Zwilazkowiec Alliancer, December 07, 1971

              [t
iffii:"iIWfei:' ł
MI
ft
-- H %
Blfe
'WT0„
III Ą mw ii m¥r fI jiPRas 's
tlK'Ktem'MUBJSłstWił}iLUimtWWfsJ Hj'$if
mwmśmmmm
mmm
sfjIlPĄWf rr " Stanisław Szenic
krzetuski
drukarska zawitała do
Wiednia dopiero w 148G
roku a wiec o kilka czy nawet
Kilkanaście lat później niż do
innych stolic l znanych lriast
Europy Pod koniec XV wieku
naddunajski gród nie odgrywał
tak wielkiej roli politycznej jak
w późniejszych okresach histo-rycznc- h
a jego ówczesny pa-trycj- at
nie miał tak wielkich
wpływów jak zasobne i bogate
mieszczaństwo Krakowa czy Wro-cławia
Uniwersjtetowi wiedeń-skiemu
daleko było do świetno-ści
i żywotności Akademii Ja-giellońskiej
która cieszjła się
wtedy wielkim rozgłosem w kra-jach
słowiańskich i germańskich
To też w Krakowie sztuka dru-karska
miała lepsze możliwości
rozwoju i w murach polskiej
Akademii wykształcił się liczny
zastęp znakomitch l pograło
Spośród nich warto wspomnieć
Franciszka Skoryna z Płocka —
doktora medjejny i nauk wy- -
pierwszego tłumacza Szwajcarii wrcSzcic osiedlił się
"Pisma na bia-- roku
łoruski i pierwszego wyuawcę
książek rosyjskich Godny uwagi
jest też Mikołaj Szczecina Do-dawał
on do swojego imienia ty
tuł: "bakałarz przesławnej szko
ły krakowskiej" i był z kolei
pierwszym znanym z nazwiska
drukarzem w Czechach W lite-raturę
naukowej tego kraju fi-guruje
jako "Mikulasz Bakałasz"
Wreszcie wymieńmy jeszcze Hie-ronima
Wictora również wycho-wanka
Akademii Jagiellońskiej
który w latach 1510—1517 pro-wadził
drukarnię w Wiedniu
Potem przeniósł się do Krako-wa
gdzie znalazł dogodniejsze
warunki do wykonywania swo
jego zawodu Drukarnię po nim
odziedziczał jego brat Benedykt
Na skalę europejską sztukę
drukarską w stolicy naddunaj-skic- j
rozwinął dopiero Rafał
Skrzetuski
herbu Jastrzębiec
byli w czasach Rzeczypospo-litej
licznie narodzeni w Wiel-kopolsce
Siedzieli na roli urzę-dy
ziemskie piastowali raczej
rzadko walczyli na polu chwa-ły
a niekiedy trudnili się też za
wodami mieszczańskimi Wielka
Encyklopedia Powszechna PWN
wymienia trzech Sirzetuskicn:
pijarów Kajetana Józefa Win-centego
którzy w XVIII
zasłużyli się jako pedagodzy
oraz Floriana — uczestnika kam-panii
napoleońskich 1809—1814
później Powstania Listopadowego
£t- -
o
i H
" łWIAZKdwiiCVGRUDŹlEŃTDecember)--wtorek- Ź J — 171_ ''5yii ft :-- wf
AŁ4
drukarz doskonały
działacza Towarzystwa Demokra-tycznego
Polskiego we Francji
Innego Skrzetuskiego — Jana
towarzysza chorągwi pancernej
rcena o rzmskicj duszy roz
sławił Henryk Sienkiewicz na
kartach "Trylogii" Mieszkańcy
Gniezna i przygodni turyści któ
rzy zwiedzili wspaniałą katedrę
w tm mieście znajq jeszcze Ma-ksymiliana
Skrzetuskiego ka-nonika
gnieźnieńskiego jednego
z fundatorów kaplicy św Józefa
Natomiast najbardziej niesłusz-nie
przemilcza sio Hafała Skrze-tuskiego
znakomitego typografa
z XVI wieku
Jlk ustaliła dr Wojciechow-ska
autorka "Z dziejów książki
w Poznaniu w XVI wieku" —
Kafał Skrzetuski bł szlachcicem
urodzonym "ex nobili Joannę
Skrzetuski et Margareta Uniew- -
ska utrique parentc ex nobili fa-milia"
Około połowy XVI wie-ku
Rafał Skrzetuski z niezna-njc- h
bliżej powodów opuścił
Pnlskc bł w Niderlandach
zwolonych
świętego" jęzk w wjedniu { w 1555 zacz:}
i
wieku
—
tam drukować książki Jego wa-rsztat
mieścił się na Hofie i dla-itcg- o
przbrał sobie nazwisko
Uoffhaltcr nie wyrzekając się
przy tym swojej polskiej naro-dowości
Na najładniejszym dru-ku
— "Księdze turniejów" Fran-colin- a
umieścił herb Jastrzębiec
pod napisem: "In insignia Ra-phac- lis
Skrzetusky cognomine
Hoffhalteri Typographi Vicnnen-sis- "
Książki swoje upiększał
drzeworytami i miedziorytami
wykonywanymi przez" najlep-szych
artystów wiedeńskich ta
kich jak: Lautensach Hoelsch-ma- n
i Hirsclwogel Drukarnię
połącz}} z księgarnią sortymen-tową
i odlewnią czcionek On
pierwszy w Wiedniu wyrzynał
czcionki cyrylicy pierwszy też
drukował książki hebrajskie gdy
w 155G r panujący arejksiążę
specjalnym przywilejem pozwo-lił
mu drukować je w okresie
trzech lat Wydał wtedy m in
kazania Weidnera wygłaszane
w synagodze praskiej W 1561
roku Rafał Skrzetuski wydruko-wał
swoją pierwszą książkę w
języku węgierskim
Rafał Skrzetuski był pozostawał jednak w
porozumieniu z Innowiercami
którzy korzystali z jego pośred-nictwa
przy wymianie dzieł o tre-ści
religijnej Gdy wyszło to na
jaw Skrzetuski musiał opuścić
Wiedeń Między 1563 a 1565 ro-kiem
przeniósł się na Węgry i
osiadł w Debreczynie Wydał tu
ceo
pierwszą "Biblię" w jęzjku Ma-'te- j za pośrednictwem znanych
dziarów przez Pio-!p2trycjusz- ów krakowskich
tra Horschi i Jahasza Mcliusa
Już w XIX wieku to wspaniałe
dzieło bjło poszukiwanym bia-łym
krukiem
Pozwólmy tu sobie na małą
mają zmarł
w 'w
A więc np 1563 lub 15G9
w loou toku wieior w
w w
i całe wieki
w 1BC6 roku za
wiali w
dla
od 1565 roku Rafał
prowadził
nie
tylko po
lecz
do i
kilka
w
W 1567 roku król Jan
go
Na
Rafał się w
(Ab-la
lif"" 'ZSP'" r
4 "y ''M'i'A{t y
SA
iA
XZ
Si i- -' f
v
I
a
9
do
Nie związków z Pol-ską
— podobnie jak
inni węgierscy przez
cały wiek XVI — do swo
ich z
tłumaczoną Tu- -
rzów alias Turzonów
do najbogatszych
dżin ówczesnej
Nie znamy dokładnej daty ani
śmierci Skrze--
dygresję Polacy niemałe tuskiego Prawdopodobnie
zasługi historii drukarstwa którymś z krajów bałkańskich
pierw- - jokoło roku Fran-sz- ą
gramatjkę węgierską wyda! ciszek Maksymilian Sobieszczań- -
nraKowie
Węgierskie książki protestanc-kie
tłoczono Polsce dużych
nakładach przez
jeszcze węgrzy
Krakowie modlitewniki
swojego wojska
Począwszy
Skrzetuski koczowni-czy
handel książek wędrował
malowniczym kraju
Madziarów zaglądał rów-nież
Mołdawii
założył małych dru-karni
różnch miastach wę-gierskich
Zygmunt Zapolya mianował
"typographus regni" koniec
Skrzetuski osiedlił
siedmiogrodzkim Belgradzie
Julia) Dostaiczał stamtąd
m-?'- - '%4tetfi
p„ W?
książek
zrywał
drukarze
papier
których
zaliczano
Europy
miejsca Rafała
ski mu w
Or- -
przy czym pt
umarł nagle śmiercią
lecz
zgonu
Syn Rafała Rudolf
obrał zawód ojca Podob-nie
jak
handel i druk książek
że 1574
roku bł w Serbii lecz
część życia spędził We
grzech Umarł w 158G roku w
Tak więc dwaj polscy
byli
kunsztu u
r : £'i łg& % ~~
!'' t w: 'i (KMiim i WimPLw
" !!"
-
-- ~s
E T U U
przy parafiach
° r
liturgicznych Mołd-awii
Sprowadzał
wydawnictw Rzcczypospoli
węgierskiego
Siedmiogro-du
D
poświęcił artykulik
"Encyklopedii Powszechnej
i'
-
-
ze specjalny
Skrzetuski
straszliwą przemilczał
Skrze-tuski
prowadził koczowni-czy
Bałkanach w
najwięk-szą
na
Debreczynie
szlach-cice
pięknego
drukarskiego połud-niwo7achodni- ch
sąsiadów Rzecz-ypospolitej
''i
iBffl%
avM'M IW-M&iJ-:
i£33Kma?? tjpfisf rtt-Briri-i
s t&OiWrf&Tr&I mm
--sstisscńiŁ --wsfor
Vi 'nrs Fr w n
NAJLEPSZE KANADYJSKIE
PAPIEROSY Z -- FILTREM
(która będzie przedmiotem uchwały walnego zebrania)
będą korzystały z RABATU za 1971 r w wysokości 10
wpłaconych odsetek czyli od każdych STU dolarów
zapłaconych odsetek nastąpi zwrot
DZIESIĘCIU DOLAi©
TYM SAMYM KOSZT POŻYCZKI HIPOTECZNI
ZOSTANIE ZREDUKOWANY DO
(DZIEWIĘCIU PROCENT)
)o u
oiu
0
Cv
ro- -
on
na
j
W
"s 31 V" ł" V'~ ' 57t7 ł" LŁ ih '4' --
T
'" „
i
—
Artykuły I kerpondiK ittlmtipn w itoto r7
owelst !eh tutorów i ni
1 blirz n wyralon w tym dzll
ttw Rdakel raitra Kl prawo poctynlenU tórolo I tktUau
tłHlalacych zwrotów
1
0 I
Szanowny Panie Redaktorze
Każde pismo w ustroju
drukuje osobiste
opinie różnych na wszelkie
tematy Podobne artjkuły i
i pis-ma
polonijne które nawet prze- -
gelbranda" podał znaczjły dział "Czy
przy-czynę
Wiadomo
pionierami
łrnc
od
ZARZĄD
msi
Czytelń icy pjszą
""£t£' opinie
odpowiedzialności
KRYTYCE POLEMICE
demo-kratycznym
osób
ko-respondencje
zamieszczają
telnisy piszą Za treść tej rubry-ki
Redakcja nie bierze żadnej
odpowiedzialności Jest to zręcz-ne
obmycie rąk od następstw
jakie te publikowane korespon-dencje
i artykuły mogą pocią-gnąć
za sobą Tę bezkrytyczną
wolność i swobodę w ypowia Ja-nia
swych opinii w prasie wy-korzystują
niektórzy dla swych
prywatnych celów wyrządzając
szkodę Polonii organizacjom
i pojedynczym osobom Można
znieść rzeczową krytykę i pole
mikę ale trudno pogodzić się ze
złośliwą naganą czy piśmienną
kłótnią publiczną Komu to po-trzebne?
Jaka z tego korzyść''
Słusznie jeden z czytelników uh
pisał że rany zadane piórem są
gorsze od ran zadanych siekierą
bo się nie goją
Każdy świadomy Polak zdaje
sobie dokładnie sprawę z potrze-by
zakładania organizacyjnej pra-cy
społecznej wśród Polonii —
o potrzebie i wielkim znaczeniu
dobrej prasy polskiej tu na emi-gracji
Bo jest łącznikiem wszyst-kich
Polaków szeroko rozrzuco-nych
po świecie jest informato-rem
ich pracy społecznej i osią-gnięć
ich działalności politycz-nej
We własnej mowie czytamy
wiadomości ze świata a w tym
i z kraju ojczystego Do tych
pism polonijnych możemy pisać o
sobie o pracy organizacyjnej i
życiu polonijnym Dlatego też i
polską prasę na emigracji po-winniśmy
popierać i polskie cza-sopisma
piwnny być w każdym
polskim domu ż kładzione na
miejscu by je wszyscy widzieli
i czytali
Mimo tak wielkiego znaczenia
polskiej prasy na emigracji —
pisma polonijne upadają Polo-nia
Kanadyjska licząca ponad
350000 osób posiada tylko trzy
pisma (nie licząc lokalnych biu-letynów
i 'periodyków)" Ostatnio
"Związkowiec" doniósł że "Kro-nika"
tygodnik londyński i "Ho-ryzonty"
— misięcznik paryski
umarły z braku czytelników Ta-ki
los może spotkać każde pismo
jeśli nie będzie miało stałego
poparcia od Polonii A poparcie
to można stracić jeśli Redakcja
nie będzie liczyła się z opinią
Polonii i organizacji i zacznie
ładować w swe pismo własną
politykę krytyki i napaście na
dobrowolną pracę kulturalno-społeczn- ą
organizacji na polo-nijnych
liderów i jeśli będzie
oddawała szpalty swego pisma
na bezsensowną polemikę Bo
krytyki takowe i polemika po-chodzi
od pojedynczych osób
którym nic zależy na zgodnej i
wydajnej pracy społecznej Ich
celem jest sianie niezgody i skłó-cenia
Dużo członków odchodzi
od społecznej pracy w organiza-cjach
czy Polonii oraz zniechę-ca
się innych do tej pracy bo
nie chcą by byli znieważani pu-- I
blicznie Jeden z redaktorów
pism kanadyjskich słusznie po- -'
wiedział: We should do not omy
what is right but what is good
Od dłuższego już czasu redak-cje
pism polonijnych podają w
swych pismach wiele krytyk i
polemik pojedynczych osób na
Czosnek jest naturalnym junj
ieptycznym środkiem który usu
wn zanieczyszczenia krwi i zapo biegi lub niszczy bakterie po
wodujące ropienie Adcm Girtlr
Poarl zawiera prawdziwy ole
lek czosnkowy który używanj
iest od wielu lat jako lek Przea
tuleda miliony osób używały
czosnku jako zdrowotnego śród
ka w przekonaniu o Jego mocy
w zakresie leczeniu lub podtrzy
mania sił G&aicie dbałość o
swoje zdrowie rwoje siły Zao-patnci- e się w paczkę Adami
Garlłe Pearlas w najbliższej dr
{eril lub aptece jeszcze dziś
niezawodnie poczujecie de le
piej mpeniej nabywając też od
corność na przeziębienia Żale
:any przez nas środek nie m
'apachu ani smaku i przygoto
any jest w fnrmie kapsułeJr
43-- S
iHjŁmn'wjiijmłiu mn-um- mi
Wypotyciamy I-godi- lnne progra
my organhac[om w catei Kana-dzie
Diislal wszędzie filmy mo-gą
być wyświetlane gdyż są luz
w kazdei mlelscowoSci projekto-ry
dźwiękowe Po spis I warunki
pisać:
MICHAŁ ŚWIDERSKI
8 Laxton Ave Toronto 156 Ont
Lamj9iiumui ii m -- u ' LwiLM
AŁijajLnuisn iŁu-- m gtVTrr!tn- -
organizacje miejscową Polonię
i pojedyncze osoby Artykułami
tymi publikowanymi w swych
pismach wyrządzają szkodę tak
napadniętym jak i sobie samym
Warto przytoczyć dla przykładu
wypadek jaki zdarzył się w Lon-don
Ont Kiedy tygodnik "Głos
Polski" zaczął ładować na sv
szpalty napastliwe artykuły na
Polonię i miejscowe organizacje
i odmawiając podania w swym
piśmie odpowiedzi napadniętych
pismo to zostało przez większą
część Polonii zignorowane tra-cąc
popularność poparcie i wie-lu
czytelników Należy się spo-dziewać
że tak postąpi każda or-ganizacja
jeśli zostanie nie-słusznie
napadnięta przez intru-zów
publicznie
Trzeba wiedzieć że takich in-truzów
dobrowolnej pracy ludz-kiej
mamy jeszcze wielu w pol-skich
środowiskach bo pokutuje
jeszcze u niektórych ta ludzka
chęć do niezgody i napaści To są
mądrale którym wydaje się że
posiedli wszystkie rozumy i że
bez ich porady wniosków nie po-winno
się niczego robić w orga-nizacji
czy Polonii Pchają sc-g- o
nosa wszędzie ale do pracy
to ich nie ma wystarczy by zbie-rali
pochwały nagrody i oklaski
Chytrość ich nie uchodzi uwadze
ludzkiej nic dziwnego że nic
chcą ich słuchać i odwracają się
od nich Wtedy zaczynają pisać
o wszystkim i wszystkich i to dc
polskiej prasy A jeśli ktoś staje
w swej obronie — zaczynają po-lemikę
jaka zazwyczaj może
ciągnąć się bez końca pełna ar
gumentów pouczeń zniewag i
obelg nie dająca nikomu żadnej
korzyści a przynosząca jedynie
hańbę tak dla całej Polonii or-ganizacji
i osób z czego mogą
się cieszyć tylko ci którzy dążą
do skłócenia i podziału Polonii
by prędzej upadła
Zażalenia do Redakcji na te-mat
krytyk i napaści pojedyn-czych
osób na dobro sprawy pol-skiej
już były I jeden z redakto-rów
tygodnika polskiego tak od-pisał:
Redakcja nie życzy sobie
pcuczeń jakie artykuły ma za-mieszczać
gdyż jest to zawaro-van- e
prawem zwyczajowym każ-dej
Redakcji
Nie chodzi tu o pouczanie Re-dakcji
ale napadnięta Polonia
czy organizacja chce zabezpie-czyć
się przed publicznymi na
$!W$mM#!r"
„z?' v Att'"':'sfc v
1
Łj ' Vf "'"y v' ( {" f V?
ą nt'
paściami by nie potrzebowała
raz po raz chwytać za kif i bro-nić
się przed psem który nie-potrzebnie
na nią szczeka
Już dzisiaj niektóre organiza-cje
tylko wegetują z braku chęt-nych
do pracy i z braku fundus-zów
na jej utrzymanie I dzi-siaj
patrząc się na dobrowolną
pracę członków organizacji polo-nijnych
którzy poświęcają wiele
wolnego czasu na tę bezpłatną
pracę społeczną dla dobra orga-nizacji
i Polonii którzy jak ten
rolnik zasiewają zdrowe ziarna
w duszę młodego tu zrodzonego
polskiego pokolenia by uczyła
się jak pracować społecznie —
czy mamy pozwolić nadal bez-karnie
kretom ryć tę rolę i ni-weczyć
zasiewy i spodziewane
plony?
Czy po to jest polska prasa
ażeby w imię demokracji "Wol-ność
Tomku " podawała do pu-blicznej
wiadomości krytyki i
napaście pojedynczych mądrali
na dobrowolną pracę społeczna
i rozsiewać złość i nienawiść
wśród Polonii? (Tak jest u Lon
Szanowny Panie Redaktorze
Trudno zrozumieć dlaczego
CAS pomaga takim lekkodu-cho- m
nastolatkom których seks
a nie nauka i zastanowienie są
na pierwszym miejscu a dalej
wegetacja w ich młodym życiu
i wyciąganie ręki o pomoc do
ludzi pracy do podatnika Zgro-za
Czy on się zastnowił startując
w 16 roku życia jako uczeń w
seksie kiedy miał by czas na to
po ukończeniu szkoły i zdobyciu
pracy bez wycią-gania
ręki o pomoc której mu
dziś słusznie odmawiają
Bo młodzi do pracy a zasiłki
dla iwalidów kalek sierót star-ców
i dla tych z Pakistanu ale
nie dla
nastolatków którzy są za-kałą
wszędzie na
świecie Dla takich nie powinno
być żadnej litości bo oni są ko-walami
własnego
życia
Szkoły i silnej
ręki im potrzeba nie wsparcia
darmochy o którą tak chce wal-czyć
durak bez oleju w głowic
Całkiem słusznie że ich wy
%'"
MM - t i v ?
1X1 i 1 t 'i v i
f '' ' " - ' ' ' i' i ' V
don Ont
swe krytyki i „
n n mol _
""ne!
blikowan : "?]
marł Z ' ™& I :: rie aietó "- - v uuurze zavw' i- -
współpracę misjsco3
zacji i polskie! ?
Trzeba unmt„— i
dzisiejsza demokraci 3
P"wa i pnepisy j tei han!-ihn- i _"_
i"rrłn„fpiu„„iAn"e'M?reSfrŁi n: ai
7ifrnvli li„i: '!
Pisać do nitm „„i
ZO k17rh- - „ '' : : u }sttk
cja jednak mii „JT?
desłanc artykuły QyT
dencje przez rzeM i
ó rhw oc-ł- ł : -- i_ vii'
inrnn w u !-- tu_ pociajevrSr ''- - jest przede s2}ii:
"We should do not o--i is right but what a
Czy się zastanowił?
odpowiedniej
darmozjadów lekkomyśl-nych
społeczeństwa
lekkomyślnego
wychowawczej
odpowiedzialna
B-BaWipr-
H£!
rzucono z mieszkania ks
i na świecie za darmo ŁfJ
I- -o T_ L u iw nonor i amjHuj
pozwalają mu zwracać
dżiny o pomoc ale
wstydu śmufta któn n''
o radę rodziny kiethV
ar„l-t- i„ i Lui_euzie i pefc"
się Kłopotach bezliku ej
piero 18 lat Jak sobie r
ścieli tak się wyśpi
'Łs
A ta jakaś bezustjdajB
też sieczkę i plewy w fl
miała ze jako starsza ul
związek się zgodziła
wieciząc ze nie maja H
warunków na tworzenie rJ
I takie kompromituj!
wstydne sprawy o Pohbj
latku opisuje się w'ZćB
cu ' Po co na co? D!a r
ma oburzenia i wstrętu
wracania się od takich rj
zmysły dominują za uczki
z kolei i bieda też za rcj
oraz są ciężarem społecze
To nie chluba ale banbil
młodość jest nie po to ivJ
zhańbić
Czytelnicy z olejem w$
(nazwisko i adres znane bJ
ti{L l!ipŁ'lŁŁlŁL TV'''T -- _"y V ''fi!!!! mii
najlepszej jakościprodukoje i szybko dostarcza firm) ]
Krup-Al- um Enterprises Ltd
2T4 Sorauren Ave Toronto 156 Ont Tei 536-815- 1
Podwójne okna ("Double Hung Units") z siatkami spinfl
jemy juz od 51600
Ogrzewacz wody Cascade nie ma ani ptamienia ani hałasu
ani komina ani wyziewów ani brudu ani odoru — bo jest
elektryczny Cascade daje Wam masę gorącej wody w tak
sprawny sposób że nawet nie wiecie że go macie Jeżeli
gorąca woda jest problemem w Waszym domu dowiedzcie się
o ekonomiczny elektryczny ogrzewacz wody Cascade
your hydro
£ '"Vi
1
i