Zwilazkowiec Alliancer, June 25, 1980

              n7jT -- w
fetao MIESZKANIA (C0ND0M1NIUM)
SAMOCHODY OSOBOWI: POLSKI FIAT POLONII 2L1C1NIA "DO WYBOBU"
TO NAJLEPSZE DARY DLA BLISKICH wPOLSCE INFORMACJI UDZIELA i ZLECENIA WYKONUiP
PEECAO TOADTOG CO (CAADA) LTD 00 RICHMOND ST W TORONTO ONT M5H 2A4 Teł (416) 363-77- 07 lub DEALER
KSZm&mEf&ZZmSElEKZSSmmsm 4SP51
Wojciech Krajewski
Gdy się odwiedza la kio
miasta jak Montreal czy Que-be- c
ma sic ochotę porówny-wać
je z Toronto czy np z
Hamilton Duże miasta od-zwierciedlają
ducha ich mie-szkańców
są centrami kultu-ry
dają wyraz cywilizacji
społeczeństwa Toronto i
Montreal to centra kosmopo-lityczne
przemysłowe ekono-miczne
— prócz tego to naj-większe
miasta Kanady Quó-be- c
prócz tego jest historycz-nym
miastem w całym tego
słowa znaczeniu W Monlrea-- '
lu znajduję się dwa do trzech
razy na rok ale w Quebec'u
tym razem byłem trzeci raz
w życiu Przeżywamy okres
zainteresowania się proble-mem
francuskim w Kanadzie
w ogóle a kwestią separacji
Quebec'u specjalnie Jecha-łem
więc z otwartymi oczy-ma
i chłonąłem wrażenia z
mego krótkiego przejazdu
pi zez ta miasta i rzeczywiś-cie
poiównywalem je przede
wszystkim do Toronto
Jeśli się weźmie ostatnie 10
do 15 lat pod rozwagę ' moż-na
stwierdzić że w tym okre-- v sie czasu i Montreal i Quebec
f rozwinęły się szybciej niz To-ronto
zwłaszcza gdy chodzi o
komunikacyjne czy drogowe
rozwiązania Ludność Toronto
w tym czasie prześcignęła
nieznacznie liczbę mieszkań-ców
Montrealu — mimo to
dojazdy do centrum miasta
autostradami są liczniejsze i
tięgają głębiej w Montrealu
Widzi się to leż w Quebec'u
gdzie mimo zwartej zabudo-wy
starego miasta można
bez przeszkód znaleźć się w
jego środku dzięki licznym autostradom Autostra-dy
wpierw zaczęto budować
w Toronto — tak samo i ko-- i
lejka podziemna istniała w
Toronto jeszcze przed 198a
rokiem W Montrealu budo-wało
się kolejkę podziemną
dopiero w związku z między-narodową
wystawą w 1987 r
Teraz Montreal posiada wię-cej
rozbudowaną sieć kolejki
podziemnej niż Toronto —
co więcej tę sieć się progra-mowo
poszerza z roku na rok
Gdy w Toronto "ojcowie mia-sta"
radzą w nieskończoność
co budować a co nie — co
będzie taki plan kosztował a
co inny — w Montrealu wy-czuwa
się że decyzja zapada
szybciej że istnieje jakiś roz
o
oarsKi
Lu Ku U (Naprzeciw
Pekao O Wysyłka
Polskie kartki czasopisma
wA~wihAHHAMAuM'
8
?nit'lU Bo&&#G2f& O?
Ł
171 KONCESVAŁŁES WE
TEL 533
VCC&SSJ?10-5£VXiV-- eS
'V
NOWA w- -t?
Wysjłka lekarstw
mach w planowaniu może
nawet połączony z rozrzutno-ścią
Warunki budowy nowo-czesnych
komunikacji w gó-izysty- m
Montrealu czy Que-bec'- u
są trudniejsze niż w To-ronto
i z pewnością łączą się
z wyższymi kosztami Jak się
to uwidacznia w opodatkowa-niu
mieszkańców miasta
nie wiem Na pewno jednak
odzwierciedla różnice charak-teru
Irancuskicgo i angiel-skiego
Wracając z półwyspu Ga-sp- e
wjeżdża się miasta
Quebec przez most na rzece
St Lawrence by dalej okrą-żając
autostradami miasto od
zachodu i północy szybko do-stać
się do centrum starego
miasta Tutaj ma się odbywać
międzynarodowa konferencja
architektów w jednym ze
starych budynków używanych
pi zez Uniwersytet Laval Mąż
naszej bratanicy architekt z
Warszawy jest jednym z gru-py
trzech architektów repre-zentujących
Polskę On jest
jedynym mówiącym fran-cusku
pozostali mówią po an-gielsku
Polska giupa przyj-mowana
jest bardzo gościn-nie
a specjalnie Zbyszek —
nasz krewniak jest faworyzo-wany
w wyniku tego że mó-wi
płynnie po francusku Py-tamy
się Zbyszka o wrażenia
z konferencji i w ogóle z po
bytu w Quebec'u Podkreśla
uprzejmość gospodarzy cie-kawe
referaty z drugiej stro-ny
wskazuje na braki organi-zacyjne
jakąś chaolyczność
Anglosaską organizacja wed-ług
niego stoi wyżej Mieszka
w domu prywatnym architek-ta
z Qućbec'u który dużo
wykończonych projektów za
sobą i on tego mu najwięcej
zazdrości
W południc w czasie przer-wy
wychodzimy na obiad do
przytulnej restauracyjki przy
małej uliczce (niestety nazwy
zapomniałem) pełnej obra-zów
rzeźb tkanin i innych
wyrobów artystycznych wy-stawionych
na sprzedaż Coś
jakby nastrój paryski W re-stauracji
jeszcze raz jemy ry-bę
zapijamy winem Telefo-nujemy
do p J którą znamy
jedynie z korespondencji i u-mawi- amy
się ją odwiedzić po
południu Zbyszek lego dnja
ma oficjalne przyjęcie przez
przedstawicieli miasta Wi-nien
być obecny i dlatego ca- - gyESwyjłyyŁiyyyi
Właściciele: J SOLARSKI i S SALAPATEK
Szybka i tania wysłka lekarstw do Polski © Agencja
paczek
i
Pocziowy © Sprzedaż biletów
149 Roncesvalfes Avenue — Tel 536-545- 2
81-- P
l ftVSO-OGiCCCOB®5aSWtóiDS©&EK-ffl
e
NAJSTARSZA FIRMA WYSYŁKOWA I PODRÓŻY
POLISH CANAD1AN INFORMATION MJREAI'
-
' v y
kościoła św Kazimierza)
pieniędzy do Polski O
© Zioła Zakonnika O Urząd
WMWAM
8
TORONTO ONT M6R 2L3
1143 1144 57 S
h1 r"w
IV
5
-- „ 9
49-- P
296 Queen St W Toronto Ont M5V 2A1 Tel 362-322- 6
WYCIECZKI CZARTEROWE DO POLSKI
Q Wyjazdy do innych krajów Europy — Apex od
14—60 dni
9 Kupony Orbisu wyrabianie paszportów wiz innych
dokumentów
G Rezerwacja hoteli i uzdrowisk
© Sprowadzanie na stałe i na wizytę
© Tury hotelami na południe
A fc A _ A ił fr ft i ft
—
i
i
- P
r v v w 't y v
A if-- i Y
„
i
z
Jk
v v
% POLSKA W TOEff-iflŁraraBJW-
&jY I APTEKA B& SHOPPE
V Włq£rirvpilp' Anrlr7fi Mtininł KYustwna WiiciałTunrłnrf
K 177 RoncesvalIes Ave Toronto Ont — Tel 536-211- 6 §
(naprzeciw nowej Credit Union)
fc DUŻY WYBÓR KOSMETYKÓW CENY KONKURENCYJNE $
Recepty Blue Cross Green Shield DVA
REALIZUJEMY RECEPTY DLA RENCISTÓW
do Polski
do
po
ma
SSS£&SS£i&SS£iS£fS£lS&3S&SSS£SS£®£iS:£&SCS£iSS&9Sy
ly wieczór ma zajęty Idziemy
więc saini P J przyjmuje
nas bardzo serdecznie Lody
się szybko łamią tak że opo-wiadamy
sobie o różnych
sprawach polskich kanadyj-skich
idziemy na spacer nad
urwisty brzeg rzeki St Law-rence
skąd spod Chateau du
Frontenac — rozpościera się
wspaniały widok na port na
izekę na przeciwny brzeg
Pani J żona znanego w Quć-bec'- u
architekta opowiada o
życiu Polaków w tym mieście
Jest około 20 rodzin polskich
przeważnie dość dobrze usy-tuowanych
które utrzymują
kontakt towarzyski ze sobą
Dawniej gdy wszyscy byli
młodsi na Dożę Narodzenie
czy Wielkanoc robiono wspól-ne
spotkanie w jednym z pry-watnych
domów — teraz to
raczej zmieniło się na odwie-dzanie
się wzajemne Mimo
to więź miedzy ludźmi istnie-je
kontakty z Polską i z Po-lakami
w Kanadzie są utrzy-mywane
Dom państwa J
charakteryzuje się dużą ilo-ścią
polskich książek oraz ścia-nami
pokrytymi artystyczny-mi
kilimami i gobelinami Tc
też są z Polski Przyjemny po-byt
w polskiej atmosferze
niestety się kończy Na drugi
dzień w piątek w południe
spotykamy się ze Zbyszkiem
i zabieramy go ze sobą do
Montrealu
Jedziemy na odmianę pół-nocną
stroną rzeki St Law-rence
Po drodze trochę tłu-macze
Zbyszkowi antagoni-zmy
jakie istnieją w Kana-dzie
od zarania historii mię-dzy
Francuzami i Anglikami
Pytam się go co on sądzi o
języku francuskim — jego
akcencie jego słownictwie
Odpowiada że przeważnie
dłuższe rozmowy prowadził z
ludźmi wykształconymi ale
też w mieście mówiąc do
przypadkowych ludzi zetknął
się z codzienną wymową Jego
zdaniem poza kilkoma innymi
słowami nie spotkał nic nie-zrozumiałego
Według niego
łatwiej rozumiał francuski w
Quebec'u niż len specjalny
francuski w niektórych czę-ściach
Francji czy na przed-mieściach
Paryża Język w
swym własnym kraju zwykle
przechodzi w najróżniejsze
odmiany dialekty i akcenty
Takie było jego zdanie Po-myślałem
sobie o angielskim
Ja też dużo łatwiej rozumiem
angielski tutejszy a wymowa
z Oxfordu (bo nie mówię o ja-kichś
Cockney'ach) wcale mi
nic wydaje się jasna Podkre-ślam
— sama wymowa
a nie słownictwo To ostatnie
może mieć swe lokalne nawy-ki
i zboczenia i tyczy lo każ-dego
języka Zdaje się że w
krytyce języka francuskiego
w Qu6bec'u jest dużo przesa-dy
i uprzedzenia
Montreal lo już miasto do-brze
mi znane Mnóstwo zna-jomych
wiele organizacji
zjazdy kongresowe zjazdy
Stowarzyszenia Techników
no i Mont Tremblant w zimie
i wiele wiele wspomnień
Zbyszek też tam ma swych
znajomych Pokazałem mu
oczywiście stadion olimpijski
z niedokończonym dachem
(nie wiadomo czy go skończą)
opowiedziałem mu historię o
piczydcncie miasta Drapeau
i słynnym architekcie francu-skim
przejechaliśmy też pod-ziemną
kolejką o cichych ko-lach
na gumach a na zakoń-czenie
byliśmy też w pewnym
lokalu nocnym tuż obok pol-skiej
restauracji Cracovia
tak by Zbyszek opuszczał Ka-nadę
z pełnymi kompletnymi
wrażeniami
Nie mając wiele czasu i
nie mogąc dotrzeć do sa-mej
radiostacji p Stańczy-kowskiego
zebrałem o niej
trochę przygodnych wiadomo-ści
Większość spotkanych
mówiła że la radiostacja jcsl
przede wszystkim dobrze pro-sperującym
przedsiębiorst-wem
Polskości w niej mało
Dwie do dwóch i pól godziny
na tydzień przeważnie płyt i
ogłoszeń — trochę czasu po-święcone
jest dla polskiego
duchowieństwa Stacja jest
wielojęzyczna i wieloelniczna
ale czas przeznaczony na pol-ski
język znajduje się na dal-szym
planie Mówi się że wła-ściciel
radiostacji Kanadyj
czyk polskiego pochodzenia
ma wielkie 'zamiłowanie do
kolekcjonerstwa polskich pa-miątek
niektóre z nich mają
podobno dużą wartość To
głównie jest jego wybijającą
się zaletą
W zasięgu Polonii kanadyj-skiej
znajduje się w Detroit
radiostacja którą nadaje go-dzinę
z polskim programem
co dzień przez cały tydzień
z tym że w sobotę czy w nie-dzielę
audycja polska trwa
nawet dwie godziny Wniosek
jeden z tego że do nadawa-nia
polskich informacji i pol-skiego
programu w Kanadzie
największe możliwości istnie-ją
w radiostacji CHIN p
Lombardiego w Toronto Pi-szę
te słowa bo przyrzekłem
niejako czytelnikom że do-wiem
się coś więcej o radio-stacji
polskiej w Montrealu
Zbyszek nim wyleciał do
Polski został jeszcze parę dni
w Montrealu u znajomych
My musieliśmy wracać by
zdążyć na widowisko właśnie
urządzane przez polską sekcje
Radia CHIN w Toronto Wra-caliśmy
z Nowego Bruns-wik- u
z Gaspe z miasta Que-be- c
z Montrealu pod wra-żeniem
zjawiska które krót-ko
nazv'ałbym: odrodze-niem
się francusko-śc- i
"Pod każdym względem:
językowym kulturalnym go-spodarczym
cywilizacyjnym
W Akadii w Nowym Brun-swick
jeszcze istnieje bier-ność
jest język są ludzie ale
np brak francuskich pism
Akadia żyje po francusku ale
w angielskim cieniu W Que-bec'- u
jest wszystko jcsl fran-cuskie
życie są ambicje tam
angielski cień znika albo już
zniknął co nie znaczy że An-glicy
są bierni W Quebec'u
są pisma angielskie przedsię-biorstwa
angielskie uniwer-sytety
angielskie — angielska
kultura tam istnieje ale prze-stała
już dominować Jedzie-my
teraz na południe do On-tario
gdzie mieszka podobno
800 tysięcy frankofonów Zo-baczymy
jak te i inne rzeczy
przedstawiają sio w Ontario
---
~™ 'u
W
W wieku
Polacy należeli do najwięk-szych
obieżyświatów Prze-mierzali
oni kraje i lądy w
konsekwencji rządów zabor-ców
i szli za hasłem "Za wa-szą
i naszą wolność" dla jed-nych
bohaterscy szermierze o
wolność dla drugich radyka-łowie
buntownicy i zuchwali
rewolucjoniści Takim nie-przeciętnym
aktywistą był Jó-ze- C
Kazimierz Sulpicjusz
Czapski znany jako Napoleon
Czapski
Urodzony w 1797 r w Byd-goszczy
tamże odebrał pierw-sze
nauki a następnie studio-wał
w kolegium pijarów w
Warszawie Kiedy był w sto-licy
umarł ojciec Krewni po-śpiesznie
podzielili się "mająt-kiem
tak że syn utrzymał się
jedynie przy Orłowie kolo
Działdowa Władze jednak u-wzi- ęły
się na młodego dzie-dzica
Orłowa i nie chciały
uznać jego tytułu hrabiow-skiego
ani nawet szlachectwa
Na skutek tego Czapski prze-niósł
się w okolice Bydgosz-czy
i począł tytułować się
chłopem i używać imienia Na-poleon
W 1818 r zapisał się na
Wydział Filozoficzny we Wro-cławiu
i wnet dal się poznać
jako doskonały organizator
społeczny Przekształcił tam-tejszą
Polonię krzepił patrio-tycznymi
mowami podróżo-wał
i działał Fama tego
"krańcowego marzyciela" do-tarła
do carskiego komisarza
Nowosilcowa który zaczął wę-szyć
spisek Pomimo tego
Napoleon Czapski pod nazwi-skiem
Eugeniusza Bonneta
przeniósł się do zaboru rosyj-skiego
a kiedy wybuchło Po-wstanie
Listopadowe wstąpił
do ochotniczej jazdy poznań-skiej
Byl żołnierzem bitnym
został porucznikiem i adiu-tantem
polowym gen Skrzy-neckiego
dostał krzyż Virtuti Im)
11 "" ' i j T""" -- i
i
!
Florian Śmieja
WALLENROD' DUBLINIE
dziewiętnastym
JULY
I
Mililari Niepowściągliwy i
radykalny w swdich opiniach
wkrótce musiał jednak ucho-dzić
za granicę bo groził mu
sąd polowy zą zuchwałe mo-wy
i grożenie generałom
Wsiadł pod koniec grudnia
1031 r na statek angielski w
Gdańsku i po ciężkiej prze-prawie
wylądował w Irlandii
Po kilku dniach pobytu w
Belfaście podążył do Dublina
wszędzie przyjmowany entu-zjastycznie
Natychmiast też
lozpęlał kampanię propagan-dową
przemawiając publicz-nie
na wiecach i zebraniach
irlandzkich Niezależne pisma
drukowały jego przemówie-nia
a ich autora zapraszano
wszędzie i otaczano wielkim
mirem "Entuzjazm dla pol-skiej
sprawy otworzył mi ty-siące
serc" pisał do Leonar-da
Chodźki w 1832 r Czaso-pismo
"Dublin Times" poda-ło
część wypowiedzi Czapskie-go
w dosłownej wersji z ze-brania
Politycznej Jedności
Irlandii: "I am verry sorry
in two weeks in Ireland I
could no morę better learn
English łanguage thal I can
cxpress my feelings I can say
in three words solemn man-ne- r
that I thank for interest
towąrds my country same we
tTLBifcjttflmrtf
&£ m mmi
Ś uffibUSLi!
wBSŁSS3Sg2ŚS
Ji
waiił
Cjmner§$Mer M
4 5 6
fecl for libertics of Ireland
as you fecl for ours cer-tai- n that in the same manner
I was ready to kill for my
country I ready kill
for Ireland"
Czapski był
ale szym
jeszcze mówcą Otwarcie za-chęcał
walki
o Wolał ze-mstę
i wymy-ślał
Anglii Francji i Rosji
narodu
malując przed jego
zgrozy pełne
Polski Wśród
i
na zebraniu
Unii
"od
rzezi Pragi i Osadze-nia
na wyspie
Heleny imię Anglii tak nisko
upadło że już niżej spaść nie
może"
Takie i podobne
ubodly wreszcie
którzy poczęli
jak się
pozbyć
Już wtedy każdy
musiał się w
Alien Oflice Czapski tego nie
zrobił Miał że
tylko dwa dni zabawi Potem
KIL OUJKL 3M llwentui SŁ 2£7fU
si
mit aum sjs? Bltwc st c
be
be
am be
do
o
do
że
św
im
efresrurtacw4fc
1TME0 POLKA FESTWAL
LOL 2M0
BY
dzielnym żoł-nierzem
odważniej
Irlandczyków
niepodległość
niewybrednie
Apelował irlandz-kiego
wy-obraźnią
spu-stoszenie
ogro-mnego
entuzjazmu wiwato-wania
oświadczył
Narodowej" Politycznej
zbombardowania Ko-penhagi
Napoleona
nieopa-nowane
wybuchy szczerości
Napoleona
Anglików
przemyśliwać niewy-godnego
cudzoziemca
cudzozie-miec
meldować
oświadczyć
--&
ayLILili
?v iioMscKcsovnXceUwrUsCałiAArnv- -
MMOLAl DIRECTOSS OUCTm
RY
M
JJJ
-- _!'-
STROUD COMPUX
STROUD ONTARIO
COUPLES POLKA CONTEST
INFORMATION:
9NN1SFIL LiONS CLUB
BOX57
STROUD ONTARIO CANADA
TELEPHONE: (705)436-211- 0
AWARDS MOLSON
tłumaczył że powiedział "kil-ka
dni" Sąd skazał go na
pięćdziesiąt funtów grzywny
Niektóre proangielskie dzień
niki pisały: "Choć wespół ż
wszystkimi przyjaciółmi wol-ności
głęboko ubolewamy nad
nieszczęśliwym rezultatem
dzielnej lecz bezowocnej wal-ki
Polski o odzyskanie nie-podległości
nie znaczy to że
musimy z tego powodu tole-rować
skwapliwe wtrącanie
się jakiegokolwiek cudzoziem-ca
w domowe sprawy naszego
kraju"
Oskarżono Czapskiego o
nadużywanie gościnności o
polityczny ekshibicjonizm o
odgrywanie roli powolnego
narzędzia ("Le Constitution-nel- "
pomawiało go nawet o
szpiegostwo na rzecz papie-ża)
Czapski chciał grzywnę
zapłacić ale nie pozwolili na
to irlandzcy przyjaciele "Aby
rachować Irlandię od hańby"
społeczeństwo irlandzkie za-wsze
gotowe do oliar zorga-nizowało
zbiórkę publiczną
Po ulicach Dublina krążyły
taczki do których zbierano
datki wyłącznie w najdrob-niejszej
monecie tj farthin-gac- h
żeby dopiec Anglikom
Ci oświadczyli że o ile Czap-ski
wyjedzie nie musi płacić
grzywny Napoleon nie zgo-dził
się na to a jego popular-ność
z każdym dniem wzras-tała
Ostatecznie Anglicy
zdaje się miedziaków nic
przyjęli zaś Napoleon stał się
bohaterem Dublina zaprasza-nym
przez Daniela 0'Connel-l- a
i wybitniejszych przywód-ców
irlandzkich
Polak triumfował Na obie-dzie
wydanym na jego cześć
oświadczył dyplomatycznie:
"Ponieważ brałem udział w
ostatnich tragicznych wypad-kach
które miały miejsce w
Polsce dyskrecja nakazuje
mi milczenie Niemniej mu-szę
zauważyć że wasze ser-deczne
przyjęcie jest dobrze
obmyślone by zabliźnić głę-bokie
rany mojego serca"
Kiedy gospodarze wznieśli
toast na cześć bohaterskich
Polek szarmancki Napoleon
zaproponował zdrowie nado-bnych
córek Erinu" Oświad-czył
on że "Schlebianie nie
koniecznie należy do moich
wad Z głębokim przekona-niem
twierdzę że nie widzia-łem
w Europie kraju którego
kobiety przewyższałyby Ir-land- ki
a tylko kilka które by
im dorównywały" Wspom-niawszy
jeszcze Daniela
0'Connella i "nieśmiertelną
sławę Kościuszki" goście 'za-kończyli
obiad patriotyczną
pijatyką
Pod adresem Polaka padło
wiele ciepłych słów uznania
dla Polski i jej walki o nie-podległość
Na zebraniu Unii
Politycznej 0'Connell powie-dział
w obecności Czapskie-go:
"Duch wolności zapłakał
chwilę nad Polską wedle
słów poety przyrody "Wol-ność
krzyknęła kiedy padł
Kościuszko" Rzec możemy
że aczkolwiek Polska upadła
nic została ona pokonana"
Inni jak np Barett widzieli
losy Polski przez partyjne o-kul- ary:
"Polska Termopilo
wolności złożyła swą ofiarę
Jej dzielni synowie z większą
niż spartańska odwagą ciała-mi
swymi zagrodzili drogę
azjatyckiemu strumieniowi
toryzmu i jego barbarzyń-com"
Pod koniec kwietnia 1832
Czapski "Piobespierre w naj-lepszym
znaczeniu" opuścił
gościnną Irlandię i odpłynął
do Liverpool Był w Birming-ham
i w Londynie Jeździł do
Hiszpanii Szwajcarii Fran-cji
Austrii jako John
0'Brian Powiadają że był
masonem trzydziestego trze-ciego
stopnia Niewątpliwie
cieszył się wielką sławą Jed-ni
nazywali go "zuchwałym
rewolucjonistą" inni Wallen-rodem
Możliwe że znał go
Mickiewicz bo pisano do Wie-szcza
z Wielkopolski: "Czap-ski
jeden w świecie Wallenro-dem
twoim w najlepszym zna-czeniu
być zdolny Staraj się
go poznać w twoich podró-żach
zrozumiał dawno twoje
serce wzniósł się jeden tyl-ko
może ku twym chlubnym
marzeniom"
Józef Sulpicjusz Napoleon
Czapski alias Eugeniusz Bon-n- el
alias John 0'Brian zmarł
v 1852 na cholerę oddawszy
sprawie wyzwolenia ludów ca-le
nieomal życie