Zwilazkowiec Alliancer, September 14, 1977

              "CV' f - f r# r W atzim- - v -- aPi T ' Ł i% i- -
Sir-- i ZWIĄZKOWIEC — Uroda 14 wróenla 1977 r NR 75
"Związkowiec" (The Alliancer)
Priptcd and Published every Monday and Wednesday by
POLIŚH ALLIANCE PRESS LIMITED
1638 Bloor Streeł West — Toronto Onł Canada — M6P 4Ą8
Tjlftphpnes: £31-249- 1 531-24- 92
'
Second class mail roglstrątlon jiumber 18J3 „
Oflcial Organ of --Tty iPollih Alllance of Canada
' ' k i ' ' v " ' '
Jan Bldas — Chalrman er the Board Earbara Snagleu&a r— Secfetary
' 1 1 i' i ii1'
Jerzy RozwadopsU — EdUor Gustaw Słodkowski i- - 'COteditor
1 ' ! li i II
Oosław Rtasryk — Manager
i ——
prenumerata
Roczna w Kanadzie S2000 $ Za granicą — Roczna $2500
Półroczna $12 00 K
Pojedynczy numer 250 g Poboczna $(1500
NIEPOJĘTA NAIWNOŚĆ ZACHODU
Obiektywnie przyznać trzeba iż metody rządów bjałą mniejszoić w Republice połudnjowp-Afrykański- ej
i Rodezjj z cala pewnością njewiele mają
wspólnego z zasadami nie tylko demokracji ale zwykłej
ludzkiej sprawiedliwości i niewiele odbiegają od hitleryzmu
i faszyzmu
Tym niemniej mocno nalepy się ńzhyjć stanowisku zaj-mowanemu
wobec tych jpaftsjw przez Stany zjednoczone
Wielką Brytanię i inne państwa zachodnie Przede wszyst-kim
w odniesieniu do Republiki Płd Afrykańskiej która le-ży
na cyplu "'czarnego Jkontynentu" i posiada niezwykle -- ważne
znaczenie strategiczne Tamtędy właśnie przebiegają
przecież trasy łączące Ocean Atlantycki z Oceanem Indyj-skim
nimi właśnie idą przecież transporty ropy naftowej
do Stanów Zjednoczonych i państw zachodniej Europy Jak
hędzie wyglądało ich bezpieczeństwo w przypadku objęcia
w Republice Płd Afrykańskiej władzy przez tubylców po-pieranych
przez ZSRR który niechybnie zadba już o to by
znalazły się one pod dyktatem Moskwy? A przecież inaczej
być nie może Czyż Waszyngton Londyn Paryż i stolice in-nych
państw zachodnich nie zdają sobie sprawy czym bę-dzie
im to groziło?
Niestety polityka Zachodu ze Stanami Zjednoczonymi
na czele ani rusz nie potrafi otrząsnąć się ze złudzeń i naiw-nej
wiary w "dobrą wolę" przeciwnika i raz nareszcie zacząć
stosować trzeźwe w niej metody raz na zawsze skończywszy
ustępowanie mii na każdym kroku Wykorzystując to osiąga
on cofaż to większe sukcesy i bez potrzeby sięgania po me-tody
siły rozszerza swe wpływy na coraz to nowe obszary
świata
J- eżeli chodzi p te dwa państwa afrykańskie w których -
dotychczas (utrzymuje się władza białych przede wszy-stkim
o Rodezję naiwni politycy zachodni opierają swe kal-kulację
na tym iż problem ten uda się rozwiązać korzysta-jąc
z pośrednictwa Zambii które doprowadzi do pokojowe-go
przekazania w niej władzy tubylcom i do ułożenia z ni-mi
dobrych stosunków
Naiwność ta jest po prostu rzucająca się w oczy i trud-na
do zrozumienia Prezydent Zambii Kenneth Kaunda jest
faktycznie wyjątkowo uczciwym i solidnym' mężem stanu
wśród plejady prymitywnych władepw murzyńskich państw
afrykańskich w rpdzaju dyktatora Ugandy Idi Amina moż-liwoścTje- go
są jednak mocno ograniczone wobec zależności
Zambii 'od ZSRR którego ambasador Spłodnikow najwięk-szy
w niej głos posiada'
'Z jego rozkazu Kaunda musiał zgodzić się ńa wyszko-lenie
przez sowieckich instruktorów na obszarze Zambii
przeszlp 31(00Q partyzantów antyrodezyjskich dowpdzonych
przez Joshua Nkomo Z jego rozkazu szkolnictwo zambijskie
' opanowane zostało przez przyssanych z ZSRR nauczycieli
agitatorów którzy wpajają w głowy i umysły uczniów Jza-r- -
sady niewolniczej wierności nie dla ich własnej ojczyzny
lecz dla marksizrou-leninizm- u i Moskwy Doszło do tego 'iż
w końcu Juanda zażądał wydalenia jednego z najgorliw-szych
propagatorów sowieckich który jawnie już prowadził
akcję mającą na celu usunięcie go' od władzy i ustanowie-nie
w' Zambii rządów "proletariatu" Gdy ambasador ' Soło-dpwniko- w ostro się temu sprzeciwił Kaunda narządził de-portację
agenta Jakie pociągnie to za sobą skutki dla nie-go
— nie wiadomo że Moskwa mu tego nie zapomni — to
pewne
Naiwność polityki Zachodu — powtarzamy —
niezrozumiała Czyż Stany Zjednoczone i ich
alianci nie widzą co w Afryce Azji i Płd Ameryce się dzie-je
i do xzego dąży w nich polityka Moskwy? Czyż nie wi-dzą
iż z obszaru opanowanej przez komunizm Tanzanii na-stąpiło
z kolei to samo w Mozambiku1? Czyi nic im nie mówi
opanowanie przez komunizm przy materiałowej pomocy
ZSRR i czynnej Kuby Angoli? Czyż nie widzą iż na -- obszarze
Zambii i Mozambiku szkolą się coraz Jo nowe zastępy
partyzantów przeznaczone do ataku na Rodezję i fmające
ująć w" niej władzę r~ teoretycznie przez tubylców prak-tycznie
zaś przez Moskwę? I czy nie zdają sobie sprawy z
tego czym grozić będzie wolnemu jeszcze światu -- opanowanie
przez nią rządów w Republice Płd Afrykańskiej?
Nikt oczywiście nie pochwala rządów premiera Vorste-r- a
w Republice Płd Afrykańskiej i Smitha w Rodezji Jasne jest' iż dążyć trzeba do stopniowego dopuszczania w nich
do rządów ludności' tubylczej W drodze pokojowej nie na zcaicshaydmachpojepdanrcaiku 'wi ybmłougsozasnłaiawietńegstowiperzMezosnkiwcyh gwałtem przy
Taka jednak polityka jaką prowadzi obecnie Zachód
w odniesieniu do Rodezji i Republiki Płd Afrykańskiej jest już nie igraniem z ogniem vale prosta droga wiodącą do
samobójstwa r)
ALARM WE
W granice nasze wtargnął wróg
Clicialby nas zalnić w kajdany
Twierdzą nam będzie
lcażdy próg
Wfil-n-i — niewoli nie znamy! -
Tak brzmiała oficjalna pieśń
PplsMej Brygady Karpackiej
walczącej w roku 1942 w Afry-ce
Jej osiągnięcia bojowe pod
Tobrukienri El-Ghaz-alą
uczyni-ły
ją sławną na świecie i v
kronikach jdrugiej wojny 'świa-towej
"mówi się "z uznaniem o
wyjątkowej waleczności Samo-dzielnej
Brygady Strzelcowi Kar-packich
Lecz iduch waleczności
i oddania sztandarowi pułkowe-m- il
rodził -- się już znacznie iwcze-śnj- ej i doszedł do głosu w (tra-głcziy- m
wrzeąniu 1939 roku
Kiedy dzisiaj znów wkraczamy
w "kolejną rocznicę tych wyda-izęójwaf- lló
przypomnieć -- że
wówozas cały iu'emal paród
polski ogarnięty był --duchem
patriotycznym j stanałTdoobrp-nyr'rNajjśnieisz- ęj
Kzeczypospa-lite- j
Sb wszelką 4enc
fiatem' --rypvcz£s deięsjęć ' 'bit i jpamijam jąk-ódzic- se odda--wa- li
na Skarb"Narodo wyi wszy-stkie
k#szOTiiocL ptjflje sivitj#'-ppe- ń &
v %3-- tSW
- W 'r--
wypadek bombardowań a na-wet
jakiś mój krewny zgłosił
się do Gdyni w charakterze ży-wej
torpedy Tym samym japoń-skich
samobójców kamikaze jw
przedziliśmy -- znacznie --w czasie
i bezwarunkowym poświęceniu
życia za niepodległość kraju
Wychowałem' się na Pomorzu w
Toruniu gdzie ciągle żyliśmy w
dobrej komitywie z żywiołem
niemieckim --i propaganda hitle-rpws- ka
o polskim rzekomym
prześladowaniu pruskich osad-ników
była bezczelnym kłamst-wem
'Wielu zresztą z nich o-istrze- gało
nas otwarcie że nad-chodzą
ciężkie dni i młodzież
niemiecka została do --najwyższego
stopnia odurzona nazisto-wską
jideologia i ie wynikną %
tego fatalne konsekwencje
Oficjalne [wypowiedzenie woj-ny
nastąpiło dopiero o godz
6 'rano gdy już dużaxześć Pol-ski
płonęła od podstępnego na-pad- u
lotniczego Dnia'1 wrześ-nia
rozległ sig też po jaz pier-wszy
meldunek Kadjowy:"Ogła-sza- m
arm"dja riiijisfca Wac$za-wy- "
spopularyzowany ómej
wspanUłłym iwięrszem tonie-g- o
Słonimskiego sapisinjjn
3UŻ -- w '3lae5Wul-- :
Twórco pierwszego
W br przypada 130 rocznica
wierci Sąiiela Jtogaujulafchi-d?s- ó
(rmą#Wv 18f'ochowa-py- "
na cantami ewapgeekp-ątigabuiń- u
-- w WajfizJwieĄ vpr-ft&nę-go
{Rylskiego BjkwiwH
pjŚtygogaYjbijjlioteKli pW-Cf-jgrf-a
tytc pierwszego jiaukó-AŚ- P
pracjępjjjnego „Cfowiika ie-k-a
poJsfcieo" potft£'ka i iR'p 'Mbtóo coęgąoizatora szkolnie-twa'3?- i
Łiffldczalożyoielem Li-ceum
Warszawskiego członkiem
centralnych v1adz '"oświatowych
Księstwa -- Warszawskiego i Kró-lestwa
Polskiego współtwórcą
Biblioteki Zakładu Narodowego
in) (Ossowskich i piblipteki'Pu-bjiczne- j
# WŚrszafrfe - ?
Szwed p ojca Ifjemjfic z jpjat-k- j
fcczerc jiokcctół -- PoHJ
kig prz}brann ojc}żne a jy
Warszawie mieszkał przez kilka-dziesiąt
lat_w drugiej połowie
swego życia
- Urodził --ąię "w J771 r w Toru-niu
gdzie -- osiedlił się i- - założył
rodzinę --jego 'ojciec 'Zykl b)i
njawiać' żartobliwie ?e „Koper-nik
--piernik 1 Lirtćłe jedną rna- -
Ojeiyme" W 1789 r Rozpo-czął
w 'Lipsku' studia teologicz-ne
które miały 'być ukoronowa-ne
rozprawą dokforską pt0
spotjkanyph u Platona i w No-wx- n
Testamencie pociechach
wobec śmierci" Jednak diich
epoki Oświecenia filozoficzne
zainteresowania Lindego M tak-że
zbieg okoliczności --prawiły
że objął on w VJ2t poUchji-l- e
Abrahainjie Trotzu i Stanisła-wie
Nałęczu Moszczeńskkn lek-tpr- at jęzka' polskiego na uni
wersytecie w Lipsku :
Konieczność "'pogłębienia zna-jomości
języka-polskieg- o pod-sunęła
Lindeimt pomysł' tłuma-czenia
polskich książek na jeżyk
niemiecki Jedną z nich był „Po-vr- ót
posła4' Niemcewicza który
zachwycił jLindego Wkrótce też
poznał osobjście jego autora
a następnie wszedł' w Ikrąg wy-bitnych
Kolaków patriotów
dzia'łaczy- - stronnichva konstytu-cyjnego
szukających w JLipsku
schronienia przed zemstą"'cafa-t- u
i Targowicy -- Przez dłuższy
czas przebywali tu: Hugo Koł-łątaj
lgnący i 'Stanisław Potóc- -
cy J U Niemcewącz i Tadeusz
KościuszkOj ' którzy- - jv Lipgkti
przygotowywali powstanie B$i
tu również:Ęrąnciszek 'Ksa-wer- y
'Dmochowski 'współautor dzieła
„p jistanoSyjeniu i --upadku Kon-stytjic- ji
3-MtL-Ja
jktóre 'Lindo
przełożył jną jezyk Jiieiiecki
lyłem w Lipsku jak w Polszczę
z Polakami I dla Polski" r- -i na-pisał
później I właśnie chyba
wówczas budzi się w Lindem-naukouc- u
poczucie przynależno
jran
Ostatnia Vizyta szacha Iranu
Kezy Pahlavi w Polsćeeśtdp-br- ą
okazją zwrócenia oiiećo wię-kszej
uwagi na" ten 'kraj
Znane są jego ostatnie 'suk-cesy
ekonomiczne ?jego współ-pracą
handlowa z wieloma kW-ja- mi
a w (tym -- także z "polską
'Ekonomiści są ujvaznymi obser-watorami
poczynań Szacha któ-rego
królestwo posiada ogrom-ne
złoża najcenniejszego współ-czesnego
bogactwa naturalnego
— - ropy naftowej Szach jedno-cześnie
zdaje sobie 'sprawę -- że
zapasy jej nie "będą wystarcza-ły
w nieskończoność Dlatego
też godne podziwu są jego ener-giczn- e
posunięcia mające nace-l- u
podniesienie na yryżsiy po-ziom
gospodarki oświaty i kul-tury
kraju dopóki ropa 'nafto-wa
przynosj jeszcze ogromne
dochody Iranowi Skutki tego
szczęście polskie samoloty zo-stały
rozlokovane wcześniej na
lotniskach' polowych w okolicy
Jłieszawy Brodnicy i Aleksan-drowa
i zdradzieckie bombardo-wanie
im nie zaszkodziło Przy-pominam
sobie naszych lotni-ków
w zbożu $zy w lesie jak
pozdrawiali uciekinierów z wia-rą
w rychłe zwycięstwo Wojsko
zresztą do końca zachowało po-stawę
rycerską Jtozbici garnę-li
się do nowycjb (oddziałów gło-dni
prosili o żyijmość i niczego
gwałtem nie odbierali stali
mężnie na moąUch w Toruniu
odbijali Łowić? i ginęli 'bez
skargi A wrzosy kwitły oszała-miająco
słońce grzało cudow-nie
i beztroskie jszpaki --abieirfy
się na polach do dalekiego od-lotu
Przysłowie powiada: "Wrześ-niowa
słota tę miarka deszczu
i korzec błota" Akurat Jbyjp zu--
pełnie odwrotnje Ciężkie moto-cyk- lo
piechoty hitlerowskiej
Prujy nawet jpo polnyćti dro-gach
każda ścieżką brfa &&
£oyvna dla armat i czołgów' sa-moloty-
lądowały niemal mpstc-Alżi- ej
na wyschnjptych --grantsok
'iJo wrzesień J- -r polska jesień
ści do narodu "polskiego i miłość
£p ucisni§źj Ptfikła'
Wyibi0i Inąurśkcjii ościugz- -
'cwsłacj budzi spaeac jdeppT
jóifpiciowe i Licide wraz Jgna--1
jćjica JP-otocki- m jp4?Le do Waijsza-W- r
'ftutaj w fbihliptecp %aj
skwli poznaje }ndrego ' 'Kąp- -
czyóskjego i ze 'gcorncwkffnogo
tu księgozbioru '
--robi wypis)
powiększając dptycUcząsowe za-piski
Upie '0 ppadku po-wstania
przyjmuje pracę biblio-tekarza
w bibliotece Józefa Os-isojińskls-go
w Wiedniu iOihaj
Ossolińskim skrzętnie zabiegają
o pomnażanie" zbiorów Siedem
razy jeździ Linde z Wiednia do
Polski po krążki zdobjwarie
(Często fortem lub' po prostu
"zemknięte" czyli skrrądzione
które to słoyTo sam wyczerpują-co
objaśnia w „Słowniku"
Pod koniec 1803 roku Linde
opuszcza Wiedeń i osiedla ruc'W
Warszawie Organizuje tu Hi-eeu- m
któremu dyrektoruje do
1830 t i które zyskuje sobie -u--znariie
dzięki wysokiemu pozio-jnow- i
nauczania Wypada tu
wspomnieć że jednym z profe-sorów
liceum był Mikołaj Cho-pin
a wśród uczniów był Fryde-ryk
Cho'pin Zygmunt Krasiński
i Fryderyk Skarbek
Przez wszystkie te lata nieu-stannie
powiększa się zbiór ma-teriałó- w
do ' „Słownika Języka
Polskiego" głównego dzieła ży-cia
Bogumiła Lindego Ukazy
vął sig ten „Słownik" w War-szawie
w latach 1807—1814 Li-cz- ył
6 tomów o objętości ponad
4 600 stron zawierał ok pOOOO
haseł opatrzonych 200000 cyta-tów
pochodzących z blisko 800
tekstów pióra ok 400 autorów
To monumentalne dzieło po-wstało
z materiałów czerpanych
i różnorodnych źródeł Nie tyl-ko
ze „wzorowych" utworów li-terackich
z pism narodowych
ale także z tekstów pośledniej-szych
z mowy --potocznej oraz z
prąc poprzedników — Marczy-ńskiego
Knapskiego i Trotza W
myśl wyznawanej zasady że
„Język obejmuje wszystkie u-czu- cia
--potrzeby działania wia-domości
i wyobrażenia ludzi
ludzi wszelakiego stanu powo-łania
wychowania oświecenia"
'Ogólna koncepcja „Słownika"
była podporządkowana poglądo-wi
ay myśl którego „autor śłow-nik- a
nie "powinien tworzyć nie
powinien ' narzucAć "ani lpra!w
--przypisywać lećzzbierać''dono-si- ć
wyłuszeząć spostrzeżenia
czynić i z 'nich lUwagi przekła-dać
pisarze 'a pisarze których
naród czyta z upodobaniem mo-gą
i powinni doskonalić język
WRZEŚNIU
niewątpliwie słusznego stanowi-ska
są"lobrze już widoczne: bez-płatne
szkolnictwo aż po uni-wersytety'
włącznie zwiększenie
pomocy społecznej dynamiczny
rozwój wszystkich gałęzi prze-mysłu
' podniesienie poziomu
życia kulturalnego
Także w stosunkach z Polską
Iran [ożywił bardzo widocznie
swoje kontakty Wymiana han-dlo- wa
pomiędzy dwoma kraja-mi
osiągnęła w ubiegłym roku
ponad $110000000 Iran impor-tuje
z Polski wszystko od żyw-ności
poprzez maszyny aż po
kompletne obiekty przemysło-we
4W Iranie także przebywa
na specjalnych kontraktach wie-lu
polskich artystów muzyków
architektów
Mc sukcesy gospodarcze Ira-nu
to tylko jedną strona współ-czesnego
życia w tym kraju Z'
sprzyjała wyjątkowo wrogowi
Sprzyjali mu też i alianci Niby
"to Anglia i Francja wypowie-działy-
wojnę ale wcale do niej
nie przystąpiły "Z Karpat iPrus
'Wschodnich lała się masa żela-stwa
na bezbronny naród nie-bawem
4 wschodnia granica kra-ju
okazała --się zawodna Czuło
się jakie? Saturn wiszące nad
Polską dopełniał się jej los w
kolejnej kiesce
Zanim zakwitły maki na Mon-te
Cassino rumienijy sję ja-rzębi- ny
nad grobami polskich
iołnierzy Szczególnie pamiętny
jest' cmentarz w Radzyminie
pod Warszawą gdzie są 4uże
kwatery wojskowe z 1920 roku
i jeszcze 'większe z 1939 Konie
gingły PKfPWi 'z iadźmi Ge-stapo
ju£ szalało na zajętych
terenach a wciąż walczono pod
Kockiem na Helu czy we Lwo-wie
"Honor i Ojczyzna" zaty-tułował
-- swe prspommenia ob-rońca
ITarszay gen T Rpm-i§- £ J?k w istocie byJo: '"Tym
ideałom nasz naród został wier-ny
nawet w 'najcięższym momen-cie
syypjLch dziejów Z 49) "?eJ""
npści my dzisiaj -jest"eśmy flumf- -
Bi! i"
Kś Mieczysław Szwej
słownika polskiego
słownik zaś będzie służył piszą-cpy- a
y j fiwdtie wskazówka"
' Linde ju-agn-aj
by jego Słp-Wpi- k' Jcf skarbcem w Wj6iyw
znalazłjby sic możliwie wszyst-ki- e
polBkie slowa „kajde ijve
Wszystkicb jego znaczenjabi
Nagromadzony materiaj (Uk-azywał
Lindeou całą łożoność
iktów jczikowych i icznników
yłływąjąćjch om ch odcienie
znaczeniowe --Ujawniał organicz-ne
związki jęzjka z życiem-- i hi-storią
narodu „Znaczne odmia-ny
zachodzące w rządach krajo-wych
znacznie też i na język
działają bądź co do wzrostu
bądź co do upadku onego po-dług
£achodzacycb pkoliczno$ci
fliniej ub yrfecej nju sprzyjeją
cych"
Objętość zawartjch w „Słow-niku"
prz kładów pozwala na
świetną orientację w różnorod-ności
znaczeń wyrazu hasłowego
ą iakże ujawnia przeobrażenia
którym te znaczenia ulegały
„Każdego wyrazu umieszczam
gramatyczne odmiany Wprowa-dzam
jego źródło czyli etymolo-gię
Każdego słowa daję okre-ślenie
albo definicję Pod każ-dym
słowem na objaśnienie je-go
znaczenia przywodzę świad-ka
z księgą w której użył tego
słowa a gdy wyrazy od kilku
autorów w jednymźe znaczeniu
były iJŻyłe przenoszę cytowanie
tych którym sąd narodowy
przyznał powagę i pierwszeń-stwo
Gdzie wyraz przeszedł do
innego znaczenia w tymże spo-sobie
przywodzę drugiego świad-ka
Ile być mogło staram się o
krótkość w przytaczaniu: taka
atoli zdawała mi się być wadą
która by nie wystarczała do ob-jaśnienia
słowa Nareszcie kła-dę
znaczenia przenośne przysło-wia
itd"
Należy tu wreszcie podkreślić
to zasługę Lindego że oprócz
zgromadzenia zasobów polszczy-zny
ód pierwszych druków do
końca XVIII w zestawił je po-równawczo
ze wszystkimi języ-kami
słowiańskimi torując w
ten sposób drogę językoznaw-stwu
porównawczemu
„Mowa ludzka ten najdosko-nalszy
tłumacz wyobrażeń i u-czu- cia
człowieka choć na tak
rozliczne tak znacznie między
sobą różniące się języki rozdzie-lona
jednakże po wszystkich
częściach świata jest w pewnym
względzie jedna bo jest zasa-dzona
na jednyehże prawidłach
rozumu stosownych do natury
rzeczy na jednakim sposobie
myślenia i uczuciach serca ludz-kiego"
„Słownik" był pierwszym sy
zachwytem i chętnie powtarza-ne
są liczby obrazujące wzrost
wymian handlowych i wzrost
dochodu narodowego Iranu ale
jednocześnie niewiele wspomi-na
się 'o sytuacji politycznej w
tym państwie Nie jest trudno
znaleźć odpowiedź dlaczego tak
się dzieje Iran obecnie kupuje
wszystko i od wszystkich W za-mian
sprzedaje ropę naftową
której złaknieni są także bez
wyjątku wszyscy A takiego par-tnera
handlowego nie warto ob-rażać
lub denerwować
W takiej sytuacji łatwo wy-tłumaczyć
stanowisko USA
których prezydent Carter od-ważnie
krytykuje politykę ZSRR
w dziedzinie praw ludzkich nie
wspominając nigdy o Iranie
gdzie sytuacja nie jest lepsza
Szach bardzo bezwzględnie
zwalcza opozycję polityczną i od
1953 roku uwięzionych i tortu-rowanych
w Iranie było 300000
osób Jest on także odpowie-dzialny
za śmierć 6000 do 10-00- 0
ludzi zabitych w ciągu
dwóch dni w 1963 r podczas
demonstracji antyrządowych
Każdego miesiąca tajna policja
Szacha wtrąca do więzień 1500
osób podejrzanych o krytykę
systemu jCoraz częściej Iran
jest porównywany do dyktatur
tChile i Indonezji a Szach od
Idi Amina który przewyższa go
jedynie wisielczym poczuciem
humoru Amin także jna więk-szą
łączność "z ludem czego nie
można -- powiedzieć o Rezie Pah-iavXtOgóln- ie'
uważa się że gdy--bjpn- ie
'amerykańska obecność
w Iranie a także doskonała taj-na
policja na usługach Szacha
byłby on odsunięty od władzy
przez lud wuągu jednego dnia
lilie nie wskazuje jednak na
4o tab Amerykanie chcieli zre-zygnować
ze swoich wpływów
'na rzecz praw ludzkich Stawka
jest zbyt wielka W Iranie prze-bywa
w obecnej chwili okŁ
(26000 osób wchodzacych w
sklśid amerykańskiej ekipy po-mocy"
technicznej miliardy do-miarów
są zainwestowane przez
międzynarodowe korporacje a
także jest w mocy $50-hiliono- wy 'kontrakt' handlowy podpisany
jeszcze przez Kissingera
stematycznym i udokumentowa-łam
zbi Qein całego zasobu pol-skiej
movw B-(- ł ukoronowa-niem
popskiej nauki i kultury
wieku Oświecenia 'Przyczynił się
do utrwalenia naszego bytu na-grodowego
w tragicznym okresie
porozbiorowym W chwili gdy
Kongres Wiedeński wmazwał
imię Polski „Słownik" ukazał
się jak biblia polskiej mowy
Jak pisze St AVasylewski w „Ży-ci- u
polskim XIX w" do podusz-ki
kazał go sebie odeztywać
ks Józef Poniatowski czerpał z
mego Mickiewicz Fredro i Sien-kiewicz
nie rozstawał się z nim
prawie Żeromski
„Słownik" stał się w owym
czasie ró-ini- ż jednym z najdo-nioślejszych
europejskich wjda-ive- ń
kulturajnch i naukowch
W recenzji poświęconej „Słow-nikowi"
w wdawanej w Halle
„Allgemeuie Literaturzejtung"
(z 1-XII-
1808 r) napisano: „Wy-dany
świeżo jSłownik Polski ()
należy do najważniejszych zja-wisk
--nowo rozpoczętego wieku i
zaspokaja to utęsknienie z ja-kim
od dawna miłośnicy nauki
językowej oczekiwali podobne-go
dzieła"
Dzieło to oprócz odznaczeń
krajowych — przniosłp Linde-m- u
liczne zaszczyty Był człon-kiem
akademii w Berlinie Ge-tyndze
Pradze i Królewcu ho-norow- ym
członkiem Akademii
Nauk w Petersburgu i Instytutu
Francuskiego w Paryżu który
w ten sposób po raz pierwszy
w i różni 1 cudzoziemca
Od ukazania się pierwszego
wydania „Słownika Języka Pol-skiego"
Samuela Bogumiła Lin-dego
minęło ponad półtora wie-ku
Mimo to nic jest ten słow-nik
tylko szacowną pozycją hi-storyczną
w bibliotecznych księ-gozbiorach
lecz ciągle żywym
źródłem wiadomości o polskim
języku sprzed XIX wieku wzbo-gacającym
nasz współczesny ję-zyk
o kilka wieków jego histo-rii
Słownik doczekał się jeszcze
dwóch wydań Wydanie drugie
uzupełnione z notatek pozosta-łych
po Lindem wyszło w la-tach
1854—1861 we Lwowie na-kładem
Zakładu Narodów ego
im Ossolińskich Trzecie wyda-nie
podjął w 1951 roku Pań-stwowy
Instytut Wydawniczy
Oprócz „Słownika" Linde opra-cował
ponadto „Bibliografię
polską"'— spis książek [z który-mi
się zetknął lub o których
słyszał oraz rozpoczął -- opracowanie
słownika porównawczego
dialektów słowiańskich które
to prace przerwała śmierć
B Jarmul - druga strona medalu
Będąc kilka miesięcy temu w
USA byłem świadkiem burzli-wych
demonstracji studentów
irańskich których kilka tysię-cy
przebywa na studiach w Sta-nach
Zjednoczonych protestują-cych
przeciwko wizycie żony
Szacha w tym kraju Młodzi
Irańczycy nawoływali prez Car-tera
do otwarcia oczu i zwróce-nia
uwagi na gwałcenie praw
ludzkich w Iranie W tym sa-mym
czasie jeden z chicagow-skich
dzienników zamieścił roz-mowę
z irańskim bojownikiem
o prawa ludzkie Rezą Baraheni
który jest porównywany do Ale-ksandra
Sołżenicyna Baraheni
jest poetą i pisarzem znanym
w swoim kraju W 1973 będąc
profesorem języka angielskiego
i dziekanem wydziału na uni-wersytecie
w Teheranie został
porwany przez tajną policję
Szacha i torturowany przez 102
dni Jedynym przestępstwem ja-kie
mu zarzucano byl niepochle-bny
artykuł jaki napisał o Sza-chu
Poddano go torturom aby
wymusić na nim oświadczenie
że Szach jest wspaniały Nic nie
potrafiło go jednak załamać
Połamano mu palce wyrywano
brodę zerwano skórę ze stóp
straszono że jego żona i córka
zostaną zgwałcone na jego
oczach a wreszcie naciskano
spust nienaładowanego pistole-tu
przystawionego do jego gło-wy
podczas pozorowanych egze-kucji
Dopiero na skutek akcji
Amnesty International uwolnio-no
go z więzienia i obecnie
przebywa on na wygnaniu w
Nowym Jorku Baraheni nadal
krytykuje odważnie Szacha mi-mo
że jego życie narażone jest
na niebezpieczeństwo ze strony
tajnej policji irańskiej której
agenci są na terenie USA
Przykład sytuacji w Iranie
jego wpływy na arenie między-narodowej
yv świetny sposób
ilustrują fakt zapominania o po-lityce
tam gdzie w grę wcho-dzą
ogromne zyski i inwesty-cje
Dolary i ropa naftowa sta-ją
się coraz częściej ważniejsz
niż życia ludzkie i ideały
Dpnie! Kazimierski
I♦ Z KANADY
OFIARY WEEKENDU
( W --czasie minionego week-endu
jjość ofiar nieszczęśli-wych
wypadków wyniosła na
obszarze kraju 24 osoby
W Ontario 5 osób zginęło
na drogach 1 w wypadku
lotniczym
POŻARY LASÓW
W okresie kwiecień-lipie- c
zanotowano na obszarze kra-ju
znacznie więcej pożarów
leśnych aniżeli w tym samym
okresie czasu w ub a Ogó-łem
było ich 7164 Zniszczy-ły
one 1591000 akrów po-wierzchni
podczas gdy w
1970 r (Ss386 zniszczyło
23O3000 arów Jak $ie wi§£
okazuje pomimo mniejszej
ilości pożarów sppwpdowały
one w ub znacznie większe
straty
W okresie ub 10 lat prze-ciętna
ilość pożarów -- wynosiła
5898 zniszczonej 'zaś powie-rzchni
2152000 akrów
POWAŻNE ZAMÓWIENIE
Zakłady Babcock & Wilcos
Canada Ltd w Cambridge
otrzymało cd Nigerian Na-tional
Paper Manufacturing
Co w Nigerii zamówienie o
wartości przeszło $6000000
na wykonanie wielkich ko-tłów
Dostawa ich' przewidzia-na
jest jeszcze w br
POŻYCZKI BANKOWE
W tygodniu który zakoń-czył
się 31 sierpnia banki in-korporo-wane
udzieliły poży-czek
na łączną sunie $54-5400000- 00
o $107000000
więcej niż w poprzednim i o
i?7560000000 więcej anjżeli
przed rokiem w tym samym
czasie
ZBIORY ZBOZA
Przewiduje sie iż zbiory
zboża w zach Kanadzie wy-niosą
w br 605990000 bu-sz- li
o 274% mniej niż w
poprzednim Ub rok był pod
tym względem rekordowy
POSTĘPY INFLACJI
Poniższe zestawienie zawie-ra
dane o postępie procesu
inflacji w poszczególnych
ośrodkach miejskich Pierw-sze
liczba podaje wzrost jego
w okresie czerwiec-lipie- c dru-ga
w okresie ub roku
Na całym obszarze kraju —
WIEŚCI z
MMIIIIIIIIIIIIBMMI
CIEKAWE ODKRYCIE
Badania geologiczne w
środkowej Polsce ujawniają
nowe ślady wielkiego jeziora
które przed tysiącami lat
znajdowało sie między War-szawa
a Płockiem
Wielkie jezioro nazywane
przez geologów warszawskim
albo mazowieckim było bar-dzo
płytkie Jego głębokość
nie przekraczała 2-- 3 m
MAGNETYCZNA MAPA
W wyniku współpracy pol-skich
i sowieckich naukow-ców
powstała mapa magnety-czna
południowego Bałtyku
Pomiary magnetyczne prowa-dzili
naukowcy ze stacji na-ziemnych
na Wybrzeżu oraz
z jednostek pływających
Opracowana mapa magne-tyczna
południowego Bałtyku
ma duże znaczenie dla pozna-nia
budowy geologicznej te-go
rejonu znajduje też zasto-sowanie
--w nawigacji morskiej
i lotniczej
STUDENCKA WYPRAWA
Z Wrocławia wyruszyła wy-prawa
naukowa po krajach
Europy południowej w któ-rej
uczestniczy 24 studentów
i pracowników naukowych
wydziału turystyki i rekrea-cji
Wrocławskiej Akademii
Wychowania Fizycznego Tra-sa
wyprawy prowadzi przez
Czechosłowację Austrię Ju-gosławie
Grecje Turcje Buł-garię
Węgry i liczy w sumie
ponad 7000 km
Program prac badawczych
dotyczy min założeń organi-zacyjnych
biur obsługi ruchu
turystycznego adaptacji za-"bytk- ów
architektonicznych i
nowych rozwiązań urbanisty-cznych
dla potrzeb turystyki
oraz znaczenia środowiska
geograficznego folkloru i
kultury dla rozwoju ruchu
turystycznego
RUCH TURYSTYCZNY
Kapryśne lato sprawiło iż
tegoroczny sezon turystyczny
na Suwalszczyźnie zakończył
się znacznie wcześniej Nie-mniej
deszcze i brak słońca
nie odstraszyły xkoło 25-ml- n
wczasowiczów z kraju i z za-fj-ani- cy
którzy przebywali w
Suw'al5kiem Szacuje się jed-nak
jż nich' turystyczny 3r
C9% i 84% Montreal —
14% i 89% Saskatoon —
£4% i 86% Saint John's —
ił 2Tb j 84% Thunder Bay
— 11% i 83% Quebec —
08% i 84% Ottawa —
07% i 88% Toronto —
07% i 8% Edmonton —
07% i 81% Vancóuver
— 07% i 71% St John
— 06% i 77% Regina —
06% F 88% Calgary —
06% i 88% Winnipeg —
06 82% ilalifajc
05% i 84%
DEFICYT BUDŻETOWY
Deficyt Skarbu Państwa
wynjM w lipcu $229000000
podczas gdy w tym samym
miejącu w 1976 r wynosił
$85000000 W tym samym
czasie- - rząd prowincji Briiish
Columbia zanotował nadwyż-kę
w wysokości $38500000
SPADEK ILOŚCI UCZNIÓW
W br roku szkolnym ilość
uczniów szkól "podstawowych
i średnich wyniesie 141000
o 26% mniej niż w 1976 r
Mimo to wydatki --na szkolni-ctwo
wzrosną o 69% i wy-nosić
będą $16400000000
BUDOWNICTWO
Budowa nowych jednostek
mieszkaniowych wzrosła na
terenach miejskich Ogółem
rozpoczęto ich W sierpniu
18534 o 14% więcej niż
przed rokiem
ZAROBKI
Ogólna wysokość zarobków
wyniosła w czerwcu $9330-00000- 0
podczas gdy "w maju
wynosiła $9040000000 Wraz
z dodatkowymi dpchodami li-czby
te --wynosiły $10090-00000- 0
i '$9040000000
MAKABRYCZNE ODKRYCIE
'W odległości około 3% km
od Lancaster znaleziono płyt-ko
zakopane zwłoki kobiety
kompletnie nagie Przepro-wadzone
badanie wykazało
iż poniosła ona śmierć przez
uduszenie --przed dwoma dnia-mi
Jest to 33-letn- ia IJelene
Cutler mieszkanka Montrea-lu
Na ślad bestialskiego mor-dercy
dotychczas nie natra-fiono
nSEjMMwpltJTO
POLSKI
skali roku w tej -- części kraju
zamknie się liczbą 35 min
osób
Tradycyjnie największym
powodzeniem cieszyły -- się re-jony
Wielkich Jezior Mazur-skich
Pojezierze Suwalsko-Augustowsk- ie
oraz miasta
Ełk Gołdap i Olecko One to
przyjęły najwięcej turystów
indywidualnych i wycieczek
SKANDALICZNE
ZANIEDBANIA
Radomski Inspektorat Han-dlowy
stwierdztf' że '100%
próbek przetworów mlecz-nych
pobranych w pierw-szym
półroczu wykazało od-stępstwa
od 4iorm
W wyborach wędliniarskich
wskaźnik ten wynosił 75% w
naparach kawowych 62% a
w pieczywie 40%
Laboratoria jkjelęckiej PHI
wykazały ie 68 próbek prze-tworów
rybnych produkcji
Centrali Rybnej w-Kielca- ch' kolidowało z obowiązującymi
normami Kieleckie kontrole
wykazały że prawie 70%
zbadanych --przetworów mięs-nych
nie odpowiadało nor-mom
jakościowym
Zakwestionowane ł --zostały
wszystkie konserwy mięsne
Zakładów Spółdzielni Pracy
w Działoszycach
"LOT" ROZSZERZA
DZIAŁALNOŚĆ
Wkrótce zostanie otwarte
nowe połączenie Polskich Li-nii
Lotniczych "LOT" do Du-b-ai
(Zjednoczone Emiraty
Arabskie) Bombaju i Bang-koku
ł
Z chwilą airuchomienia no-wej
linii hędzie on miał re-gularne
połączenia -- z 47 mia-stami
na świecie a w (tym z
prawję wszystkimi stolicami
Europy oraz m in z Kairem
Bejnitem JsTpwym Jorkiem
Montrealem i Benghazi! W
ub r ppłskie samoloty' pa- sażerskie przeleciały na 'za-granicznych
trasach ok-32-flOOyO-OO
km przewożąc ponad
814000 podróżnych
"LOT? nieustannie rozsze-rza
swoją działalność' Prze:
'widuje się £e w najbliższych
fatach zostaną uruchomione
kolejnę linie zagraniczne m
in do Japonii Indonezji i
Austr