Zwilazkowiec Alliancer, August 18, 1980

              —- -a — 7V"Yi ~
"NRjtóf ł- - c1' „ ? 4 ą ' „iH ł'fi iteekliiar: X? jjWgźpJEć 2' 'fi r f t $ e tń? %
Cornelia Olis Skinner "MADAME
W grudniu 1913 roku Sara
Bernhardt wzbogaciła lisię
Swoich sukcesów dzięki sztu-ce
Jeanne Dorć napisanej
przez humorystę Tristana
Bernarda lecz nie mającej
nic wspólnego z humorem
Sara grała w niej rolę matki
młodego człowieka skakanego
za zabicie rywala który u-wi- ódl
jego ukochaną Finał
rozgrywał się pod drzwiami
więziennej celi w nocy przed
egzekucją Matka przyszła po-żegnać
się z synem Na kory-tarzu
jest ciemno chłopak wi-dzi
kobietę przez małe zakra-towane
okienko w zamknię-tych
drzwiach celi toteż nie
poznaje matki bierze ją za
swoją niewierną a teraz skru-szoną
kochankę W potoku
namiętnych słów wyznaje jej
miłość a matka milczy żeby
mu oszczędzić a-ozczarow-ania
Sara w tej tragicznej roli by-ło
wspaniała i do głębi wzru-szająca
16 marca 1914 roku naresz-cie
Sarę Bernhardt odznaczo-no
krzyżem kawalerskim Le-gii
Honorowej Ceremonia od-była
się na scenie teatru po
przedstawieniu i oczekiwano
jej z wielkim podnieceniem
Aktorzy -- i personel teatru by-li
z góry powiadomieni a bi-leter- ki
wskazując widzom ich
miejsca szeptały z przeję-ciem:
"Czy państwo wiedzą
że dzisiaj Madame dostanie
Legię Honorową?" W antrak-tach
ludzie pędzili do naj-bliższej
kwiaciarni wykupu-jąc
wszystkie kwiaty a po
ostatnim akcie zasypali scenę
bukietami rzucanymi nad
rampą Pewien entuzjasta
wpadł na oryginalny pomysł
i rzucił zwój szkarłatnej
wstęgi — symbol chlubnej
"czerwonej wstążeczki" Legii
Honorowej — która spłynęła
pięknie do stóp Sary- - Gdy
kurtyna opadłą po raz ostat-ni
aktorzy i pracownicy tea-li- u
zgromadzili się na scenie
a przedstawiciel rządu przy-piął
na piersi artystki naj-bardziej
ceniony francuski
order i zgodnie ze zwyczajem
ucałował ją w oba policzki
Podcza tego krótkiego ob-rządku
Sarą Bernhardt stała
w młodzieńczej pozie z głową
Na brytyjskim rynku wy- -'
dawniczvm ukazała sie książ- -
ka maiora Douglasa Suther-- J
landa szeroko omawiana przez
j wiele czasopism Maior Dou- -
glas noomek pierwszego Eai- -'
la of Sulherland z XIII slule-ici- a
malowniczo i eruntownie
opisał isWe zjawiska tak wy-- i
łacinie angielskiego jak po-stać
gentlemana
Prawdziwy gentleman —
pisze maior — tvm niin róż-ni
się od nie-ffenUema- na że
iako dorastający chłopiec
trzvmanv jest z daleka od to- -
warzvstwa płci odmiennej
I Skoro tvlko wyswobadza sie z
ramion niani
(opiekuńczych natychmiast w
gdzie iedv-n- a
osoba płci niemeskiei jest
energiczna gosrodvni W cza- -
sie wakacji szkolnvch młody
gentleman spotvka wnraw-- i
dzie starszawe ciotki i akcep-tui- e
je przede wszvs+kim z
uwaei na prezenty Jeśli mło- -
dy gentleman ma siostry po- -
zostaie to jego głęboką ta-jemnica
— byłoby mu nad
wvraz nieprzviemnie gdyby
wnadlo im kiedvś do głowy
zjawić sie w szkole lub w in-ternacie
z wizytą Czy wszyst-ko
to oznacza że snrawy sek-su
nie mają zupełnie swojego
miejsca w programie? Ależ
nie! — zaprzecza energicznie
major Sulherland — przeciw-nie:
malka chłopca przy ja-kiejś
okazji z pewnością
wspomina w jego obecności
coś niecoś o praktykach ptasz-ków
i pracowitych pszczółek
ale mimo to młody człowiek
bardzo długo pozostaje głębo
ko przekonany że dzieci znaj-duje
sie pod krzakiem agre-stu
Kiedyś oczywiście nad-chodzi
jednak dzień w któ-rym
młode ladies i młodzi
gentlemeni obowiązkowo pa-dają
sobie w ramiona Ale
trudno podobno powiedzieć
która ze stron jest wówczas
bardziej zakłopotana
Gdy młody gentleman jest
już żonaty z wielką energią
oddaje się podstawowemu ce-lowi
swojego małżeństwa mia-nowicie
płodzeniu spadkobier-ców
Ale nawet bardzo szczę-śliwe
"gentlemeńskie stadła"
trudno byłoby nazwać roman-tycznymi
Okazywanie czuło-ści
przychodzi podobno mał-żonkowi
z ogromną trudnoś
dumnie podniesioną jak gdy-by
grała rolę Orlątka Później
spróbowała przemówić lecz
słowa uwięzły jej w gardle z
nadmiaru wzruszenia Za to
łzy popłynęły z oczu bez prze-szkód
i Madame Bernhardt z
niezrównaną godnością cho-ciaż
słaniając się odeszła do
garderoby
Szczęśliwie się złożyło że
Jeanne Dore przynosiła zna-czne
dochody bo Sara jak
zwykle bardzo potrzebowała
pieniędzy Wydawała po daw-nemu
dużo oszczędności nie
miała i coraz posyłała do
lombardu jakąś kolię brosz-kę
czy pierścionek żeby zdo-być
gotówkę Wcale się z tym
nie kryła "Nie widzę w tym
nic wstydliwego — mówiła —
że zastawiam biżuterię Po
prostu zaciągam u rządu po-życzkę
na lichwiarski pro-cent"
Mianowała syna dyrekto-rem
administracyjnym swoje-go
teatru z płacą o wiele wyż-szą
niż zasługiwał Maurice
miał wtedy pięćdziesiąt lat
dystyngowaną powierzchow-ność
i przedwcześnie posiwia-łe
włosy Ożenił się powtór-nie
lecz z wiekiem nie wy-robił
sobie większego poczu-cia
odpowiedzialności może
dlatego że go od początku
wcale nie posiadał Pozostał
utrącjuszem i niepoprawnym
hazardzistą Kasę z gardero-bą
gwiazdy łączył specjalny
telefon Często się zdarzało
że w antrakcie rozlegał się
dzwonek i kasjerka zdener-wowanym
głosem meldowała:
"Madame pan Maurice przy-szedł
i życzy sobie żebym
mu oddała cały dzisiejszy
wpływ Co mam robić?" Sara
znużonym głuchym tonem od-powiadała:
"Proszę mu dać
te pieniądze"
Po korzystnym objeździe
miast prowincjonalnych z
dramatem Jeanne Dore w po-czątkach
lala 1914 r Sara wy-jechała
odpocząć na Belle-Isl- e
wraz z rodziną to zna-czy
z synem synową i wnucz-kami
Simone przybyła na
wakacje z Anglii przywożąc
dziecko Suzanne Seylor peł-niła
swoje zwykłe funkcje
stawiła się również niezawod
efomode
cią Również w sytuacjach in-tymnych
według majora Su-therlan- da
trudno upatrywać
w gentlemanie porywającego
kochanka: naichętniej nosi
bowiem flanelowe piżamy i
pachnie szarym mydłem
Każdy gentleman — pisze
dalej Douglas — jest człon-kiem
dobrego klubu Najlep-sze
z nich znaiduia sie na
St James Street W połud-nie
pojawiają sie tam clia-raktery- st
vczne postaci soie-szac- e
gdzieś w pojedynkę
albo parami i znikaiące w
bramach różnych domów:
ciemno ubrani panowie w ka-peluszach
niektórzy w melo-nikach
Ci ciemno ubrani panowie
to właśnie gentlemeni uda-iac- y
sie na południowy lunch
do swoich klubów Klubów
lak starych i z takimi trady-cia- mi
że po prostu wie sie
którv z nich za jaką fasadą
i pod jakim numerem danej
ulicy się mieści Oto — na
przvkład — słynny klub
"AtliPiieum" nazvwanv rów-nież
klubowm Olimpem któ-rego
członkami byli niegdyś
Dickens i Faraday i Thacke-ra- v
i Bertrand Russell Dziś
należą do niesio głównie pro-fesorowie
uniwersytetów i
anglikańscy duchowni a człon-kami
honorowymi sa słvnny
wirtuoz Yeliudi Menuhin i nie
mniej słynny dvrveent Georg
Solli Albo Malltravełlers
Club założony w roku 1819
dla genilemenów którzy zde-cydowali
sie przedsięwziąć po-dróż
na kontynent i przewę-drowali
po nim co najmniej
500 mil — dziś ponad półlo-rawieczn- e
jego tradycje kon-tynuują
głównie urzędnicy
MSZ z pobliskiej Downing
Street
Sowo "club" oznacza w tłu-maczeniu
zamknięte w sobie
stowarzyszenie o celach poli-tycznych
społecznych towa-rzyskich
ekonomicznych i in-nych
Najstarszy z londyń-skich
klubów "While's" po-wstał
w roku 1693 "Boodles"
w 1762 inne nieco później
Cześć z nich przez długi czas
służyła w pierwszym okresie
swego istnienia zamożnym
właścicielom ziemskim jako
miejsce w którym zatrzymy-wali
się w czasie pobytu w
slolicy inne ofiarowały swo
SARAH
na stara gwardia: Clairin sę-dziwy
Geoffroy i Luiso Ałtbe-m- e
Każdy spędzał czas jak
mu się podobało a życie pły-nęło
szczęśliwie i spokojnie
pod pogodnym bretońslcim
niebem
29 czerwca gdy wszyscy od-poczywali
w '"Sanatorium"
zjawił się zasapany Emile
wracając jak zwykle z mia-sta
z mnóstwem prowiantów
i plikiem paryskich gazet z
poprzedniego dnia Z reguły
Suzanne Seylor czytała Sarze
na głos ważniejsze nowiny
Tego popołudnia gazety do-nosiły
o zamordowaniu arcy-księc- ia
Franciszka Ferdynan-da
i jego małżonki w jakimś
mieście które nazywało się
Sarajewo W zaciszu Belle-Isl- e
ten odległy tragiczny in-cydent
wydawał się melodra-matem
rozgrywającym się
gdzieś bardzo daleko Oczywi-ście
smutne zdarzenie ale
czy możną przejmować się
czymś co się dzieje na Pół-wyspie
Bałkańskim? Bałkany
bardzo się przybliżyły gdy w
miesiąc później Austro-Węg-r- y
wypowiedziały wojnę Ser-bii
a 29 lipca cesarz niemiec-ki
— Rosji Groźne chmury
zasnuły bretońskic niebo a
beztroskie towarzystwo zebra-ne
na cyplu wysepki w na-pięciu
czekało na rozwój wy-padków
nękane nieokreślo-nymi
złymi przeczuciami
1 sierpnia Sara zniecierpli-wiona
brakiem wiadomości
nie zdolna ze względu na
chorą nogę wybrać się sama
do miasteczka wysłała tam
wnuczki żeby wybadały sy-tuacje
Lysiąne i Simone po-mknęły
dwukołowym powozi-kie- m
i zobaczyły przed do-mem
mera gromadkę miesz-kańców
i rybaków czytają-cych
z lękliwym niedowierza-niem
wywieszone tam oficjal-ne
ogłoszenie Był to rozkaz
powszechnej mobilizacji pod-pisany
przez prezydenta Poin-care
Z ciężkim sercem wra-cały
młode kobiety do domu
wioząc babce złowróżbne wie-ści
Lysianne pisze że Sara
szepnęła z rozpaczą: "Mój
Boże! Dlaczego nasza cywili-zacja
tak się cofa? Każda woj-na
nawet zwycięska jest no
im członkom możliwość spo-kojnej
pracy oraz niczym nie
zakłóconego spędzania wolne-go
czasu Tutaj można było
zaszyć sie w bibliotece (liczba
tomów "Atheneum" sięga 75
lys) w czytelni czasopism i
gazet w palarni zjeść posiłek
w cenie i o jakości nieosiaeal-nych- w
lokalach centrum mia-sta
przenocować gdy zacho-dziła
taka potrzeba Tu można
było posiedzieć w fotelu pa-trząc
w sufit porozmawiać
lub podyskutować o polityce
zagrać w karty kości i inne
gry godne gentlemana Pra-wdziwego
członka klubu ce-chowała
zawsze głęboka wier-ność
swojemu klubowi w nim
spędzał większość swoich po-południ
i wieczorów
Jakie — poza prawami —
ma członek klubu obowiązki?
W zasadzie dwa: opłacać
składki i zachowywać sie jak
gentleman Ale wobec lego
co robić z postacią t akiego
mister Thynne'a który z
wściekłością opuścił kiodvś
"While's" po dwóch miesią-cach
członkostwa ponieważ
wygrał w tvm czasie w karty
zaledwie 12 000 funtów? "Obv
nigdy nie wrócił" — zapisali
w kronice klubu w roku 1789
ciężko doświadczeni współ-członkowie
Albo z niejakim
lordem Eniswoth który nie
zwykł opuszczać "Atheneum"
bez kolejnej srebrnej łyżeczki
w kieszeni? Albo z calvmi po-koleniami
anglikańskich bis-kupów
którzy z reguły zapo-minali
podobno zwracać w bi-bliotece
szacownego klubu
wypożyczone w niej tomy?
Uważny czytelnik niniejsze-go
tekstu zwrócił zapewne
uwagę ze znaczna jego część
utrzymana jest w czasie prze-szłym
Tak jest — bo więk-szość
opisanych w nim fak-tów
zwyczajów i wydarzeń
należy już do zamkniętej lub
zamykającej się przeszłości
Jeszcze przed drugą wojną
światową liczba londyńskich
"Klubów genilemenów" się-gała
120 dziś z trudem utrzy-muje
się na poziomie czterech
dziesiątków Na porządku
dziennym są zamknięcia łą-czenia
kilku tych instytucji
w jedną a ponadto również
zmiana ich pierwotnego cha-rakteru
Przyczyny są różne
od tak decydujących — choć
wą klęską ludzkiego rozumu"
Trzy dni później po drugiej
stronie kanału La Manche Sir
Edward Grey wygłosił swoje
proroctwo: "Światła gasną
nad całą Europą Do końca
życia naszego pokolenia nie
zajaśnieją znowu!"
Wakacje na Bellc-Isl- c trze-ba
było pi zerwać Madame
Bernhardt wraz z całą świtą
wróciła do Paryża W ciągu
następnego miesiąca nadcho-dziły
z każdym dniem gorsze
wiadomości z frontu Przez
spustoszoną Belgię Niemcy
dotarli do francuskiej grani-cy
i wkroczyli na terytorium
Francji Jednostki nieprzyja-cielskiej
Armii zajęły wysu-nięte
na wschód miasta Com-pićgn- e
i Meaux niezliczone
szeregi żołnierzy w szarych
mundurach i pikielhaubach
posuwały się nieubłagalnie w
giął) kraju Zdawało sie że
Paryż nie uniknie okupacji
Na ulicach budowano baryka-dy
a rząd uważając że męst-wo
bez przezorności niewiele
jest warte przeniósł się do
Bordeaux
Przyjaciele błagali Sarę że-by
też wyjechała ze stolicy
ale odmawiała mówiąc że
skoro w 1870 roku nie opuś-ciła
miasta nie ma zamiaru
uciekać w 1914 AV począt-kach
września zjawił się u
niej oficjalny wysłannik mi-nistcist-wa
wojny z zalece-niem
żeby wyjechała z Pary-ża
do jakiejś bezpieczniejszej
części kraju Mówiono że sta-ło
się to z inicjatywy Geor-ges'- a
Clemenceau od dawna
zaprzyjaźnionego z Sarą Cle-menceau
wydawał podówczas
gazetę "L'Homme Librę" —
"Wolny człowiek" odznacza-jącą
się śmiałością wypowie-dzi
Gdy podczas wojny cen-zura
zaczęła mu kiereszować
artykuły redakcyjne zmienił
tytuł pisma na "L'IIomme En-chain- e"
— "Człowiek spęta-ny"
Mając dostęp do pew-nych
raportów wywiadu Cle-menceau
podobno z poufnych
źródeł dowiedział się że naz-wisko
Sary Bernhardt figuru-je
na liście zakładników któ-rych
Kaiser zamierza po zdo-byciu
Paryża aresztować i
przewieźć do Berlina
prozaicznych — jak kolosalny
wzrost kosztów utrzymania
którego składki członkowskie
nie mogą pokryć
Londyński krajobraz klubo-wy
był w założeniu swoim
krajobrazem zaludnionym wy-łącznie
pi zez mężczyzn Był
oaza męskiego relaksu no pra-cy
i trudach żvcia rodzinnego
Ale zmieniła się pozycja an-gielskiej
kobiety
Otóż 1o Współczesne żony
genilemenów nie godzą sie
juz na dzielenie męża z jego
klubem zwłaszcza jeżeli rów-nież
pracuia zaAvodowo — a
i sami gentlemeni po pracy
maiac perspektywo długiego
doiazdu do domu przez zatło-czone
do granic możliwości
ulice wola mieć wszystkie
trudności dnia możliwie szyb-ko
poza sobą i wybieraia per-spektywę
pantofli wvpodnego
fotela i ekranu telewizyjnego
we wlasiwm mieszkaniu Wy-bieraia
zapewne i dlateeo że
— micdzv nami mówiąc —
wielu z nich po prostu boi się
trochę swojej "poczciwej sta-rej"
lub "moroweeo kumpla"
utracić Demografowie sy-gnalizują
bowiem od lat wy-raźną
nadwyżkę liczby męż-czyzn
nad liczba kobiet zwła-szcza
w młodszych pokole-niach
oraz absolutny zanik
zjawiska starych panien A
ponadto co trzecie małżeń-stwo
(przed 15 laty bvło je-szcze
co piętnaste) kończy się
rozwodem o który coraz czę-ściej
występują kobiety A
wiec strzeżonego Pan Bóg
strzeże
Tał: więc większość klubów
przy St James Street świeci
wieczorami pustka Instytucja
klubu zmienia się powoli w
miejsce do którego podąża
sie w południe na niedrogi
lunch i ewentualnie wpada
jeszcze po pracy na bezalko-holowego
drinka aby spotkać
się — lak tak — z wracającą
ze swojej pracy żoną z którą
jedzie się potem razem do do-mu
Tak jest wszystkie arcy-mesk- ie
londyńskie kluby mu-siały
w ostatnich latach otwo-rzyć
swoje podwoje dla pań
"Carllon" poświęcił dla nich
nawet pomieszczenia biblio-teczne
zamieniając je na sa-lony
Wanda Tycner
Sara śmiała się z przypusz-czenia
że Niemcy ją upatrzy-li
na zakładniczkę trochę jej
to nawet pochlebiało ale nie
mogła traktować ty cli ostrze-żeń
poważnie Wysłannik mi-nisterstwa
wojny uderzył w
inny ton i zaczął tłumaczyć
że rząd nie może się zgodzić
na ryzyko utracenia aitystki
która jest droga całemu na-lodo- wi
Ten argument prze-konał
Sarę i zdecydowała się
na wyjazd do Andornos-Les--Bain- s
w Gironde
Miała tam pojechać koleją
W oznaczonym dniu wysłała
rano Emile'a po taksówkę
Służący wrócił po dłuższym
czasie i zameldował że nie
mógł znaleźć żadnej taksów-ki
Maurice który w tym sa-mym
co Emile celu wybiegł
na miasto również nic nie
wskórał W końcu udało się
zdobyć jakiś rozklekotany we-hikuł
i cała rodzina wraz z ba-gażami
załadowała się do nie-go
Madame Sara musiała sie-dzieć
z nogą sztywno wyciąg-niętą
przed siebie bo lekarze
po wyczeipaniu wszelkich in-nych
środków uznali za ko-nieczne
unieruchomienie ca-łej
chorej kończyny w gipsie
Myśląc z iozpaczą i Ickiem że
nigdy już może nie zobaczy
Paryża w całej jego krasie
kazała się wieźć okrężną dro-gą
przez Pola Elizejskie Skrę-cając
w tę piękną arterię uj
CSCZ
Profesor Wacław Sierpiń-ski
jest niewątpliwie pierw-szym
wielkim matematykiem
który rozsławił imię Polski w
świecie choć wcale nie wy-różniał
się w dzieciństwie
kompulciową pamięcią cyfro-wa
ani wrodzoną znajomością
tabliczki mnożenia Natomiast
wyróżniał się — jak powia-dają
biograiowie — przecie
wszystkim pracowitością i u-miejętn- ością
współdziałania z
kolektywom
Jego nazwisko równie czę-sto
liguruje w podręcznikach
algebry i tygonometiii jak i
w pamięci jego uczniów któ-rzy
wspominają profesora
Sierpińskiego przede wszyst-kim
jako wspaniałego organi-zatora
badań naukowych
Pi zez cale życie konsekwen-tnie
twierdził że wszelkie
sukcesy w badaniach nauko-wych
w XX wieku są możli-we
jedynie dzięki koncentra-cji
wysiłków na wybranej
dziedzinie wiedzy
Z jego inicjatywy powstało
jedno z pierwszych czaso-pism
matematycznych "Fun-damcnl- e
Malhcrnatica' wokół
którego skupili się wszyscy
wybitni polscy matematycy
W pracy badawczej profe-sor
Wacław Siei piński był
konsekwentnym izecznikiem
ciągłości pracy inspiracji
wzajemnej poprzez przekazy-wanie
wyników i projektów
badawczych oraz rzecznikiem
osobistych przyjaźni międy
uczniami i profesorami Dzię-ki
stosowaniu tych zasad pro-fesor
Sierpiński w ciągu swe-go
długiego i pracowitego ży-cia
rozpracował teorię mno-gości
topologię teorie funk-cji
rzeczywistych i liczi) ana--
Ceramika stołowa z Bochni
ma własny surowy wdzięk
Jest prosta ciężka i funkcjo-nalna
o barwie szkliwa tak
soczystej jak polska ziemia
z której ją wyprodukowano
Naczynia wytwarzane są wy-łącznie
z surowców natural-nych
głównie glin spiowadza-nycl- i
z okolic Bolesławca Ze-brzydo- wa
i Jaroszowa oraz
drobniutkiego siwego piasku
spod Tomaszowa Mazowiec-kiego
Charakterystyczne cze-koladowe
szkliwo zdobiące
zazwyczaj zewnętrzną po-wierzchnię
naczyń wyrabiane
jest z gliny sprowadzanej aż
spod zachodniej granicy Kraj-u-
Kamionki — jak potocznie
nazywana jest ceramika pro-dukowana
według lej techno-logii
— nie zawierają toksycz-nych
substancji "chemicznych
Są więc nie tylko piękne ale
również zdrowe
Wyroby ceramiczne z Boch-ni
przybierały obecny wygląd
stopniowo Wszystko zaczęło
sie w 1919 roku gdy niejaki
Henryk Mincer 7alożył w po-bliskim
Kolankowie mały za-kład
ceramiczny Z miejsco-wych
glin ceglarskich wyra-biano
w nim garnki i gąsiory
któie na jarmarkach sprzeda-wano
okolicznościowym wieś-niakom
wprost z furmanek
Jakże odlegle (o casy gdy
zatrudnieni u Minccra gam-caiz- c
wszystkie czynności wy-konywali
ręcznie Tylko to że
za surowiec służyła im czer
rzała ze ' zdumieniem długą
kolumnę ciężarówek i niezli-czonych
taksówek zapełnio-nych
przez żołnierzy Później
miała się dowiedzieć że by-ły
todzielne paryskie taksów-ki
które posłużyły do prze-rzucenia
na front znacznych
posiłków dla wsparcia Piątej
Armii i umożliwiły sławny
"Cud nad Marną" Lysiane
opowiada że jakiś oficer za-trzymał
ich i ostro spytał kie-rowcę
dlaczego nie zgłosił
się ze swoim 'wozem do dys-pozycji
dowództwa jedno-cześnie
otworzył drzwiczki i
nakazał pasażerom wysiąść
Nagle urwał w pól słowa:
zobaczył Sarę Bernhardt któ-ra
siedziała w milczeniu z
biedną chorą nogą wyciągnię-tą
sztywno naprzód Oficer
podniósł rękę do czapki i za-salutował
— Proszę wybaczyć Mada-me
Nie wiedziałem! — I
zwrócił się do kierowcy: —
Zawieźcie Madame Bernhardt
na dworzec a polem zamel-dujcie
się do dyspozycji woj-ska
Pizelożijla
Maria Slibnieioska
Fragment biografii wiel-kiej
akloiki francuskiej za-czerpnięty
z książki pi "Ma-dame
Sarah"
iconczonosci
lizęnalematyczną w 720 pra-cach
oryginalnych które
przedstawił w 107 aitykułach
i przemówieniach oraz 57
podręcznikach skryptach i
broszurach
Prot' Sierpiński urodził się
w Warszawie 14 marca 1882
zmail w 1969 roku Tutaj
wychował się ukończył uni-wersytet
i uzyskał katedrę
profesora na Wydziale Matc-matyczno-Filozoficzn-ym
Uni-wersytetu
Przeważającą część
swego życia (ponad 60 lat)
spędził w proiesorskiej to-dze
Czas dzielił między wła-sną
pracę naukową oraz wy-kłady
i współdziałanie ze śro-dowiskiem
matematycznym
Był członkiem honorowym
i działaczem zarządów wielu
towarzystw naukowych pol-skich
i zagranicznych Od
pierwszego zjazdu organiza-cyjnego
Polskiego Towarzyst-wa
Matematycznego w 1911
roku uczestniczył we wszyst-kich
konferencjach matema-tyków
polskich i europej-skich
Uczestniczył w pracach
badawczych matematyków
bułgarskich czeskich holen-dciskic- h
i jugosłowiańskich
Posiadał doktoraty honoris
causa uniwersytetów w Am-sterdamie
Bordeaux Lwo-wie
Moskwie Paryżu Pra-dze
Sofii i Wrocławiu
Jego imieniem nazwano je-den
z kraterów księżycowych
i jedną z ulic warszawskich
Podobnie jak M Kopernik
astronomię tak prof W Sier-piński
polską matematykę
wprowadził do skarbnicy na-uki
światowej
Stefan Lewandowski
Surowy
wona glina zamiast mąki od-różniało
icli przy pracy od
piekarzy Dziś glinę i piasek
micie się w młynach kulo-wych
a wyrabia mechanicz-nymi
prasami W malej mo-delarni
zakładowej powstają
gipsowe negatywy słynnych
kamionek Kubki dzbanki
"flaczarki" garnki' i beczki
Tradycyjna bocheńska ka-mionka
od wewnątrz pokryła
jest białym szkliwem na zew-nątrz
brązowym Spieczony w
temperaturze do 1300°C cze-rep
jest trwały i lśniący
Zakładowi modelarze wpro-wadzają
do produkcji coraz to
nowe wyroby — min tak
zwana galanterię czyli świecz-niki
karafki wazony pucha-ry
Jednak swoją sławą bo-cheńska
kamionka zawdzięcza
najstarszym naczyniom stoło-wym
produkowanym od lat i
wyrosłym z okolicznych tra-dycji
Bochnia to miasto żyjące w
zasięgu ciepłego blasku Kra-kowa
a jednocześnie dosta-tecznie
od niego odległe by
zachować własny charakter
Praslaiy ośrodek gónictwa
solnego leżący na ważnym
szlaku wiodącym na Węgry
We wskazanym przez księż-niczkę
Kingę miejscu oprócz
pierścienia który jak głosi le-genda
wyrzuciła będąc jesz-cze
na rodzinnych Węgrzech
wydobyto tutaj pierwszą bry-łę
soli Kazimierz Wielki zało-żył
w Bochni kopalnie królew-skie
tzw żupy solne
W centrum miasta przy
Ksr iera po
Tak się przywykło już mó-wić
że polska muzyka zrobiła
po wojnie wielką światową ka-rierę
I nawet poprawka na
"międzynarodowy" powszech-nie
zrozumiały język lej sztu-ki
ułatwiający mu komuniko-wanie
się z odbiorcami nie
jest w stanie umniejszyć tych
sukcesów
Polski udział w światowej
kulturze w ogóle jest znacz-ny
realizacja wszystkich naj-szczytniejszych
założeń i
uchwał Aktu Końcowego z
Helsinek o międzynarodowej
współpracy na drodze do wza-jemnego
poznania się wyra-ża
się po naszej stronie impo-nującymi
liczbami kontaktów
kulturalnych z zagranicą Wy-starczy
powiedzieć że tylko
w bieżącym roku poza grani-cami
kraju odbędzie się ogó-łem
400 polskich wystaw pla-stycznych
fotograficznych
sztuki ludowej ponad 600 ze-społów
-- teatralnych orkiestr
baletowych oraz pieśni i tań-ca
teatrów wystąpi przed ob-cą
publicznością — podobnie
jak 1200 solistów koncerto-wać
będzie na wszystkich kon-tynentach
Muzyka zajmuje szczegól-nie
eksponowane miejsce a
w takiej dziedzinie jak kom
pozycja nasze osiągnięcia —
co jest siało podkreślane na
świecie — nie mają sobie rów-nych
Siało się już regułą że
największe i najsławniejsze
instytucje muzyczne zagra-niczne
zamawiają u polskich
twórców dzieła na okolicznoś-ciowe
święta kulturalne i na-rodowe
a przy tytułach utwo-rów
Witolda Lutosławskiego
Tadeusza Bairda Krzysztofa
Pendereckiego i in widnieją
miejsca światowych prawyko-nań
wielu zagranicznych kra-jów
Również i w dziedzinie wy-konawstwa
obecność na ob-cych
estradach jest stale za-uważalna
średnio w przecią-gu
każdego roku wyjeżdża z
Polski na występy ok 7500
artystów' (łącznie z członkami
orkiestr): dają oni w sumie
ponad 4000 audycji — oraz
sto nagrań pyłowych dla ra-dia
i telewizji w trzydziestu
krajach świata
Są one wymierne nazwiska-mi
nie tylko kompozytorów
takich jak poza już wymie-nionymi
Wojciecha Kilara
Zygmunta Krauze Mikołaja
Henryka Góreckiego Kazimie-rza
Serockiego Grażyny Ba-cewicz
i in których dzieła
nagradzane są i grane na
estradach całego świata rów-nież
w dziedzinach wykonaw-czych
mamy do zanotowania
określone sukcesy: to znako-mita
pianistyka Lidii Grychto-łówn- y
Haliny Czcrny-Stefań-ski- ej
i z młodszego pokolenia
Krystiana Zimermana i Pio-tra
Palecznego to znakomita
wiolinistyka Konstantego An-drzeja
Kulki i Wandy Wiłko-mirskiej
to cala plejada dy-rygentów
od Rowickiego Kor-da
Semkowa Wisłockiego
Czyża i Krenza po młodych
a wielce przecie ulalentowa- -
starej kopalni mieści się ry-nek
na którym stoi pomnik
Kazimierza Wielkiego króla
chłopów i opiekuna miast do-broczyńcy
Bochni jak głosi
tablica z dedykacją Dzięki so-li
bowiem miasto rozwijało się
przez wiele wieków z soli sły-nęło
a sól zaćmiewała sławą
wszystko inne co z Bochni
Może dlatego wieść o kamion-kach
bocheńskich dotarła po-za
granice Polski dopiero osta-tnio
gdy wysłużona kopalnia
została zamknięta i przezna-czona
na sanatorium dla osób
cierpiących na choroby ukła-du
oddechowego i alergie
Bocheńskie kamionki odkrył
dla Zachodu rodak z Anglii
pan Janusz Lubkowski Naj-dłużej
bo już od czterech łat
Anglicy kupują kamionkowe
kubki czajniki dzbanki i mi-seczki
zwane "flaczarkami"
(od nazwy podawanych w
nich polskich flaków) Ostat-nio
zamówienia na kamionko-we
garnki dzbanki i salater-ki
napływają z Belgii Francji
i Republiki Federalnej Nie-miec
Największą popularnością
cieszy się jednak bocheńska
kamionka we własnej ojczyź-nie
W całej Polsce gospody-nie
kiszą kapustę i ogórki w
kamionkowych beczkach zsia-dłe
mleko smakuje najlepiej
z bocheńskich kwasiarek
dzbanki makutry i garnki
stanowią ceniony sprzęt w
każdej kuchni
Teresa Bułhak
wdzięk kamionki
Iskiej muzyki
nycli jak Kasprzyk Wit czy
wreszcie Jerzy Maksymiuk
który stal się ostatnimi czasy
prawdziwą sensacją artystycz-ną
w świecie ze swoją Polską
Orkiestrą Kameralną zespo-łem
reprezentującym najwyż-szy
europejski poziom A wo-kalistyka?
Stefania Woylowicz
i Halina Łukomska Teresa
Źylls-Gar- a i Wiesław Ochman
i dwa nowe ciekawe zjawis-ka
— Ewa Maria Podleś i
Urszula Mitręga
Nie sposób tu wymienić
wszystkich: trzeba by wielu
stron aby nie pominąć na-zwisk
tych artystów którzy
przecież przez okres powo-jenny
byli współtwórcami pol-skiej
kultury muzycznej któ-rzy
dawali chlubne świadec-two
jej poziomowi w czasie
swoich występów zagranicz-nych
Kultura muzyczna prezen-towana
jest obcym również
na terenie Polski wystarczy
wymienić choćby dwa ale o
zasięgu międzynarodowym fe-stiwale:
muzyki współczesnej
"Warszawska Jesień" (odby
wany juz od ponad dwudzie-stu
lat) oiaz oratoryjno-kan-tatow- y
"Vratislavia Cantans"
we Wrocławiu (mający za so-bą
więcej jak dziesięć lat
istnienia) — na których spo-tykają
się nie tylko soliści i
zespoły z wielu krajów ale
również i muzyka wywodząca
sie z różnych państw z oczy-wistą
jednak w takiej sytuacji
dominacją twórczości polskiej
W drodze wymiany polscy
artyści biorą udział w wielu
i sławnych festiwalach euro-pejskich:
tylko w tym roku
siedem zespołów z dyrygen-tami
oraz sześciu solistów
weźmie udział w kilku naj-większych
festiwalach euro-pejskich
(nie licząc oczywiście
pomniejszych nie o takim zna-czeniu
jak Edynburg czy Ho-landia)
Gdybyśmy chcieli sięgnąć
po inną jeszcze dziedzinę
obrazującą pozycję światową
polskiej muzyki należałoby
wymienić kilkadziesiąt nagród
zdobytych przez polskich
twórców na międzynarodo-wych
konkursach' kompozytor-skich
te wszystkie wyróżnie-nia—
doktoraty honoris causa
i członkostwa honorowe sław-n- j
eh instytucji muzycznych
zaproszenia na'wyklady o mu-zyce
współczesnej jakie adre-sują
największe uczelnie świa-towe
do polskich twórców ild
itp
Wielkie światowe uroczy-stości
wiążą się często z pra-wykonaniem
zamówionych u
polskich twórców dzieł mu-zycznych
To przecież na uro-czystości
oświęcimskie Krzysz-tof
Penderecki pisał "Dies
Irae" to on czcił rocznicę
tragicznej Hiroszymy swoim
"Trenem" — tak jak póź-niej
pisał swoją "Kosmogo-nie- "
na zlecenie U Tanta na
XXV-lcci- e ONZ jak potem
jeszcze swój "Raj utracony"
na 200-leci- e istnienia Stanów
Zjednoczonych AP A to prze-cież
przykład jednego kom-pozytoi- a
polskiego — wpraw-dzie
najgłośniejszego — który
wpisał się także jako pierw-szy
Polak na listę kompozy-torów
których dzieła wysta-wiane
były w mediolańskiej
sławnej "La Scali" Polem
również drugiego aktu "Raju
utraconego" wysłuchał 7a mu-rami
Watykanu Papież Jan
Paweł II — i był to lównież
pierwszy przypadek aby dzie-ło
muzyczne z wykonawcami
świeckimi przekroczyło mury
państwa kościelnego A było
'to przecież dzieło kompozyto-ra
polskiego
Kariera polskiej muzyki:
powodzenie które nie wzięło
się pizecież z niczego Złożyło
sie na to działanie utalento-wanych
jednostek wychowa-nych
w głębokim szacunku
dla tradycji narodowej sztuki
w warunkach pełnej pomocy
i opieki państwa nad kulturą
Dzięki temu zbieramy bo-gate
plony I mamy sie czym
chlubić przed całym światem
Polska muzyka wyrosła z
wielkich wspaniałych trady-cji
przeszłości Chopina Mo-niuszki
Szymanów skiego
Utrwalona została i doprowa-dzona
do światowej pozycji
dzięki pełnej opiece mecenatu
ludowego państwa pozwalają-cej
wykorzystać każdy talent
Nazwiska przedstawicieli mło-dego
pokolenia: Krystiana Zi-mermana
Ewy Podleś Urszu-li
Mitręgi Jacka Kasprzyka i
tylu jeszcze tylu innych młó-ci
j eh aitystów pozwalają nam
wierz} ć w pomyślną przysz-łość
i szanse dalszego utrwa-lania
i pomnażania sukcesów
Zdzisław Sierpiński