członków do spisania
względnie relacjonowania
swoich przeżyć W 1977 r po-wstał
— w oparciu o KPK —
Okręg Alberta — komitet dla
opracowania historii Polonii
Uzyskano dotację od rządu fe-deralnego
iządu piowincjo-nalneg- i
od KPK — Alberta
organizacji społecznych Fun-duszu
Wieczystego Komitet
redakcyjny na czele którego
stanęła pani Joanna Malej ko-w- a
zajął się wyborem i przy-gotowaniem
do druku nade-słanych
oraz zebranych we
własnym zakresie materia-łów
Należy podkreślić iż nieja-ko
siłą faktu nie jest l o pra-ca
jednolita ale ta różnorod-ność
ma swoją wymowę i zna-czenie
Całość podzielona zo-stała
na trzy części: 1 —
wspomnienia i biografie 2 —
społeczności i organizacje 3
— wspomnienia w języku pol-skim
Każda część rozpada
się na chronologiczne okresy
Związły wstęp p Matejkowej
to skondensowaną historia
osadnictwa polskiego w Al-bercie
a więc i wprowadzenie
w ten wielorodny zbiór
Relacje są krótkie i dzięki
temu jest ich wiele Pewne
wiadomości informacje oczy-wiście
powtarzają się bo
przecież początki wszystkich
były niemal takie same albo
też baidzo podobne Natural-nie
nic są to dokumenty ale
wspomnienia czyli osobiste
spojrzenia doświadczenia itp
Wspomnienia dotyczące lat
ostatniej wojny obejmują
niemal 23 całości tomu
Część w języku polskim za-wiera
relacje pp: Adama
Grodzkiego Michała Grune-r- a
Adama Kamińskiego Joh
palaczek
więcej po-- ale z lat
ronień niektórzy wrócili do
ponad pali-nyc- h
papiero- - la papierosy
ciężarne nowią
Uważa że pa- - leż związek
płodowi może braknąć
Okazało że
na
płuc szczególnie
wielkie u palaczy mających
do czynienia z śi odka
mi np ro
botników pracujących fa- -
brykach azbestu wyrobów
mimmimM l-c--f „ „s„- -
których 'przedsiębiorstwach
chcmicznych
mniej fatalna jest
lidarność" pigułki antykonce- -
pcyjnej i papierosa Kobieta
pigułkę anty- -
koncepcyjną i jednocześnie
papierosy znacznie
bardziej narażona na
i przedwczesną śmierć
niż kobieta nie pali pa- -
pierosów
Przemyśl tytoniowy stara
wpiowadzić rynek pa- -
picrosy mniejszej zawarto- -
ści smoły i nikotyny to
nie stanu ' Le- -
generalny
Richmond wyjaśnia: pa- -
h
_
łagodniejsze papierosy
sam
_ gdyby kilka papiero- -
sow dziennie W dymie
znuuzuie uai- -
n nr7fwił on v
krążenia"
Po
POLSKA W
inapr7eciw
na B Liss-Pożarzyckie- go
Władysława Zaniewicza imi-grantów
okresu przed drugą
wojną światową pp Ada-ma
Bednarskiego Czesława
Mędraka i Tadeusza
przybyłych po wojnie
Niektóre wspomnienia są nie-jako
z drugiej pochodzą
bowiem od członków rodziny
czy przyjaciół Są wywiady '
poszczególnymi któ-re
zostały opracowane Wiele
rozmów o w
języku polskim wspomnienia
również w większości spisano
w języku a zostały ogło-szone
w tłumaczeniu
Nota edytorska informuje
że p Chuchla około po-łowę
materiału p Zientarski
napisał siedem relacji i
pomocny w redagowaniu nic- -
palących U zdarza ego wielu Amerykanów izu-si- ę
także znacznie ciło palenie biegiem
Autorzy raportu przy- - papiero-puszczaj- ą
ze około wszy-- sów Podczas gdy w r 1938
stkich poronień spowodowa- - polowa mężczyzn
jest paleniem dziś palacze sta-só- w
przez kobiety tylko 13 Okazało się
się w wyniku że istnieje mie
lenia
tlenu
się niebezpie-czeństwo
zachorowalności
raka jest
innymi
kancerogennymi u
"w
„lim
Nie "so- -
która zażywa
pali jest
zawał
serca
która
się na
o
Czy
zmienia rzeczy
karz USA Juhus
"Kto
osiąga taki elekt jak
palił o
mniej
ibuueją jeuiid
ws'VMiirim
y
nowe)
oraz
Walkow-skieg- o
ręki
osobami
przopi wadzono
tym
zebrał
był
14%
1
W Polsce powstanie
wierna pełnowymiarowa
kopia jednego z najsłynniej-szych
obrazów Jana Matejki
"Bitwy pod
zespołu które-mu
zlecono to trudne przed-sięwzięcie
jest znakomity ko-pista
i portrecista ki akowski
— Zdzisław Pabisiak
— Trwają aktualnie prace
przygotowawcze do żmudnego
i odpowiedzialnego zadania
które Panu powierzono co
ziobiono do tej pory?
— Tomaszowska Fabryka
Filców wykonała już płótno
na którym zostanie namalo-wana
kopia Ponieważ jest
ono ogromnych rozmiarów
trzeba były specja-lne
krosna dzięki temu otrzy-maliśmy
płótno w całości nie
lizeba było go zszywać Jest
to ogromnie korzystne przy
zszywaniu nigdy bowiem nie
ma gwarancji że coś tam nie
pęknie W tej chwili przygo-towany
jest potężny blejlram
z tym że nie z drewna jakim
posługiwał się Alatcjko lecz
dzy paleniem a brakiem wy
kształcenia Najbardziej bo-wiem
spadła konsumpcja pa-pierosów
wśród ludzi z wyż-S2y- m
wykształceniem i wśród
naukowców Podczas konfe-rencji
naukowych w USA nie
mal się nie pali Przed kilku
lsiVt uczestnicy konferencji
Pp&tanaiyiah często ze na sali
obrad nie IJUUU palili Teraz
l?kie Postanowienia są wlaś- -
Clwie niepotrzebne ponieważ
ludzie z uniwersyteckim wy- -
kształceniem palą bardzo ma- -
ło Absolwenci uniwersytetów
paa njz studenci ci
zaś paią mnjej „iz absolwen- -
cj Sli średnich
przemysłu tytoniowego sa
mężczyźni któizy nic ukoń- -
czyn S2koi j techników a tak--
nastolatki — chłopcy i
dziewczęta Ci ostatni palą
jak kominy i fatalnie psują
statystyki
Do nich wbśnie minislcr
zdorowia Joseph Califano
l le si wród - z inlen
kampaia wyjaśnieją- -
Ae _ usfcłża si nInl
sl(jr _ niemal nie dodera
dziś do mtocziey Właś- -
mlodzl szczegolnie świa
domi koniecznoścl ochrony
śrnfnwiSi™ mlnrli ktÓrzv
dymu"
"Die Zcil" — Hamburg
g aroauatffUK&roora w
ureait unronj
dziej niebezpieczne substan- - '
tworza walczące pl7e-cj- e przepuszczane przez fi- - ciwko"zaUuwanłu icgo śodo--
~j r~ -j-- w w twmruęacgilzwanamprypaiczoyaws asudewarcaażdaomi zyuakkzłłóeadctęua vaacszkewag5óklpnlęząbeazcohcphrpozealąnpliye&rzoaisnoUwrzeagj'ąoe
raporcie doktora Teny--
wkrót-ce
montować
mniej
Podporą
? N0WA Y?___raMKMW t "
ę APTEKA GmffiS] rBŁj5mwH™'ESŁ gj
$ Właścicieile: Andrzej Musiał Krystyna Musiał-Tyndo- rf j
p 177 Roncesvalles Ave Toronto Ont — Tel 536-211- 6 &
©
2t
A UUZV WIliUK KUiMblYNOW UllNY KUlMUKfclNLlJlt
$ Recepty Blue Cross Green Shield DVA &
i REALIZUJEMY RECH'TY DLA RENCISIÓW i Wysyłka lekarstw do Polski
i!S££5£i£SS£D£©S£SS5Si
Grunwaldem"-Kierownikie- m
klórych niektóre pozycje na-pisał
p Walkowski członek
komitetu redakcyjnego nato-miast
większość biograficzne-go
materiału zebrała i opra-cowała
p Joann Matejko któ-ra
— jak już wspomnieniśmy
— stała na czele komitetu re-dakcyjnego
Otrzymaliśmy Imponują-cych
rozmiarów tom materia-łów
do dziejów osadnictwa
polskiego w Albercie za któ-re
należą się słowa uznania
p Malej ko waj i zespołowi
współpracowników
BII
POLISH SETTLERS IN AL
BERTA — Reminiscenices &
biographies Edited by JO-ANNA
MATEJKO with the
assislance of Walter Zientar-ski
& the book commiltee:
W Chuchla Cz Chrzanowski
S Iłampton F Tomusiak
T Walkowski Toronto 1979
pp487
z aluminium A poza tym co
jest niezwykle ważne są już
i arby i to znakomite — ho-lenderskie
i angielskie Nie
więc nie stoi na przeszkodzie
aby już wkrótce prace nad
kopią zostały rozpoczęte
Sam również wykonuję nie-co
prac przygotowawczych
lobie próby gruntowania płó-tna
Od tego bowiem jaki bo-dzie
grunt zależy cala póź-niejsza
praca i jej ostateczny
elekt Matejko używał tłu-stych
gruntów fabrycznych
które źle wchłaniały iarbę
dzięki temu mógł jednak ma-lować
dość szybko bo dawa-ły
one bezpośredni elekt os-tateczny
Natomiast przy zw-ijaniu
obrazów Matejki co
miało przecież wielokrotnie
miejsce nawet przy zastoso-waniu
szerokich walców lar-b- a
pękała na obrazach i od-padały
nierzadko duże jej
płatki
— Kopiował Pan już kilka-naście
obrazów Matejki w
związku z tym poznał Pan za-pewne
doskonale jego warsz-tat
— Sądzę że udało mi się
"rozgryźć" warsztat Matejki
Najwięcej kłopotów miałem z
tym na początku gdy kopio-wałem
pierwsze obrazy
Do dziś wspominam "Wyj-ście
żaków" obraz gdzie na
stosunkowo malej powierzch-ni
bo 1 na 25 ni mistrz zgro-madzi!
około 50 postaci
Sposól) malowania Matejki
jest dość kapryśny Czasami
tylko lekkimi pociągnięciami
pędzla zaznaczał on sugestyw-nie
jakąś postać i powtórze-nie
tego w kopii jest ogrom-nie
trudne
Wielokrotnie posądzano
Matejkę o różnego rodzaju
"nieumiejętności" ale kto go
posądzał? Ludzie którzy nie
mieli pojęcia o wielkim war-sztacie
malarza który on opa-nował
w sposób niemal dos-konały
Od czasów impresjo-nizmu
malowano u nas nie-wielkie
obrazy i dyskutowano
np nad tym czy Matejko
umiał rozłożyć kolor A prze-cież
inaczej on działa gdy
maluje się obraz ogromny
gdzie ma "grać" wielka pla-ma
i zupełnie inaczej gdy
maluje się coś niewielldcgo
Zarzucano mu leż że nie zaw-sze
uwzględniał perspektywę
kolorystyczną ale przecież
malował w warunkach ogrom-nie
trudnych z bliska rozwi-jając
płótno
I jeszcze jedna izecz o któ-rej
należy pamiętać — to cze-go
dokonał Matejko jest ewe- -
o Już są nowe
S 171 RONCESVALLES AVE
fi TEL 533
296 Queen St W Toronto
łłvy!i-"r-i "ip
i
14—60
Ucieczka
Carmcla i Francesco zako-chali
sie w sobie w Santa Ma-ila
idei Mela w pobliżu Mes-syn- y
Ona osiemdziesięciolat-ka
której mąż zagubił sie
gd7ieś w świecie ma wciąż
świeżą pełną twarz i ondulo-wan- o
wlcsy upięte w ikok On
ma 73 lata jest emerytowa-nym
rybakiem szczupłym
lecz postawnjm Trzymając
się za ręce przyszli do dyrek-torki
bogobojnego zakładu
„Don Luigi Calcedonio" i
grzecznie powiedzieli jej d'o
widzenia Załadowali ma fur-gonetkę
swój skromny doby-tek
i zamieszkali w demku
Carmeli rozpoczynając nowo
żjcie Tego samego wieczoru
w jednym programów tele-wizyjnych
w stąpiła niejaka
Paola Borboni lat 80 dając
dowód agres)ności bystro- -
Tt
nementem był to bowiem
malarz o wielkiej koncepcji
malarstwa wielkiej ideologii
Nie ma bez niego Historii dla
szerokich mas A zresztą
wszyscy patrzymy na historię
tiochę jego oczami
— Jak głosi fama kiedyś
jako student zgłosił Pan po-mysł
skopiowania "Hołdu
Pruskiego" i uznano to za
pizedsięwzięcie szalone Te-raz
przystępuje Pan do kopio-wania
dzieła o wiele trudniej-szego
"Bitwy pod Grunwal-dem"
— To prawda rzeczywiście
tak było Ale trudno powie-dzieć
czy "Hołd Pruski" jest
łatwiejszy Powiedziałbym że
stopień trudności jest jedna-kowy
tylko rozmiar "Bitwy
pod Grunwaldem" jest więk-szy
— Jaki przebieg będzie
miała żmudna praca której
się Pan podjął?
W tej chwili można tyl-ko
stawiać horoskopy Trud-no
powiedzieć cokolwiek pó-ki
nie zaczęło się smarować
pędzlem po płótnie Trzeba
będzie rozciągnąć cale płótno
na blejtramach zagrunto-wać
wykonać rysunek pod-malówki
(to wszystko tu na
miejscu w Krakowie) a do-piero
potem co zajmie około
pół loku trzeba będzie prze-nieść
się do Malborka i tam
szczegół za sz'czególein malo-wać
Obraz będzie musiał być
umieszczony bezpośrednio
przy kopii aby móc stale
przewijać płótno będzie wiec
ono nawinięte na potężne
walce
— Czy będzie to kopia nie-mal
fotograficzna czy taka
kopia jest w ogóle możliwa
do wykonania?
Musi być wierna i jest
to możliwe Główna trudność
polega na uzyskaniu faktury
lego "groszku" który mają
obrazy Matejki a to jest do
wykonania Dotychczas przy-najmniej
udawało mi się i
niejednokrotnie komisja oglą-dająca
sporządzoną przeze
mnie kopię i oryginał pytała
o który właściwie obraz cho-dzi
Jak długo będą trwały
prace?
— Przypuszczam że zabie-rze
mi to dwa lata Interesu-jące
będzie dokumentowanie
lego co będę robił bo jest
to rzecz bez precedensu w
polskim malarstwie Zamie-rzam
więc prowadzić dzien-nik
Może kiedyś ktoś z niego
skorzysta
(Rozm Bożena Krupe)
cenniki PEKAO o
TORONTO ONT JM6R 2Ł3 S
1143 1144 57 1 S
'v v r yytT'
Ont M5V 2A1 Tel 362-322- 6
n w±t rii
7P i
5SW5OSCCWBfflasCOBn(0fl©D0BS00O0000O00000C II LEMA OARC1YŃSK§EGO
NA f STARSZA FUUWA WYSYŁKOWA I PODRÓŻY
POLISH CANADIAN INFORMATION BUKEAU
-- "——'''—'— ~m~mrzzrzfz-jr-r'i- -
i v
Kennedy Travel Byreau Ltd j
r ~v i r
Wyjazdy innych krajów Europy Apex
dni
'
—
—
—
- -
r- -r i # t 1
O do — od I
© Kupony Orbisu wyrabianie paszportów wiz 1 innych 1
dokumentów'
©-Rezerwa-cja
hoteli i uzdrowisk
O Sprowadzanie na stałe i na wizytę
© Tury z hotelami! na południe
pYfW'""!1 fS?V'j ' ii-ii-Jy4- fc a
ści umysłu i pewności siebie
Wielu telewidzom wjdala sie
czatująca ale jej rówieśnicy
lianali ten występ za ?bjtt ry-zykowny
Ludzie starzy zdobywają
teren Po idlugim okresie
ich lekceważenia iwepólezesno
spoleczeńslwo zmuszone jest
otworzyć docsior które wyda-wał- o
się już na znwse za-mknięte
W Stanach Zjedno-czonych
i krajach Europy Pół-nocnej
działalność la jest już
daleko posunięta Równie we
Włoszech zaczyna się brać
ped uwagę ipragnienia ludzi
starych oraz możliwości orga-nizacyjno
jakie wiaża się z
istnieniem lej grupy społecz-nej
Wj kształcą isię osobna
gałąź rynku Biura podróży
zaczjnają organizować dla
nich specjalne wycieczki kra-uc- y
wjmjślają dla nich spe-cjalnie
fasany i określają roz-miarowzros- ty"
z myślą o lu-d'ir- cli
starych działają fry-jeiz- y
i szewcy Coraz więcej
jest geriatrów iklóizy obra-dują
ina kengresach Starają
sio wspólnie yjpracowrć te-rapię
uzdrawiająca nie tylko
ciało lecz i psychikę
Francja bardzo wyczulona
na problemy ludzi starjch
otworzjła w Tuluzie „Uniwer-sytet
Trzeciego Wieku" Na
Lazurów m Wjbrzeżu w Pro-wansji
i Hiszpanii uzdrowiska
i ftacje lecznicze zaludniają
się — małżeńskimi i niemal-że
ński mi parami powyej 00
lat (Jciec7ka w świat uczuć
jest przede wszystkim uciecz-ką
od kntycznjch spojień
własnych dzieci i vnuków
często trawionych zazdrością
ciekawością i mie pokojem'
spojrzeń zawsze pełnych poli-towania
jeśli stary clowiek
nie postępuje izgodnie ze sztj-wny- m
stereotjpem klon na-rzucili
mu inni
iPewi&n 7-He- tni imeżczjzna
z Livcipoolu mimo pieby-lyc- h
siedmiu operacji ani
myślał zrezjgnować z pełni
życia ochoczo Fukająe domu
położonego wśród jzieleni
gdzie mógłby zamieszkać ze
swą lubą Zokoehal się w niej
od ipierwisego wejrzenia -- i
miesiące wcześniej Rjla to
08-lctni- ai uiclowlosai wdowa
mająca pięcioro ckicci i jede-naścioro
wnuków rozproszo-nych
po całej Anglii
W ubiegłym roku 40-lel- ni
Giovanni Mariotti 'zbierał ma-teriały
do telewizyjnego se-rialu
pt „Mój staruszku"
Kozmawial z 'ludźmi siat j mi
w kawiarniach w kinrch
prywatnych mieszkaniach na
ławkach parków I domach
starców Ptzokcnal się żo w
ogiomnjch i strasznych 7a-kłada- ch
wielkich miast (Tu-ryn
Mediolan Triest) pen-sjonariuszy
traktuje się z po-błażliwością
pełną zniechęce-nia
W zakładach mniejszych
bogebojnych domach włos-kiej
prowincji isiostry sepa-rują
7avsc i wa7odie męż-czw- n
i kobiety W jednym z
takich zakładów pewnego
wieczoru zaskoczono dwoje
starców kolo osiemdziesiątki
rozmawiających na schodach:
natychmiast ich rozdzielono
ja zamknięto na tydzień w
sypialni jego ukarano gło-dówką
i nie końcąejmi sic
różańcami
„Miłość w wieku lat 13 i 80
— ło jedno i to samo" — od-powiada
Casarc Musalti swe-mu
uczniowi Tę wielką i pro-sta
prawdę uporczywie sie
ochzuca ponieważ jest dna
zbjt 'niepokojąca Zazwyczaj
nie przyjmuje się do wiado-mości
źe tie istot ludzkich
mi'mo wpływu czysti zachowu-je
wewnętrzną świeżość go-towość
i radość klóie otwie-rają
ich na doznania uczuć i
zmysłów Od czasu do czasu
ktoś lę właśnie prawdę prag
rtet ClWiai 2WH
f-- t U Tnrw-t- e
Hf
VOUii dlAFU 2JS? Elmir St W
767-31- 53
Off-tlie-SIrc- et
H r r
nie objawić (Próbowała tego
Batbara Albcsli w swej ostat-mt- fj
powieści Dcliiio'' do-piero
na ostatnich stronach
ujawniając wiek głównych bo-li?
lei ów (Dicgo — 70 lat El-vi- ra
— 68 lal) Próbuje togo
tez kronika wjpadków dono-sząc
o zbrodniach wybu-chach
namiętności samobój-stwach
i miłosnych idyllach
Wiadomość o tym że dwo-je
staiców trafień} eh strzałą
Am era uciekło pizjtulku
potwieidza znaną prawdę że
dwie i tjlko dwie grupy osób
zdolne są cło ucieczki: dzieci
i starcy Jedni jak i drudzy
nie maja nic do siracenia"
frócz dziwmej nieznośnej u-dr- ęki
Dzieci u--ieka-ja
zwin-nie
i rprjlnie ale w świat so-bie
iiiie 7iian: starcy świat
ynajn lecz brak im owej
zwinności i sprytu maja ocię-żale
czlrnki i niepewne siebie
ciała Am jedni ani drudz-rC- c
uciekają będąc w pojycji
przegranej bo maja wiele
w=pó!i:iego z wohcś"ia Jes-c- a
lub w nie służą społe-czeństwu
można co najwjej
nie dopuścić do tego by ich
zjcio stawało się jeszcze bar-dziej
niepicduktjwne i nie-szczęsne
Zsdięc7ać islcle społecznie
nieużj leczna- - to dać jej od-czuć
ze społeczeństwo z niej
frozjgnowalo i ze „uż)lkuje"
ja jedMiie jrko obiekt sadjz-m- u
W lwh warunkach czło-wiek
jest juz wolnv a więc
zdolny do miłości Miłość któ-ra
nie prokreuje me zwiększa
potrzeb budownictwa inie za- dudnią ginekologów położni-ków
doradców małżeńskich
pedagogów i farmakologów
jest to milcść Sipolecnie nie-potrzebna
i jest pewne że
wielu U7na ją xa nienor-malna
lub wręcz petwoirna A
szaleństwo? A czvż mie jest
ono zawsze tym samym? Od
wieków już chcemy ująć je
wr karby rozsądku i stworzy-liśmy
w ten sposób „owoce
cywilizacji"
Dwoje zakochanj eh osiem-dziesięciolatkó- w
którzy ucie-kli
z przjtułku nadaje nasze-mu
życiu nowy wimiar
Uświadamiają narn jak wiel-ka
bezduszność panuje w ży-ciu
ludzi dojrzałych tych
którzy rządzą świstem Ten
absurdalny jakby wyjęty z
bajki takt przi pominą mam
że wizerjinek starca jest dziś
wipaczony gdjz budzi w nas
lęk: w naszym mniemaniu
starzec może bić (lko tru-pem
albo królem Geronlclo-dz- y
zgadzają isię co do lego
ze miłość w wieku podeszłym
jest nic tylko możliwa lecz i
godna zalecenia Wszyscy
znamy przykłady ludzi sta-rych
którzy w zaawansowa-ni
m wieku płodzili potom-stwo
Nie chodzi jednak głó-wnie
o prekteacje Stosunek
seksualny w wieku podesz-łym
jeśli idzie o mężczyznę
ma duże możliwości ewolucji
niezależnie od mcżliw ości czy-sto
fizjologicznych które i
wiekiem słabną Nrjważnicj-s- e
dla człowieka starego by
nru'J7}ł się miłości odpowia-daj?ce- j
jego wiekowi Miłość
wieku zaawansowanego jest
mniej agres}vna ale me zna-czy
lo ze dająca mniej zado-wolenia
PiSicholcg i geronlolog z
uniwersitetu w Mediolanie
profesor Alessnndro Mai co
Maderna twierdzi ze najlep-sszy- m
lekarstwem na samot-ność
i dolegliwości wieku
starczego jesl — zarówno dla
męciiiy jak i dla kobiety
— uczucie ze Mi cny rówieś-nika
Domy Marców tjlko
wilctly mie będą dla ich miesz-kańców
miejscem ud ręki je-śli
ciwie sic tam ze --sztywno
przestrzeganą dziś zasadą se-paracji
pici
„L'Espresso"
Huiontarla Si 279-76(- 0 h
t rJt=- - lr"""T
-- -
t— 1 I
-- i a te I Si= K 4a3--iJkMf a
UOi bVAUC4 CHAI CL
43n Kmirct-nllc- 5 Al
rUNrRAL D1R1 CTORS UMrTED
LilHWicJ is
rprUnc al a 11 Oiarcli