000113 |
Previous | 5 of 8 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
|
This page
All
|
II - -- J- %r jiM NR U "ZWIĄZKOWIEC" LUTY (fbruary) wtorek 20 — 1973 STR 5 Ks Mieczysław Sswej TChr Czgstka polskiej całości Co Polonia zrobiła na 100-leci- e Kanady? Pyta-nie bez odpowiedzi! Cze-kałem na czyjąś wypowieź w tej sprawie ale cisza Postaram się odpowiedzieć jako jeden z tych któ-rzy walczyli o udokumen-towanie naszego wkładu w życie Kanady Zd Przpqoda — "W słu-żbie Polonii Kanadijjskiej" str 35 Psychologicznym wojennej jest zamiłowanie do orde-rów Posiada ono swe uza-sadnienie w bezpośrednim kontakcie ze służba wojsko-wa ale nadawanie odznaczeń frontowych w trzvdzieści lat po działaniach wojennych nie wygl°da poważnie Istnieje natomiast inna kategoria lu-dzi 7asłu°uiaca dawniej i te-raz na iakieś honorowe me-dale lub krzvże na trwałą pamięć Polonii i Kanady Mam na mvśli polskich pio-nierów którzy z początkiem XX wieku w surowych wa-runkach zasiedlali prerie środkowego Zachodu bez protekcji związków zawodo-wych pracowali w kopalniach Sudbury czy Whitehorse wy-cinali lasy Terytoriów Pół-nocnych Na krótko przed drugą wojna światowa powstał na ontaryjskich Kaszubach tzw Polish Pioneer Center prag-n?c- v zbierać pamiątki po na szych osadnikach odnotowy-wać ich przeżycia i osiągnię-cia Ta nad wyraz pożytecz-na koncepcja nie znalazła jednak szerszego zrozumie-nia i pozostała jedynie ini-cjatywą lokalną Obecnie obserwujemy w Kanadzie zmierzch polskiej j misji pionierskie] związanej 7e statkami parowymi na mo-rzu z budową linii kolejo-wej CP i nadawaniem przez nia parcel rolnych ze zwie rzęcą Slia puuiaguwą w gua- - podarstwie z budową pierw-szych dróg i lotnisk z roz-wojem telefonu radia i tele-wizji Ostatni przedstawicie-le tego pokolenia emigran-tów schodzą na naszych o- - Przemysł ogólny Przemysł 18 O nVl-- łł czach ze sceny życia Przypo-mnienie tego faktu powinno być dla Polonii mobilizujące Czas doprawdy stworzyć w departamencie Sekretariatu Stanu w Ottawie stałą i pręż-na komórkę pod nazwą:- - Ca-nadi- an Documentation of Po-lish Immigrants żeby z miej-sca zabrała się ona do kata-logowania heroicznej i szla-chetnej polonij-nej w Kanadzie aby stała sie ona inspiracją specjalnych studiów socjologicznych et-nograficznych religijnych i antropologicznych Ośmielam się podać mały orzvczynek do prac które musza bvć podjęte bez żad-nej zwłoki ponieważ wcho-dzimy w o-r-es szybkiego bu-dowania domów starców dla Polonii Stoją już takie w Edmontonie i Winnipegu wvrełnione do ostatniego miejsca wznoszą sie nato Minimalne stawki zarobkowe idą znów do góry miast centra pogodnej staro-ści w Vancouver i w Toron-to Nikt w nich zazwyczaj dsugo nie mieszka i właśnie od przytułków sędziwego wieku należałoby zacząć kolekcionować dane do grun-townej historii Polonii w Ka-nadzie Dotychczasowe opra-cowania grzeszą nie tylko je dnostronnością ale nade wszystko posiadają ogromne luki i braki w szczegółach od-nośnie Kanady Monografie natamiast żywio-łu ukraińskiego i niemieckie-s- o w Kanadzie sa naprawdę doskonałe i mogą być wzo-rem dla nas PRERYJNE MIEJSCE OSIEDLENIA Krydor jest małym w środkowym Saskatchewanie i etymolo-gicznie wywodzi swą nazwę od pierwszego właściciela sklepu kolonialnego: Krysa-k- a Teodora Ludziom ciężko było powtarzać cale nazwisko i imię łączyli tylko pierw-szą i ostatnią sylabę tworząc słowo Kry-do- r W okresie na-szego Powstania Styczniowe-go nad River zbuntowali się metysi wyzy-skiwani handlowo przy żaku- - $180 za godzinę $205 za godzinę lat $145 za godzinę Ministry of Labour Hon Fem Guindon Minister Jedną z lepszych rzeczy jeśli chodzi o pracę w Ontario jest ochrona którą otrzymujesz dzięki Ustawie o Standartach Pracowni-czych (Employment Standards Act) Ostatnio znów podnieśliśmy wysokość minimalnych zarobków Począwszy od dnia 1 lutego 1973 mini-malne zarobki zwiększone zostały następująco: budowlany Studenci poniżej przeszłości Zachodniej Saskatchewan Jeśli twoje zarobki zależne są od ustalo-nych minimalnych płac zainteresuj się jak ta sprawa wygląda w nowym świetle i w k jaki sposób chroniony jesteś przez ustawę Napisz lub telefonuj do: Employment Standards Branch Ontario Ministry of Labour 400 Unirersity Ayenue Toronto Ontario M7A 1V2 965-525- 1 Employment Standards Branch © Ontario Ipie skór przez agentów Hud-son Bay Company ale wo-dza ich Louis Riela pokonał pod Batoche gen Middleton Miejscowość ta leży 30 mil od Krydor na zachód i moż-n- a oglądać tam w starej szkole naczynia uzbrojenie i i mapy z czasów rebelii I Tereny na wschód od trak-tu Regina — Fort Carlton sa oznaczone jako- - Virgin Praire Zachowały sie rapor-ty taksatorów rządowych którzy orzekli że na pre-riach rolnictwo nigdy nie bę-dzie możliwe ze względu na trwałe susze z powodu pla-gi koników polnych i gę:tego buszu unikanego nawet przez Indian Niemożliwego do przewi-dzenia cudu gospodarczego przemiany jałowych gruntów w the eranery of the world — dokon- a- gołe ręce przy-byszów głównie z Galicji Wzmiankowany wyżei sklep Krysaka Teodora w Krydor powstał w 1911 roku w rok później założono tory kole-jowe i przy stacji poczęły się trrupować domostwa przysz-łego miasteczka Okolica w dorzeczu Saskatchewan Ri-v- er North posiada klimat kontynentalny suchy latem i o długiej zimie od paździer-nika do kwietnia W kierunku północnym od Krydor na Shell Lakę po-wierzchnia terenowa nieco faluje stad spotyka sie role kamienista marglowa łatwo nadająca ofiara długotrwa-łych mrozów Nad brzegami natomiast dużego Redberry Lakę ziemia więcej równin-na rodzi doskonałe plony bez nawożenia a tylko nrzy sto-sowaniu summer fallu czyli dwuDolowości części obsie-wanej i odpoczywającej Wzrokowo odczuwa sie tutaj wiele monotonii z racii bra-ku drzew występuje jedynie biała i czarna osika nigdy nie rosnąca dłużej nad 15 lat usycha pod wpływem ark-tyczneg- o klimatu zima Stad też w ogrodach nie spotyka sie drzew owocowych a plan-tacje jarzyn jeszcze w czerw-cu musza być na noc nakry-wane Sieje sie też specjal-nie odporny gatunek pszeni-cy Tacher oraz hoduje gęsto owłosione bydło rasy czerwo-nej Mechanizacja prac rol-nych wstrzymała populację na preriach i corocznie Sas katchewan traci kilka tysię-cy mieszkańców przenoszą-cych sie w poszukiwaniu pra-cy do innych prowincji Krydor leży teraz nad czarna szosa nr 40 w odleg-łości przeciętnie 60 mil do trzech miast: Saskatoon na południe Prince Albert na wschód i North Battleford na zachód Posiada aktualnie dwa sklepy spożywcze nale-żące do ukraińskich właści-cieli Wojciuka i Krysaka oraz sklep żelazny pocztę hotel i trzy kościoły: prawo-sławny unicki i polski Licz-ba mieszkańców spada co ro-ku i dla 150 ludzi nie opłaca-ło się zakładać rur wodocią-gowych dlatego mieszkańcy przenoszą się do sąsiednich miejscowości — Hafford i Blane Lakę Przed dziesię-cioma laty zamknięto na mieiscu szkołę w tym roku będzie likwidowana stacja kolejowa oraz poczta W la-tach międzywojennych żyło w Krydor i okolicy blisko sto Dolskich rodzin przybyłych przed pierwszą wojną spod zaboru austriackiego rekru towali sie przeważnie spod Sokala Zbaraża i Włodzimie rza Wołyńskiego Budownictwo panuje tu wyłącznie drewniane bez żadnych jednak ozdób sztuki ludowej i przynajmniej dzie-sięć domów posiada okna za-bite deskami gdyż po śmier-ci właściciela nie spotyka się nowych nabywców Jako miejsce pracy rządowej po-zostaje czynnych 4 elewato-ry które czerwonymi wieża-mi nadają charakterystyczny wyraz preryjnym równinom Krydor to typowe — mia-steczko na dłoni — środko-wego- Saskatchewanu unieru-chomione w rozwoiu bra-kiem fabryk tartaków czy ośrodków jakiegoś rękodzieln-ictwa- balansującego stan zaludnienia tehnicznych dziś farm PROFIL PRERYJNYCH EMIGRANTÓW wąsatego Sarmaty w siermiędze nigdy nie był w Kanadzie popularny Za ocean przybywali bowiem lu-dzie nie tradycyjni przed-siębiorczy z żyłką awantur-niczą i łatwo dostosowywali się do zastanych warunków "li-r- " jednając sobie uznanie obco-krajowców własną praca po-kojowym usposobieniem i pogodą ducha mimo wielu przeciwieństw 1 o s o w y c h Zwykle trzy powody wyjaz-du zagranicę wchodziły w grę: wielodzietność rodzin brak pola i pracy na miejscu oraz ucieczka przed służba wojskową w armii austriac-kiej lub rosyjskiej Nierzad-ko się zdarzało że bardziej odważni jechali po zony lub dalszych krewnych Rodzina natomiast Jasieniuków w Krydor najpierw wyładowała w Brazylii i skoro tam zaro-bili przy kolei pieniądze przenieśli sie do Saskatche-wanu Przekrój socjologiczny pre-ryjnvc- h emigrantów z Polski wygląda ubogo Nie spotka-łem żadnego człowieka z wyższym wykształceniem ani nawet z ukończeniem czte-rech klas dawnego gimna-zjum Przeciętnie chodzili oni przez cztery zimy do szkoły nad Bugiem bo w le-cie musieli pomagać rodzi-com Mężczyźni umieją pisać i czytać po polsku wśród ko-biet nierzadkie bywają wy-padki analfabetyzmu Wyro-bienie jednak życiowe emi grantów osiadłych na roli było ogromne Zdużą łatwo-ścią przerzucali się z funkcji farmera w cieśle kolejarza aptekarza nauczyciela czy nawet kupca Bo kiedy obję-li swoje "homesteady" nic posiadali dosłownie nic ło-wili zwierzynę na sidła wy-rywali krzaki rękoma psze-nice do zasiewu nosili nie-iednokrot- nie na plecach po 50 mil Zaprzęgi powolnych wołów nadawały się więcej do pracy na roli na dalszy dystans nie zdawały egzami-nu Współżycie grupy polskiej z Ukraińcami Duchoborami i Indianami od samego po-czątku dobrze sie układało jakkolwiek małżeństwa sta-rali się pionierzy zawierać jeszcze w kraju i stamtąd ściągać żony na wyrobione już nieco farmy Pierwzvm osiedleńcom dokuczał brak elity narodowej izolocja w obcvm otoczeniu niemozli-wo=- ć odwołania sie do włas nych konsulatów kościołów czy szkół Ohecnie żyje w Krydor zaledwie pięć rodzin mówią-cych po polsku- - Grzybowski NowakowsVi Talarski Bo-rycki i Pyra Wnukowie za-niżonych seniorów nie uczę-szczają na żadne lekcje pol-kieC- To i ich znaiomość języ-ka ojców jest minimalna Ksiesi parafialne w Kry-dor sięgają roku 1913 było wówczas siedemnaście "hrztów polskich gdy w ro-ku 1972 tylko jeden 'w tym-że rokuodbvło sie pięć ślu-bów a od 1967 roku nie zda-rzył sie żaden Statystyka ta świadczy o depopulacii pre--i- i a w tym szczególnie pol-skiego elementu pionierskie-go Takie rodziny jak Boro-wy Bilik Czestołowski Dłu-gosz Dobrowolski Farański Hibner Krzyżanowski Me-dyński 01szewsVi Pilichow-=k- i Stanowski i Wojciechow-ski przeniosły sie w inne strony i nawet kuzynów nie posiadają w tym rejonie Wynika stad wielka szko-da dla udokumentowanych dzieiów Polonii w Kanadzie bo każdy rolnik wraz ze swa rodzina stanowił zamknięty świat przeżyć doświadczeń i załug którego wskrzesić nie można Wywiady z magneto fonem przeprowadziłem za-ledwie z kilkoma reprezen-tantami ginącego pokolenia Dziadek Jan Rurak z Alber-to- n wzięty do austriackiego woiska z Komarowa pod So-kalem przebył w pierwsza wojnę światowa całą kampa-nie alpejska i dopiero zwo-lniony z polskich ułanów przybył jako osadnik rolny do Saskatchewaniu Podobny szlak przeszedł siwy Franci-szek żyznomirski który po zdjęciu munduru w Kana-dzie przetrwał ciężkie lata pracy najemnej kryzysów i recesji pożarów i posuchy Antoni Czerwiński z Red-fiel- d nie może już po 80-c- e poruszać renoma i nogami tak sie spracował przy kar-czowaniu buszu w trosce o wychowanie dwóch córek i syna Dzieci pionierów polskich mają teraz średnie lub wyż-sze wykształcenie ponieważ prowadzenie uprzemysłowio-nej farmy wymaga Townież dużego przygotowania teore-tycznego W niektórych ro-dzinach zauważa sie większą znajomość języka ukraińskie go niżeli polskiego z racji mieszanych małżeństw Sły-szy sie też często prymityw-ne 'polszczenie angielszczyz-ny klinować kołować borto-vn- c na wyrażenie czyszcze-nia telefonowania lub stoło-wania Wiekowi farmerzy "ola zarne=zkać we własnym do-n- u w jakimś miasteczku i'zeli iść do wygodnego ale obcego im "nursary home" Dwip pasje rozrywkowe ogarniają zima emerytów — j bingo i kajzer — natomiast 'zainteresowanie telewizja lub i orasa etniczna spotvka się wiatkowo Kajzer jest pro-sta gra w karty w której chamniony dobierają sie dwói kami i licytują prze-cwni--- a od 5 do 10 Pomaga ona przetrwać nudne wieczo-- r ?1 o zabija też chyb? w=7lkip zamiłowania arU--- '' "7ne do h?ftu robienia na drutpch rzeźbiarstwa czy P0P71] ludowej "An inno-Tn- t abroat'" — nnoisri kie-d- s o imigrantach Marek Twain ZA WASZ I NASZ CHLEB W środowisku polskich ? farmerów wydarzeniem największej miary było zaw-sze otwarcie placówki dusz-pasterskiej Z chwila przyby-cia księdza poczęto myśleć n wzniesieniu kościoła z-aufaniu chóru i bractw 7?--oze- riu cmentarza i szkoły t organizowaniu odpustów b?7arów i śwrt Macierzysty 'osciói z okolic Krydoru pod wezwaniem Św TróW sf-i- i no dzć dzień w osiedlu Or-'ć- w Pisanym z angielska Or-łów Dwukrotnie budowle po-- w ększano pizedłuzajac na-we główna dalszjmi logami dtewnianymi zapychanymi 9fa Tegoroczna seria odczytów Kanadyjsko-Polskieg- o Insty-tutu Badawczego rozpoczęła się wykładem redaktora Be-nedyl- ta Heydenkorna w do-mu Polskiej Placówki Kana-dyjskiego Legionu na temat roli i bodajże narastającego z roku na rok znaczenia "pa-miętnikarstw- a" tak w kraju jak i za granicami Polski wśród Polaków na świecie Nie można by znaleźć lepsze- - Czcsnek jest naturalnym anty septycznym środtlem który utu łr zanieczyszczeni krwi l po-bieg- a lub niszczy bakterip po sodujące ropienie Adama Garllc Pmi-I- m tawiera prswdzkry ole-jek czoinkowy Który uzywanj jest od wielu lat jako lek Przei stulecia miliony osób używsh cosjiiku Jako zdrowotnego 4rod k w pr7ekontDiu o Jego moc w zakresie leczenia lub podtm mania sił Okażcie dbałość o woie zdrowie 1 swoje siły Zao ostrzcie sie w paczkę Adama Garllc Poarlas --ą Dajbliższej aro prtl iub tptfc" jeszcze dziś Niezawodnie poczujecie sie le piej mocniej jabywając też oo pornosc na przeziębienia Zale-cany przez nas środek nie m& wpachu ani smaku 1 przygoto wany jest w formie kapsułek MIESIĘCZNIK KULTURA Nr 12 — grudzień 1972 r zawiera ni in następujące po-zycje: Józef Czapski: Dwie prowo- - kaceje Gustaw Herling-Grudzińsk- i: Dziennik pisany nocą Jolanta Dworzecka: O karie-rze tpsknocic i kontra-stach Juliusz Mieroszewski: Tematy do refleksji Brukselczyk: Widziane z Bru-kseli Wiktor Sukiennicki: "Rara ayis" czyli o Litwinach mówiących po polsku Adam Kruczek: W sowieckiej prasie Borys Lewicki i: Nowy szef ideologiczny w Kijowie Bohdan Brodziński: Gospo-darka krajowa Józef Lewandowski: Żeby nic zapomnieć Norbert żaba Góra urodziła mysz Książki omawiają: M Broń-ski A Kmc7e: M Kubiak-Żytomirsk- a J Kowalski 31 Danilewiczowa Ponadto w numerze: Hu-mor krajowy komunikaty Listy do Redakcji Numer objętości 160 str Cena egzemplarza pojedyn-czego S150 Do nabycia W KSIĘGARNI "ZWIĄZKOWCA" w szparach mchem i gliną W jego zasięgu mieszka teraz --iwie polskie rodziny — Ka-"zor- ek i Skwara — dlatego świątynia od dziesięciu lat 'o=tała zamknięta Do miasteczka Krydor je-szcze przed pierwsza wojna światowa przjbyli księża z krain- - Melenowski Dymiń-ski i Dudzik ich zasługa by-ło wzniesienie drewnianego knś-iol- a św Michfła Archa-nioła patrona Wołynia o rzy mi'e 7a miastem na far-mie Później przez 30 lat z pewnymi przerwami urzędo-wali tutaj 00 Oblaci poczv-iaip- p od ks superiora T Nandzika Ich zasługa jest zbudowania hali parafialnej "cd wezwaniem króla Jana III Sobieskiego otwarcie pol--'i- ri biblioteki wznipsienie 'P7yd"n"ii i pm' niej nbszr--f- i t-anl-- n" publicziipi pro-- " Hienie Inkcii w szkole pa- - jMvc7rv"!i audycii pr7e7 '"n ora-ani7nw?ni-e pv=ii i "]n]tTr7i npi f)o sanHuanów --"- vt jn-imali-ych w Rama i Duck Lakę O-wrti- śe Lub Bizy był wówczas liczny ofiarny i ' ierzcw w ciężkim trudzie v --": "owvt al 0n chleb dla i siebie i sj-łó"one-go wojnami ewpti Dziwi mnie bardzo " tolerancyjna i gościnna '"-np-da nie ustanowiła dotąd 'Wpru PiPniera którym Hu Polaków nawet po 'mierci w nno być udekoro-wanych Zresztą eksplorato-z- v Yukonu czy mineralodzy ad McNenzie River też win-- t bvć nim w nagrodzeni ""d piętnastu lat misie dusz--asters- ka w zmierzchającym Trvdor prowadza XX C bry-tu 'owcy z Seminarium Za-granicznego w Poznaniu tema! polskich pamiętników go prelegenta na ten temat Pamiętni' i imigrantów pol-skich w Kanadzie to jego u-koch- ane dziecko to główne źródło dla jego dociekań so-cjologicznych tyczących Po-lpkó- w osiadłych w Kanadzie Pize o tych Polakach w pa-ryskiej "Kulturze" począw-szy od 1952 r Później jako członek Instytutu Badawcze-go przyczynia sie wybitnie do publikacji kilku pozycji przy C7ym przygotował do druku maszynopis źródłowej I pracy śr dr W Turka "Po-le- s in Manitoba" jest auto-rem szkicu o strukturze Po-lonii zamieszczonego w "Po- - lish-Canadian- s" opublikował monografię pisma polonijne-go a mianowicie "Związkow-- [ ca" Nic dziwnego więc ze jego odczyt bjł właściwie z wielka swadą wypowiedzia-nym wykładem z j amięci Heydenkorn oczywiście wspomina o klasycznym dzie-le Floriana Znanieckiego '"Polish Peasant in Europę and America" Uważa to dzie-ło za niedościgniony wzór so-cjologicznego studium opar-tego na najwięcej natural-nych pamiętnikach jakimi były listy imigrantów w A-mer- yce do swych rodzin w Polsce Prelegent podkreśla ważność autentyzmu pamięt-ników A cóż więcej wierne-go niż list do rodziny? Mówi dalej o pamiętnikach emi-grantów wydanych w Polsce przed wojną i po wojnie [h i i 1 i iiWi 1 fgjKfeggQg' }STSlvHmffWlBĘi!SvaBiffmWKiTk ii " i w - Dla zapewnienia sobie mini-mum utrzymania musza jeź-dzić z nabożeństwami sto mil na wschód do Alveny i Cle-tonvill- e Spotyka się tam polskie rodziny Leszczyń-skich Józaków Harafów C7-Korycki-ch ale młode pokole-nie zrnomniało niemal zupeł-nie ojczysty iezyk Poshigu-i- a sje nim jedvnie w śninvie kościelnym który dotąd lu-bią i wykonują poprawnie bez organisty i organów Osiagmeia społeczne Po-lonii w Krydor niewolniczo przywiązanej do kwodrów wykarczowanei gleby sa mi-mo wszytko duże Rv}y pro-boszr- y z Krydor i Fish Creek ks Józef Cvbart został ora-'ate- m dipce7Ji Prince Albert i jako Wikarius7 Generalny po drugiej w-ni-me światowej 7?rl7 ) pn nr"" o=icm lat HnVłńr Stefan Vornbpt7 po-chodzący z maiki Boryckiej i oica narodów oś°i ukraiń-skiej bl w latach 60-tyc- h -- "wnvm chirurgiem w szp-iclu =w Pawła w Saskatoon i od trzech lat pełni funkcje Gubprnitora Saskatchewanu w Regini° Svn Jana Kraw-czuka 7 Krydor Paweł Kraw-czuk jest inżynierem lotni-nzv- m w Montrealu i praco-wał przy skonstruowaniu "jprwszego satplity kanadvi--kieff- o o indiańskiej nazwie — Anik W ostatnim czasie ks JanMirlwski wydał w Krvdor książce na temat chrześcijańskiego zapobiega-nia ciażv a ie?o następca ks Ji'n'k dzieło teologiczne pt "Christ Colliiif" Szkoda tyl-ko że tak mało badaczy po-lonijnego życia w Kanadzie uświadamia sobie zasługi i prace Polaków w Suskatche-wani- e Mówi też o dwóch konkur-sach zorganizowanych przez "Związkowiec" oraz o trze-cim ostatnim przez Instytut Badawczy Gdy dawniej pamiętniki pisane bywały przeważnie przez ludzi prostych — rol-ni! ów robotników — te os-tatnie są inne Nadeszło ich przeszło pięćdziesiąt — od-twarzają one niemal całko-wicie przekrój obecnej spo-łeczności polskiej w Kana-dzie — tak w czasie jak i w kolorach społecznych Znaj-duje się więc wspaniałe his-torie ludzi osiadłych na roli do dziś którzy przyjechali do Kanady ieszcze w latach 1910 — 1920 Historie takie sa nieraz bardzo dokładne — prowadzone niemal z miesią-ca na miesiąc Są tu historie ludzi wykształconych przy-byłych z Polski w latach 1960 — 1965 którzy mimo wykształcenia musieli prze-chodzić cała skale adaptacji do nowego środowiska zaczy-nać od pracy fizycznej kszta-łcić siebie i dzieci tak by po dziesięciu latach osiągnąć poziom kulturalnego życia kariery odpowiadających ich polskiemu wykształceniu Ma-my pamiętniki pracowników ki nauczycieli pamiętniki społecznych mamy pamiętni-żolnierz- y pamiętniki smutne i pamiętniki wesołe — nie-raz istne studia socjologicz-ne środowiska anglosaskiego ukraińskiego parafialnego ' "3SiBiMIb9bHbbbHbbH JW _ 7HBBFiBJsVBBJ(JslBJB bu-- " 'MM i Wm JŁk xj5 AKTUALNE POSTULATY Żywioł polski w kraju Liścia nigdy nie był — krzykliwą mniej-szością narodowa Nie stano-wiliśmy nigdy wielkich tłu-mów na wzór Włochów czy Niemców ale rzetelnie zasłu-żyliśmy się w wielu dziedzi-nach kanadyjskiej gospodar-ki Polacy nie uchylali się nigdy od płacenia podatków od służby wojskowej od pot-liw- ej pracy w kopalniach w lasach na kolei w hutach i na farmach Nawiązali też szczególna łączność duchową 7 kanadyjskim niebem i z zie-mia z jej przyroda i ludźmi ten szczery sentyment do no-wego otoczenia stworzył szczególny patriotyzm pol-ski- ei grupy etnicznej w Ka-nadzie Nie uważa się ona tutaj za obca sfrustrowaną lub rewolucyjna ale pragnie w spokoju i w sprawiedliwo-ści współgospodarzyć wiel-kim bogactwem państwa o najwyższym na świecie do-chodzie narodowym na gło-wę mieszkańca Dla zadość-uczynienia tym wymogom równoś"! i prawdv trzeba stworzyć centrum Kanadyj-skiej Dokumentacii o Pol-skich Imigranta"h Winno ono drukować książki o naszym dziedzictwie wychodźczym głównie po angielsku na co zresztą posiadamy doskonały wzór w publikacjach ks dzie-kana Ed Hubicza z Winni-pegu Jego monografia "Po-lish Churches in Manitoba" oraz biografia "Father Joe Kręciszewski a Mantfoban Missionary" czekają na god-nych następców Bo motywy pisania pamięt-nika mogą być różne Wro-dzona chęć wyznania samot-ność chcąca się wyładować nostalgiczne przeżycia osiąg-nięcia materialne — a może chęć pokazania "talentu" pi-sarskiego czasem prawdzi-wego często urojonego a może romantyczne wspomnie-nia zawiedzionej małżonki a może wypowiedzenie się na tematy społeczne a jakże często czysty cel patriotycz-ny —ot "zostawić ślad po sobie dla potomności pol-skiej i niepolskiej" Tego ro-dza- iu pamiętniki to rzeczy-wiście prawdziwe źródło do studiowania danej epoki warunków żvcia a też infor-macji dla rządów kraju osie-dlenia: w Kanadzie dla rzą-du w Ottawie Ma sie rozumieć takie pa-miętniki trzeba wydać dru-kiem należy je też przetłu-maczyć na język angielski In-stytut Badawczy o tym my-śli Redaktor Heydenkorn za-czął swój wykład od apelu: "Wszyscy winniśmy pisać pa-miętniki" i chyba mógłby skończyć tym samym ape-lem Prelekcja na temat pamięt-ników była bardzo udaną i należy się z tego powodu po-dziękowanie tak pod adre-sem red B Heydenkorna jak i dyrektora Instytutu Badaw-czego p R Koglera który organizuje te odczyty Wojciech Krajewski jftŁ €jkikJJlMlu&Li£lJ£MdiMJS& Narciarstwo w Górach Skalistych Oddalona zaledwie o 10 mil ed Banff miejscowość Son-shin- e Village leży w ogromnej dolinie w stop trzech szczytów górskich z których prowadzi 18 szlaków zjazdowych Ostatnio otwarto tam najnowocześniejszy na tym kontynencie wyciąg "The Great White Way"
Object Description
| Rating | |
| Title | Zwilazkowiec Alliancer, February 20, 1973 |
| Language | pl |
| Subject | Poland -- Newspapers; Newspapers -- Poland; Polish Canadians Newspapers |
| Date | 1973-02-20 |
| Type | application/pdf |
| Format | text |
| Identifier | ZwilaD2000979 |
Description
| Title | 000113 |
| OCR text | II - -- J- %r jiM NR U "ZWIĄZKOWIEC" LUTY (fbruary) wtorek 20 — 1973 STR 5 Ks Mieczysław Sswej TChr Czgstka polskiej całości Co Polonia zrobiła na 100-leci- e Kanady? Pyta-nie bez odpowiedzi! Cze-kałem na czyjąś wypowieź w tej sprawie ale cisza Postaram się odpowiedzieć jako jeden z tych któ-rzy walczyli o udokumen-towanie naszego wkładu w życie Kanady Zd Przpqoda — "W słu-żbie Polonii Kanadijjskiej" str 35 Psychologicznym wojennej jest zamiłowanie do orde-rów Posiada ono swe uza-sadnienie w bezpośrednim kontakcie ze służba wojsko-wa ale nadawanie odznaczeń frontowych w trzvdzieści lat po działaniach wojennych nie wygl°da poważnie Istnieje natomiast inna kategoria lu-dzi 7asłu°uiaca dawniej i te-raz na iakieś honorowe me-dale lub krzvże na trwałą pamięć Polonii i Kanady Mam na mvśli polskich pio-nierów którzy z początkiem XX wieku w surowych wa-runkach zasiedlali prerie środkowego Zachodu bez protekcji związków zawodo-wych pracowali w kopalniach Sudbury czy Whitehorse wy-cinali lasy Terytoriów Pół-nocnych Na krótko przed drugą wojna światowa powstał na ontaryjskich Kaszubach tzw Polish Pioneer Center prag-n?c- v zbierać pamiątki po na szych osadnikach odnotowy-wać ich przeżycia i osiągnię-cia Ta nad wyraz pożytecz-na koncepcja nie znalazła jednak szerszego zrozumie-nia i pozostała jedynie ini-cjatywą lokalną Obecnie obserwujemy w Kanadzie zmierzch polskiej j misji pionierskie] związanej 7e statkami parowymi na mo-rzu z budową linii kolejo-wej CP i nadawaniem przez nia parcel rolnych ze zwie rzęcą Slia puuiaguwą w gua- - podarstwie z budową pierw-szych dróg i lotnisk z roz-wojem telefonu radia i tele-wizji Ostatni przedstawicie-le tego pokolenia emigran-tów schodzą na naszych o- - Przemysł ogólny Przemysł 18 O nVl-- łł czach ze sceny życia Przypo-mnienie tego faktu powinno być dla Polonii mobilizujące Czas doprawdy stworzyć w departamencie Sekretariatu Stanu w Ottawie stałą i pręż-na komórkę pod nazwą:- - Ca-nadi- an Documentation of Po-lish Immigrants żeby z miej-sca zabrała się ona do kata-logowania heroicznej i szla-chetnej polonij-nej w Kanadzie aby stała sie ona inspiracją specjalnych studiów socjologicznych et-nograficznych religijnych i antropologicznych Ośmielam się podać mały orzvczynek do prac które musza bvć podjęte bez żad-nej zwłoki ponieważ wcho-dzimy w o-r-es szybkiego bu-dowania domów starców dla Polonii Stoją już takie w Edmontonie i Winnipegu wvrełnione do ostatniego miejsca wznoszą sie nato Minimalne stawki zarobkowe idą znów do góry miast centra pogodnej staro-ści w Vancouver i w Toron-to Nikt w nich zazwyczaj dsugo nie mieszka i właśnie od przytułków sędziwego wieku należałoby zacząć kolekcionować dane do grun-townej historii Polonii w Ka-nadzie Dotychczasowe opra-cowania grzeszą nie tylko je dnostronnością ale nade wszystko posiadają ogromne luki i braki w szczegółach od-nośnie Kanady Monografie natamiast żywio-łu ukraińskiego i niemieckie-s- o w Kanadzie sa naprawdę doskonałe i mogą być wzo-rem dla nas PRERYJNE MIEJSCE OSIEDLENIA Krydor jest małym w środkowym Saskatchewanie i etymolo-gicznie wywodzi swą nazwę od pierwszego właściciela sklepu kolonialnego: Krysa-k- a Teodora Ludziom ciężko było powtarzać cale nazwisko i imię łączyli tylko pierw-szą i ostatnią sylabę tworząc słowo Kry-do- r W okresie na-szego Powstania Styczniowe-go nad River zbuntowali się metysi wyzy-skiwani handlowo przy żaku- - $180 za godzinę $205 za godzinę lat $145 za godzinę Ministry of Labour Hon Fem Guindon Minister Jedną z lepszych rzeczy jeśli chodzi o pracę w Ontario jest ochrona którą otrzymujesz dzięki Ustawie o Standartach Pracowni-czych (Employment Standards Act) Ostatnio znów podnieśliśmy wysokość minimalnych zarobków Począwszy od dnia 1 lutego 1973 mini-malne zarobki zwiększone zostały następująco: budowlany Studenci poniżej przeszłości Zachodniej Saskatchewan Jeśli twoje zarobki zależne są od ustalo-nych minimalnych płac zainteresuj się jak ta sprawa wygląda w nowym świetle i w k jaki sposób chroniony jesteś przez ustawę Napisz lub telefonuj do: Employment Standards Branch Ontario Ministry of Labour 400 Unirersity Ayenue Toronto Ontario M7A 1V2 965-525- 1 Employment Standards Branch © Ontario Ipie skór przez agentów Hud-son Bay Company ale wo-dza ich Louis Riela pokonał pod Batoche gen Middleton Miejscowość ta leży 30 mil od Krydor na zachód i moż-n- a oglądać tam w starej szkole naczynia uzbrojenie i i mapy z czasów rebelii I Tereny na wschód od trak-tu Regina — Fort Carlton sa oznaczone jako- - Virgin Praire Zachowały sie rapor-ty taksatorów rządowych którzy orzekli że na pre-riach rolnictwo nigdy nie bę-dzie możliwe ze względu na trwałe susze z powodu pla-gi koników polnych i gę:tego buszu unikanego nawet przez Indian Niemożliwego do przewi-dzenia cudu gospodarczego przemiany jałowych gruntów w the eranery of the world — dokon- a- gołe ręce przy-byszów głównie z Galicji Wzmiankowany wyżei sklep Krysaka Teodora w Krydor powstał w 1911 roku w rok później założono tory kole-jowe i przy stacji poczęły się trrupować domostwa przysz-łego miasteczka Okolica w dorzeczu Saskatchewan Ri-v- er North posiada klimat kontynentalny suchy latem i o długiej zimie od paździer-nika do kwietnia W kierunku północnym od Krydor na Shell Lakę po-wierzchnia terenowa nieco faluje stad spotyka sie role kamienista marglowa łatwo nadająca ofiara długotrwa-łych mrozów Nad brzegami natomiast dużego Redberry Lakę ziemia więcej równin-na rodzi doskonałe plony bez nawożenia a tylko nrzy sto-sowaniu summer fallu czyli dwuDolowości części obsie-wanej i odpoczywającej Wzrokowo odczuwa sie tutaj wiele monotonii z racii bra-ku drzew występuje jedynie biała i czarna osika nigdy nie rosnąca dłużej nad 15 lat usycha pod wpływem ark-tyczneg- o klimatu zima Stad też w ogrodach nie spotyka sie drzew owocowych a plan-tacje jarzyn jeszcze w czerw-cu musza być na noc nakry-wane Sieje sie też specjal-nie odporny gatunek pszeni-cy Tacher oraz hoduje gęsto owłosione bydło rasy czerwo-nej Mechanizacja prac rol-nych wstrzymała populację na preriach i corocznie Sas katchewan traci kilka tysię-cy mieszkańców przenoszą-cych sie w poszukiwaniu pra-cy do innych prowincji Krydor leży teraz nad czarna szosa nr 40 w odleg-łości przeciętnie 60 mil do trzech miast: Saskatoon na południe Prince Albert na wschód i North Battleford na zachód Posiada aktualnie dwa sklepy spożywcze nale-żące do ukraińskich właści-cieli Wojciuka i Krysaka oraz sklep żelazny pocztę hotel i trzy kościoły: prawo-sławny unicki i polski Licz-ba mieszkańców spada co ro-ku i dla 150 ludzi nie opłaca-ło się zakładać rur wodocią-gowych dlatego mieszkańcy przenoszą się do sąsiednich miejscowości — Hafford i Blane Lakę Przed dziesię-cioma laty zamknięto na mieiscu szkołę w tym roku będzie likwidowana stacja kolejowa oraz poczta W la-tach międzywojennych żyło w Krydor i okolicy blisko sto Dolskich rodzin przybyłych przed pierwszą wojną spod zaboru austriackiego rekru towali sie przeważnie spod Sokala Zbaraża i Włodzimie rza Wołyńskiego Budownictwo panuje tu wyłącznie drewniane bez żadnych jednak ozdób sztuki ludowej i przynajmniej dzie-sięć domów posiada okna za-bite deskami gdyż po śmier-ci właściciela nie spotyka się nowych nabywców Jako miejsce pracy rządowej po-zostaje czynnych 4 elewato-ry które czerwonymi wieża-mi nadają charakterystyczny wyraz preryjnym równinom Krydor to typowe — mia-steczko na dłoni — środko-wego- Saskatchewanu unieru-chomione w rozwoiu bra-kiem fabryk tartaków czy ośrodków jakiegoś rękodzieln-ictwa- balansującego stan zaludnienia tehnicznych dziś farm PROFIL PRERYJNYCH EMIGRANTÓW wąsatego Sarmaty w siermiędze nigdy nie był w Kanadzie popularny Za ocean przybywali bowiem lu-dzie nie tradycyjni przed-siębiorczy z żyłką awantur-niczą i łatwo dostosowywali się do zastanych warunków "li-r- " jednając sobie uznanie obco-krajowców własną praca po-kojowym usposobieniem i pogodą ducha mimo wielu przeciwieństw 1 o s o w y c h Zwykle trzy powody wyjaz-du zagranicę wchodziły w grę: wielodzietność rodzin brak pola i pracy na miejscu oraz ucieczka przed służba wojskową w armii austriac-kiej lub rosyjskiej Nierzad-ko się zdarzało że bardziej odważni jechali po zony lub dalszych krewnych Rodzina natomiast Jasieniuków w Krydor najpierw wyładowała w Brazylii i skoro tam zaro-bili przy kolei pieniądze przenieśli sie do Saskatche-wanu Przekrój socjologiczny pre-ryjnvc- h emigrantów z Polski wygląda ubogo Nie spotka-łem żadnego człowieka z wyższym wykształceniem ani nawet z ukończeniem czte-rech klas dawnego gimna-zjum Przeciętnie chodzili oni przez cztery zimy do szkoły nad Bugiem bo w le-cie musieli pomagać rodzi-com Mężczyźni umieją pisać i czytać po polsku wśród ko-biet nierzadkie bywają wy-padki analfabetyzmu Wyro-bienie jednak życiowe emi grantów osiadłych na roli było ogromne Zdużą łatwo-ścią przerzucali się z funkcji farmera w cieśle kolejarza aptekarza nauczyciela czy nawet kupca Bo kiedy obję-li swoje "homesteady" nic posiadali dosłownie nic ło-wili zwierzynę na sidła wy-rywali krzaki rękoma psze-nice do zasiewu nosili nie-iednokrot- nie na plecach po 50 mil Zaprzęgi powolnych wołów nadawały się więcej do pracy na roli na dalszy dystans nie zdawały egzami-nu Współżycie grupy polskiej z Ukraińcami Duchoborami i Indianami od samego po-czątku dobrze sie układało jakkolwiek małżeństwa sta-rali się pionierzy zawierać jeszcze w kraju i stamtąd ściągać żony na wyrobione już nieco farmy Pierwzvm osiedleńcom dokuczał brak elity narodowej izolocja w obcvm otoczeniu niemozli-wo=- ć odwołania sie do włas nych konsulatów kościołów czy szkół Ohecnie żyje w Krydor zaledwie pięć rodzin mówią-cych po polsku- - Grzybowski NowakowsVi Talarski Bo-rycki i Pyra Wnukowie za-niżonych seniorów nie uczę-szczają na żadne lekcje pol-kieC- To i ich znaiomość języ-ka ojców jest minimalna Ksiesi parafialne w Kry-dor sięgają roku 1913 było wówczas siedemnaście "hrztów polskich gdy w ro-ku 1972 tylko jeden 'w tym-że rokuodbvło sie pięć ślu-bów a od 1967 roku nie zda-rzył sie żaden Statystyka ta świadczy o depopulacii pre--i- i a w tym szczególnie pol-skiego elementu pionierskie-go Takie rodziny jak Boro-wy Bilik Czestołowski Dłu-gosz Dobrowolski Farański Hibner Krzyżanowski Me-dyński 01szewsVi Pilichow-=k- i Stanowski i Wojciechow-ski przeniosły sie w inne strony i nawet kuzynów nie posiadają w tym rejonie Wynika stad wielka szko-da dla udokumentowanych dzieiów Polonii w Kanadzie bo każdy rolnik wraz ze swa rodzina stanowił zamknięty świat przeżyć doświadczeń i załug którego wskrzesić nie można Wywiady z magneto fonem przeprowadziłem za-ledwie z kilkoma reprezen-tantami ginącego pokolenia Dziadek Jan Rurak z Alber-to- n wzięty do austriackiego woiska z Komarowa pod So-kalem przebył w pierwsza wojnę światowa całą kampa-nie alpejska i dopiero zwo-lniony z polskich ułanów przybył jako osadnik rolny do Saskatchewaniu Podobny szlak przeszedł siwy Franci-szek żyznomirski który po zdjęciu munduru w Kana-dzie przetrwał ciężkie lata pracy najemnej kryzysów i recesji pożarów i posuchy Antoni Czerwiński z Red-fiel- d nie może już po 80-c- e poruszać renoma i nogami tak sie spracował przy kar-czowaniu buszu w trosce o wychowanie dwóch córek i syna Dzieci pionierów polskich mają teraz średnie lub wyż-sze wykształcenie ponieważ prowadzenie uprzemysłowio-nej farmy wymaga Townież dużego przygotowania teore-tycznego W niektórych ro-dzinach zauważa sie większą znajomość języka ukraińskie go niżeli polskiego z racji mieszanych małżeństw Sły-szy sie też często prymityw-ne 'polszczenie angielszczyz-ny klinować kołować borto-vn- c na wyrażenie czyszcze-nia telefonowania lub stoło-wania Wiekowi farmerzy "ola zarne=zkać we własnym do-n- u w jakimś miasteczku i'zeli iść do wygodnego ale obcego im "nursary home" Dwip pasje rozrywkowe ogarniają zima emerytów — j bingo i kajzer — natomiast 'zainteresowanie telewizja lub i orasa etniczna spotvka się wiatkowo Kajzer jest pro-sta gra w karty w której chamniony dobierają sie dwói kami i licytują prze-cwni--- a od 5 do 10 Pomaga ona przetrwać nudne wieczo-- r ?1 o zabija też chyb? w=7lkip zamiłowania arU--- '' "7ne do h?ftu robienia na drutpch rzeźbiarstwa czy P0P71] ludowej "An inno-Tn- t abroat'" — nnoisri kie-d- s o imigrantach Marek Twain ZA WASZ I NASZ CHLEB W środowisku polskich ? farmerów wydarzeniem największej miary było zaw-sze otwarcie placówki dusz-pasterskiej Z chwila przyby-cia księdza poczęto myśleć n wzniesieniu kościoła z-aufaniu chóru i bractw 7?--oze- riu cmentarza i szkoły t organizowaniu odpustów b?7arów i śwrt Macierzysty 'osciói z okolic Krydoru pod wezwaniem Św TróW sf-i- i no dzć dzień w osiedlu Or-'ć- w Pisanym z angielska Or-łów Dwukrotnie budowle po-- w ększano pizedłuzajac na-we główna dalszjmi logami dtewnianymi zapychanymi 9fa Tegoroczna seria odczytów Kanadyjsko-Polskieg- o Insty-tutu Badawczego rozpoczęła się wykładem redaktora Be-nedyl- ta Heydenkorna w do-mu Polskiej Placówki Kana-dyjskiego Legionu na temat roli i bodajże narastającego z roku na rok znaczenia "pa-miętnikarstw- a" tak w kraju jak i za granicami Polski wśród Polaków na świecie Nie można by znaleźć lepsze- - Czcsnek jest naturalnym anty septycznym środtlem który utu łr zanieczyszczeni krwi l po-bieg- a lub niszczy bakterip po sodujące ropienie Adama Garllc Pmi-I- m tawiera prswdzkry ole-jek czoinkowy Który uzywanj jest od wielu lat jako lek Przei stulecia miliony osób używsh cosjiiku Jako zdrowotnego 4rod k w pr7ekontDiu o Jego moc w zakresie leczenia lub podtm mania sił Okażcie dbałość o woie zdrowie 1 swoje siły Zao ostrzcie sie w paczkę Adama Garllc Poarlas --ą Dajbliższej aro prtl iub tptfc" jeszcze dziś Niezawodnie poczujecie sie le piej mocniej jabywając też oo pornosc na przeziębienia Zale-cany przez nas środek nie m& wpachu ani smaku 1 przygoto wany jest w formie kapsułek MIESIĘCZNIK KULTURA Nr 12 — grudzień 1972 r zawiera ni in następujące po-zycje: Józef Czapski: Dwie prowo- - kaceje Gustaw Herling-Grudzińsk- i: Dziennik pisany nocą Jolanta Dworzecka: O karie-rze tpsknocic i kontra-stach Juliusz Mieroszewski: Tematy do refleksji Brukselczyk: Widziane z Bru-kseli Wiktor Sukiennicki: "Rara ayis" czyli o Litwinach mówiących po polsku Adam Kruczek: W sowieckiej prasie Borys Lewicki i: Nowy szef ideologiczny w Kijowie Bohdan Brodziński: Gospo-darka krajowa Józef Lewandowski: Żeby nic zapomnieć Norbert żaba Góra urodziła mysz Książki omawiają: M Broń-ski A Kmc7e: M Kubiak-Żytomirsk- a J Kowalski 31 Danilewiczowa Ponadto w numerze: Hu-mor krajowy komunikaty Listy do Redakcji Numer objętości 160 str Cena egzemplarza pojedyn-czego S150 Do nabycia W KSIĘGARNI "ZWIĄZKOWCA" w szparach mchem i gliną W jego zasięgu mieszka teraz --iwie polskie rodziny — Ka-"zor- ek i Skwara — dlatego świątynia od dziesięciu lat 'o=tała zamknięta Do miasteczka Krydor je-szcze przed pierwsza wojna światowa przjbyli księża z krain- - Melenowski Dymiń-ski i Dudzik ich zasługa by-ło wzniesienie drewnianego knś-iol- a św Michfła Archa-nioła patrona Wołynia o rzy mi'e 7a miastem na far-mie Później przez 30 lat z pewnymi przerwami urzędo-wali tutaj 00 Oblaci poczv-iaip- p od ks superiora T Nandzika Ich zasługa jest zbudowania hali parafialnej "cd wezwaniem króla Jana III Sobieskiego otwarcie pol--'i- ri biblioteki wznipsienie 'P7yd"n"ii i pm' niej nbszr--f- i t-anl-- n" publicziipi pro-- " Hienie Inkcii w szkole pa- - jMvc7rv"!i audycii pr7e7 '"n ora-ani7nw?ni-e pv=ii i "]n]tTr7i npi f)o sanHuanów --"- vt jn-imali-ych w Rama i Duck Lakę O-wrti- śe Lub Bizy był wówczas liczny ofiarny i ' ierzcw w ciężkim trudzie v --": "owvt al 0n chleb dla i siebie i sj-łó"one-go wojnami ewpti Dziwi mnie bardzo " tolerancyjna i gościnna '"-np-da nie ustanowiła dotąd 'Wpru PiPniera którym Hu Polaków nawet po 'mierci w nno być udekoro-wanych Zresztą eksplorato-z- v Yukonu czy mineralodzy ad McNenzie River też win-- t bvć nim w nagrodzeni ""d piętnastu lat misie dusz--asters- ka w zmierzchającym Trvdor prowadza XX C bry-tu 'owcy z Seminarium Za-granicznego w Poznaniu tema! polskich pamiętników go prelegenta na ten temat Pamiętni' i imigrantów pol-skich w Kanadzie to jego u-koch- ane dziecko to główne źródło dla jego dociekań so-cjologicznych tyczących Po-lpkó- w osiadłych w Kanadzie Pize o tych Polakach w pa-ryskiej "Kulturze" począw-szy od 1952 r Później jako członek Instytutu Badawcze-go przyczynia sie wybitnie do publikacji kilku pozycji przy C7ym przygotował do druku maszynopis źródłowej I pracy śr dr W Turka "Po-le- s in Manitoba" jest auto-rem szkicu o strukturze Po-lonii zamieszczonego w "Po- - lish-Canadian- s" opublikował monografię pisma polonijne-go a mianowicie "Związkow-- [ ca" Nic dziwnego więc ze jego odczyt bjł właściwie z wielka swadą wypowiedzia-nym wykładem z j amięci Heydenkorn oczywiście wspomina o klasycznym dzie-le Floriana Znanieckiego '"Polish Peasant in Europę and America" Uważa to dzie-ło za niedościgniony wzór so-cjologicznego studium opar-tego na najwięcej natural-nych pamiętnikach jakimi były listy imigrantów w A-mer- yce do swych rodzin w Polsce Prelegent podkreśla ważność autentyzmu pamięt-ników A cóż więcej wierne-go niż list do rodziny? Mówi dalej o pamiętnikach emi-grantów wydanych w Polsce przed wojną i po wojnie [h i i 1 i iiWi 1 fgjKfeggQg' }STSlvHmffWlBĘi!SvaBiffmWKiTk ii " i w - Dla zapewnienia sobie mini-mum utrzymania musza jeź-dzić z nabożeństwami sto mil na wschód do Alveny i Cle-tonvill- e Spotyka się tam polskie rodziny Leszczyń-skich Józaków Harafów C7-Korycki-ch ale młode pokole-nie zrnomniało niemal zupeł-nie ojczysty iezyk Poshigu-i- a sje nim jedvnie w śninvie kościelnym który dotąd lu-bią i wykonują poprawnie bez organisty i organów Osiagmeia społeczne Po-lonii w Krydor niewolniczo przywiązanej do kwodrów wykarczowanei gleby sa mi-mo wszytko duże Rv}y pro-boszr- y z Krydor i Fish Creek ks Józef Cvbart został ora-'ate- m dipce7Ji Prince Albert i jako Wikarius7 Generalny po drugiej w-ni-me światowej 7?rl7 ) pn nr"" o=icm lat HnVłńr Stefan Vornbpt7 po-chodzący z maiki Boryckiej i oica narodów oś°i ukraiń-skiej bl w latach 60-tyc- h -- "wnvm chirurgiem w szp-iclu =w Pawła w Saskatoon i od trzech lat pełni funkcje Gubprnitora Saskatchewanu w Regini° Svn Jana Kraw-czuka 7 Krydor Paweł Kraw-czuk jest inżynierem lotni-nzv- m w Montrealu i praco-wał przy skonstruowaniu "jprwszego satplity kanadvi--kieff- o o indiańskiej nazwie — Anik W ostatnim czasie ks JanMirlwski wydał w Krvdor książce na temat chrześcijańskiego zapobiega-nia ciażv a ie?o następca ks Ji'n'k dzieło teologiczne pt "Christ Colliiif" Szkoda tyl-ko że tak mało badaczy po-lonijnego życia w Kanadzie uświadamia sobie zasługi i prace Polaków w Suskatche-wani- e Mówi też o dwóch konkur-sach zorganizowanych przez "Związkowiec" oraz o trze-cim ostatnim przez Instytut Badawczy Gdy dawniej pamiętniki pisane bywały przeważnie przez ludzi prostych — rol-ni! ów robotników — te os-tatnie są inne Nadeszło ich przeszło pięćdziesiąt — od-twarzają one niemal całko-wicie przekrój obecnej spo-łeczności polskiej w Kana-dzie — tak w czasie jak i w kolorach społecznych Znaj-duje się więc wspaniałe his-torie ludzi osiadłych na roli do dziś którzy przyjechali do Kanady ieszcze w latach 1910 — 1920 Historie takie sa nieraz bardzo dokładne — prowadzone niemal z miesią-ca na miesiąc Są tu historie ludzi wykształconych przy-byłych z Polski w latach 1960 — 1965 którzy mimo wykształcenia musieli prze-chodzić cała skale adaptacji do nowego środowiska zaczy-nać od pracy fizycznej kszta-łcić siebie i dzieci tak by po dziesięciu latach osiągnąć poziom kulturalnego życia kariery odpowiadających ich polskiemu wykształceniu Ma-my pamiętniki pracowników ki nauczycieli pamiętniki społecznych mamy pamiętni-żolnierz- y pamiętniki smutne i pamiętniki wesołe — nie-raz istne studia socjologicz-ne środowiska anglosaskiego ukraińskiego parafialnego ' "3SiBiMIb9bHbbbHbbH JW _ 7HBBFiBJsVBBJ(JslBJB bu-- " 'MM i Wm JŁk xj5 AKTUALNE POSTULATY Żywioł polski w kraju Liścia nigdy nie był — krzykliwą mniej-szością narodowa Nie stano-wiliśmy nigdy wielkich tłu-mów na wzór Włochów czy Niemców ale rzetelnie zasłu-żyliśmy się w wielu dziedzi-nach kanadyjskiej gospodar-ki Polacy nie uchylali się nigdy od płacenia podatków od służby wojskowej od pot-liw- ej pracy w kopalniach w lasach na kolei w hutach i na farmach Nawiązali też szczególna łączność duchową 7 kanadyjskim niebem i z zie-mia z jej przyroda i ludźmi ten szczery sentyment do no-wego otoczenia stworzył szczególny patriotyzm pol-ski- ei grupy etnicznej w Ka-nadzie Nie uważa się ona tutaj za obca sfrustrowaną lub rewolucyjna ale pragnie w spokoju i w sprawiedliwo-ści współgospodarzyć wiel-kim bogactwem państwa o najwyższym na świecie do-chodzie narodowym na gło-wę mieszkańca Dla zadość-uczynienia tym wymogom równoś"! i prawdv trzeba stworzyć centrum Kanadyj-skiej Dokumentacii o Pol-skich Imigranta"h Winno ono drukować książki o naszym dziedzictwie wychodźczym głównie po angielsku na co zresztą posiadamy doskonały wzór w publikacjach ks dzie-kana Ed Hubicza z Winni-pegu Jego monografia "Po-lish Churches in Manitoba" oraz biografia "Father Joe Kręciszewski a Mantfoban Missionary" czekają na god-nych następców Bo motywy pisania pamięt-nika mogą być różne Wro-dzona chęć wyznania samot-ność chcąca się wyładować nostalgiczne przeżycia osiąg-nięcia materialne — a może chęć pokazania "talentu" pi-sarskiego czasem prawdzi-wego często urojonego a może romantyczne wspomnie-nia zawiedzionej małżonki a może wypowiedzenie się na tematy społeczne a jakże często czysty cel patriotycz-ny —ot "zostawić ślad po sobie dla potomności pol-skiej i niepolskiej" Tego ro-dza- iu pamiętniki to rzeczy-wiście prawdziwe źródło do studiowania danej epoki warunków żvcia a też infor-macji dla rządów kraju osie-dlenia: w Kanadzie dla rzą-du w Ottawie Ma sie rozumieć takie pa-miętniki trzeba wydać dru-kiem należy je też przetłu-maczyć na język angielski In-stytut Badawczy o tym my-śli Redaktor Heydenkorn za-czął swój wykład od apelu: "Wszyscy winniśmy pisać pa-miętniki" i chyba mógłby skończyć tym samym ape-lem Prelekcja na temat pamięt-ników była bardzo udaną i należy się z tego powodu po-dziękowanie tak pod adre-sem red B Heydenkorna jak i dyrektora Instytutu Badaw-czego p R Koglera który organizuje te odczyty Wojciech Krajewski jftŁ €jkikJJlMlu&Li£lJ£MdiMJS& Narciarstwo w Górach Skalistych Oddalona zaledwie o 10 mil ed Banff miejscowość Son-shin- e Village leży w ogromnej dolinie w stop trzech szczytów górskich z których prowadzi 18 szlaków zjazdowych Ostatnio otwarto tam najnowocześniejszy na tym kontynencie wyciąg "The Great White Way" |
Tags
Comments
Post a Comment for 000113
